Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 248/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 kwietnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa Z. B.
przeciwko Centrum Obsługi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Kompleksowi
Recepcyjno - Wypoczynkowemu w […]
o odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 kwietnia 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w O.
z dnia 16 maja 2007 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Powód Z. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego Centrum Obsługi
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Kompleksu Recepcyjno-
Wypoczynkowego w […] odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego
wynagrodzenia w kwocie 9.368,19 zł. z tytułu nieuzasadnionego
wypowiedzenia w dniu 31 lipca 2006 r. umowy o pracę zawartej na czas
nieokreślony.
Podniósł, że podane w oświadczeniu pracodawcy przyczyny
rozwiązania umowy o pracę w postaci przekroczenia kompetencji w
zakresie prowadzenia dziennika korespondencyjnego, reprezentowania
pracodawcy bez pełnomocnictw i z przekroczeniem zakresu czynności
oraz naruszenia przepisów dotyczących zamówień publicznych są
nieprawdziwe. Powód wskazał jednocześnie, że prawdziwą przyczyną
wypowiedzenia była zmiana osoby kierującej pozwaną jednostką.
W toku postępowania powód rozszerzył powództwo i wniósł o
zasądzenie kwoty odpowiadającej połowie jego miesięcznego
wynagrodzenia tytułem odszkodowania za niewydanie w terminie przez
pozwanego świadectwa pracy.
Pozwany Centrum Obsługi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Kompleks Recepcyjno-Wypoczynkowy wniósł o oddalenie powództwa w
całości. W odpowiedzi na pozew twierdził, że wskazane w
wypowiedzeniu przyczyny są prawdziwe, zasadne oraz konkretne.
Odnosząc się do żądania odszkodowania za niewydanie świadectwa
pracy w terminie, pozwany podniósł, że powód nie wykazał wysokości
poniesionej przez siebie szkody oraz istnienia związku przyczynowego
pomiędzy niewydaniem świadectwa w terminie, a szkodą.
Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O.
wyrokiem z dnia 13 lutego 2007 r., zasądził od pozwanego na rzecz
powoda kwotę: 14.089,50 zł brutto tytułem odszkodowania za
nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę z odsetkami ustawowymi
od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty (pkt I wyroku), powództwo
oddalił odnośnie do odszkodowania z tytułu niewydania w terminie
świadectwa pracy (pkt II wyroku), nie obciążył powoda kosztami procesu i
3
wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności co do kwoty
4.696,50 zł brutto (pkt IV wyroku).
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód Z. B. był zatrudniony u
pozwanego na podstawie umowy o pracę z dnia 28 czerwca 2002 r. na
czas nieokreślony, na stanowisku głównego specjalisty do spraw
technicznych. Do obowiązków powoda należało m.in. nadzorowanie
urządzeń technicznych, pojazdów, budynków oraz podległych mu
pracowników, występowanie do kierownika pozwanego o zakup i nadzór
na właściwym wykorzystaniem materiałów konserwacyjno -
eksploatacyjnych, a także przygotowywanie i koordynacja postępowań o
udzielenie zamówień publicznych. Powód sprawował ponadto funkcję
przewodniczącego komisji przetargowej. Decyzje w zakresie zamówień
publicznych oraz zawierania umów i ich zmian należały do kierownika
pozwanego. W marcu 2006r. na stanowisku kierownika u pozwanego
został zatrudniony R. B..
Kompleks Recepcyjno-Wypoczynkowy w […], w celu umożliwienia
gościom nabywania na miejscu pozwoleń wędkarskich, zaopatrywał się w
nie w Gospodarstwie Rybackim w S. Pozwanego nie wiązała w tym
zakresie z tym gospodarstwem żadna umowa pisemna. Powód w imieniu
pozwanego jeździł do S., gdzie pobierał za pokwitowaniem pozwolenia,
które następnie były sprzedawane w recepcji ośrodka oraz rozliczane.
Taka praktyka miała miejsce za zgodą ówczesnego kierownika przed
2006r. Nowy kierownik pozwanego wyraził zgodę na pobieranie pozwoleń
przez powoda, stwierdził jednak, że chciałby pojechać z pozwanym do S.
Następnego dnia, R. B. nie zdecydował się jednak pojechać z powodem
do S., wobec tego powód pojechał sam i pobrał pozwolenia wędkarskie.
Na polecenie kierownika pozwanego, inna pracownica pozwanego – K. B.
- przekazała powodowi dziennik korespondencyjny, w którym miały być
ewidencjonowane pisma wychodzące z działu technicznego na zewnątrz.
Każde z tych pism było opatrywane kolejnym numerem porządkowym
oraz oznaczeniem DT. Pisma powyższe były podpisywane przez R. B.
4
W dniu 2 stycznia 2006 r. powołana została komisja przetargowa na
2006r. Powód przygotowywał projekty dokumentów w postępowaniach o
udzielenie zamówienia publicznego, a także umowy i aneksy do umów
zawieranych w tym trybie. Pozostali członkowie komisji brali udział w jej
pracach i zapoznawali się ze stosowną dokumentacją. Projekty umów
dostosowywane były do potrzeb bieżących pozwanego oraz uwzględniały
wskazówki kierownika pozwanego. Wszelkie decyzje w tym zakresie
ostatecznie należały do kierownika oraz były podpisywane w imieniu
pozwanego przez niego. W przeważającej części przypadków
dokonywano wyboru jedynej ważnej oferty. W wypadku przetargu,
którego przedmiotem były usługi pralnicze dwukrotnie oszacowano
wartość zamówienia, raz przed ogłoszeniem postępowania
przetargowego, drugi raz już po otwarciu ofert. W tym przypadku złożone
zostało przez wykonawcę odwołanie, które następnie zostało oddalone
przez zespół arbitrów przy Urzędzie Zamówień Publicznych w Warszawie.
Organ ten nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości przy organizacji
przetargu. Wszelkie ogłoszenia o wszczęciu postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego były ogłaszane w siedzibie pozwanego oraz na
jego stronie internetowej.
W dniu 31 lipca 2006 r. pozwany wypowiedział powodowi łącząca
strony umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu
wypowiedzenia. Jako przyczyny wypowiedzenia, pozwany podał: „1.
przekroczenie kompetencji w zakresie samowolnego prowadzenia
dziennika korespondencyjnego, reprezentowanie pracodawcy na
zewnątrz bez pełnomocnictw i z przekroczeniem zakresu czynności m.in.
Gospodarstwo S.;
2. zamówienia publiczne:
a) specyfikacja istotnych warunków zamówienia – w
postępowaniach dostaw drobiu , mięsa i wędlin nr […], ryb
świeżych i wędlin nr […], usługi pralnicze […] jak i innych nie
postawiono żadnych warunków wykonawcom, np. nie nadano
doświadczenia wykonawcy, co mogło powodować wybór
5
wykonawcy, który na zleceniu zamawiającego zdobył
doświadczenie. Pomimo tego, iż ustawa Prawo zamówień
publicznych dla zamówień poniżej 60 tys. EURO dopuszcza
żądaniem jedynie oświadczenia z art. 22 ustawy, należy
pamiętać, iż zamawiający dysponuje środkami publicznymi,
zobowiązany jest do wyboru oferty najkorzystniejszej, co nie
zawsze oznacza ofertę najtańszą. Ogłaszając postępowanie
związane z działalnością codzienną zamawiającego (np. dostawa
żywności) należy przede wszystkim badać czy wykonawcy
realizowali już takie umowy i czy się z nich wywiązywali;
b) brak decyzji zamawiającego o powołaniu komisji;
c) niekompletny protokół ZP-2 – brak najistotniejszych informacji, tj.:
- kwoty jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na
sfinansowanie danego zamówienia – pozycja ta jest o tyle ważna,
gdyż na mocy art. 86 ust. 3 zamawiający zobowiązany jest do
podania jej (łącznie z podatkiem VAT) przed otwarciem ofert,
jeżeli ceny są wyższe to stanowi to podstawę na mocy art. 93 ust.
4 do unieważnienia postępowania, chyba że zamawiający
znajdzie dodatkowe środki, ale ta operacja wymaga jasnych
procedur (np. przesunięcia w budżecie),
- terminów złożenia oraz otwarcia ofert oraz liczby ofert jakie
wpłynęły,
- wyboru oferty najkorzystniejszej zatwierdzonej przez
kierownika zamawiającego;
d) brak druku ZP – 12 – informacji o złożonych ofertach;
e) źle wypełniony druk ZP-14 – druk ten służy tylko i wyłącznie do
sprawdzenia czy wykonawca spełnia postawione przez
zamawiającego warunki określone na podstawie art. 22 ust. 1
ustawy (cena nie jest warunkiem);
f) przy kryteriach opisanych wzorami nie należy wypełniać kart
indywidualnej oceny ofert;
6
g) po zawarciu umów podpisano aneksy, które wprowadziły zapis iż
realizacją umowy odbywać się będzie w dni robocze, co przy
specyficznej działalności zamawiającego może oznaczać, iż
przez cały weekend (w okresie natężonego ruchu) zamawiający
pozostanie bez możliwości zamówienia niezbędnych produktów.
Mając na uwadze, iż zmiana umowy może nastąpić w wyniku
okoliczności, których przed zawarciem umowy nie można było
przewidzieć, lub zmiana taka jest korzystna dla zamawiającego
(art. 144 ust. 1 ustawy) należy uznać, że doszło do naruszenia
przepisów ustawy. Ponadto zmiana niekorzystna dla
zamawiającego z mocy prawa (art. 144 ust. 2) jest nieważna;
h) szczególnie niekorzystny zapis dla zamawiającego (naruszający
przepisy art. 144 ustawy) wprowadza aneks do umowy na usługi
pralnicze, który to przewiduje, iż zamawiający będzie mógł
odstąpić od umowy dopiero po 3-krotnym pisemnym zwróceniu
uwagi na fakt wystąpienia nieprawidłowości w wykonanej usłudze
(projekt umowy, który jest częścią specyfikacji istotnych
warunków zamówienia, takich warunków nie przewidywał);
i) w przypadku usług pralniczych dwukrotnie oszacowano wartość
zamówienia, raz przed ogłoszeniem postępowania
przetargowego, drugi raz już po otwarciu ofert. Zgodnie z art. 35
ustawy ustalenia wartości zamówienia dokonuje się jednokrotnie
przed wszczęciem postępowania, a więc przed jego ogłoszeniem;
j) w prawie każdym postępowaniu bierze udział jeden wykonawca,
szczególnie iż rodzaj zamówień nie jest specjalistyczny i rynek
jest dość obszerny w tym zakresie. Zamawiający zobligowany jest
art. 7 ust. 1 ustawy do ogłoszenia zamiaru udzielenia zamówienia
np. w gazecie regionalnej co spowodowałoby zwiększenie
konkurencji a przez to pozwoliłoby zamawiającemu na świadomy
wybór oferty najkorzystniejszej.”
7
Wynagrodzenie powoda wynosiło 4696,50 zł. (brutto)
miesięcznie. Powód 8 listopada 2006r. otrzymał pocztą świadectwo pracy
wysłane poprzedniego dnia.
Zdaniem Sadu pierwszej instancji pracodawca w piśmie z dnia 31
lipca 2006 r. zadośćuczynił wynikającemu z art. 30 § 4 k.p. obowiązkowi
podania przyczyny wypowiedzenia. Wątpliwości Sądu instancji budziła
jednak zasadność oraz rzeczywistość i prawdziwość podanych przyczyn.
Sąd Rejonowy uznał, że okoliczności wskazane przez pozwanego
w punkcie 2 litery a i c-j „nie mogą być uznane za uzasadnione”.
Odnosząc się do zarzutu pozwanego wobec powoda, że ten nie
sprawdzał w szczególności doświadczenia wykonawców, wskazał że
obowiązujące w tym zakresie przepisy nie nakładają na zamawiającego
powyższego obowiązku, wręcz przeciwnie, zgodnie z art. 91 ust. 3 ustawy
Prawo zamówień publicznych, kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć
właściwości wykonawcy. Z kolei art. 40 ust. 1 ustawy, zobowiązuje
zamawiającego do zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu jedynie w
miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie oraz na stronie
internetowej. Tym samym za nieuzasadniony Sąd pierwszej instancji
uznał również powód zwolnienia wskazany przez pozwanego a dotyczący
zaniechania przez powoda dokonania ogłoszenia w prasie regionalnej.
Za niezasadne Sąd uznał również przyczyny wypowiedzenia
dotyczące nieprawidłowego zdaniem pozwanego wypełniania przez
powoda dokumentów związanych z udzielaniem zamówień publicznych.
Sąd pierwszej instancji zauważył, że w załączonych dokumentach albo
brak jest uchybień albo uchybienia są drobne i niemające wpływu na
ważność przeprowadzonych postępowań, jak i wybór najkorzystniejszej
oferty. Zwrócił przy tym uwagę, że w nadzorowanych przez powoda
postępowaniach, dochodziło do wyboru jedynej konkretnej i ważnej oferty.
W ocenie Sądu Rejonowego nie zasługiwał również na
uwzględnienie zarzut pozwanego dotyczący ewentualnych
nieprawidłowości przy zawieraniu umów o usługi pralnicze. Postępowanie
w tej sprawie było przedmiotem badania zespołu arbitrów przy Urzędzie
8
Zamówień Publicznych i nie wykazało żadnych uchybień ze strony
zamawiającego dotyczących prowadzenia postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego. Powyższe potwierdza, że postępowanie było
prowadzone przez powoda w sposób prawidłowy, niedotknięty istotnymi
uchybieniami natury formalnej.
Zdaniem Sądu, nie mogły zostać potraktowane jako uzasadnione
również przyczyny wypowiedzenia polegające na zawarciu aneksów,
które wprowadziły niekorzystne dla pozwanego postanowienia. Pozwany
wskazał, że w świetle art. 144 ust. 12 ustawy, zmiana powyższa, jako
niekorzystna dla zamawiającego z mocy prawą była nieważna. Sąd
pierwszej instancji zwrócił przy tym uwagę na okoliczności dotyczące
struktury organizacyjnej obowiązującej u pozwanego pracodawcy.
Wszelkie umowy oraz ich zmiany były zawierane w imieniu pozwanego
przez jego kierownika. To on decydował ostatecznie o ich treści. Rola
powoda ograniczała się w powyższym zakresie do wykonywania poleceń
kierownika oraz przygotowywania projektów tych umów zgodnie z jego
wskazówkami. Treść tych umów była następnie weryfikowana przez
kierownika. Mając na uwadze powyższe, powód miał jedynie pośredni
wpływ na poszczególne postanowienia umów zawieranych przez
pozwanego. W rzeczywistości nie mógł on skutecznie sprzeciwić się
decyzjom kierownika pozwanego.
Sąd Rejonowy podniósł, że wbrew stanowisku pozwanego, powód
nie przekroczył kompetencji w zakresie prowadzenia dziennika
korespondencyjnego oraz reprezentowania pracodawcy. Powód
prowadził powyższy dziennik nie tylko za zgodą, ale wręcz na wyraźne
polecenie żony kierownika pozwanego, która często pomagała mu w
wykonywaniu obowiązków kierownika i którą tak traktowali wszyscy
pracownicy.
Sąd Rejonowy podkreślił ponadto, powód w przeddzień wyjazdu do
Gospodarstwa Rybackiego w S., gdzie pobrał w imieniu pracodawcy
pozwolenia wędkarskie, poinformował kierownika pozwanego o
obowiązującej w tym zakresie praktyce. R. B. praktykę powyższą
9
zaakceptował, oraz wskazał jedynie, że chciałby pojechać razem z
powodem. Jeżeli zatem kierownik pozwanego tolerował obowiązującą w
tym zakresie praktykę, oraz w sposób wyraźny się jej nie sprzeciwił, nie
można zarzucić powodowi, że ten przekroczył we wskazanym zakresie
swoje kompetencje.
Sąd uznał ponadto, że nie miała miejsca okoliczność wskazana w
wypowiedzeniu umowy o pracę, polegająca na braku decyzji o powołaniu
komisji przetargowej. Sam pozwany przedłożył bowiem decyzję z dnia 2
stycznia 2006 r. o powołaniu komisji przetargowej na 2006 rok. Ponadto,
jak wskazał powód, a czemu pozwany nie zaprzeczył, R. B. po objęciu
stanowiska kierownika sam wydał decyzję w powyższym zakresie.
W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, wypowiedzenie umowy o
pracę z powodem należało uznać za niezasadne w rozumieniu art. 45 § 1
k.p. oraz dokonane z naruszeniem „art. 34 § 4 k.p.”. W świetle
powyższego należało zdaniem Sądy Rejonowego przyjąć, że istniały
podstawy do przyznania powodowi odszkodowania obliczonego zgodnie z
art. 471
k.p. w wysokości 14.089,50 zł, odpowiadającego jego
wynagrodzeniu za okres 3 miesięcy. Przyczyną oddalenia powództwa o
odszkodowanie za niewydanie w terminie świadectwa pracy było
nieudowodnienie przez powoda związku przyczynowego między szkodą a
działaniem pozwanego.
Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył apelacją pozwany.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O.
wyrokiem z dnia 16 maja 2007 r., oddalił apelację.
Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan
faktyczny i dokonał wszechstronnej i wnikliwej analizy zebranego w
sprawie materiału dowodowego, a sama analiza jest logiczna i zgodna z
zasadami doświadczenia życiowego.
Sąd Okręgowy w pełni zaakceptował i przyjął za własne ustalenia
poczynione przez Sąd pierwszej instancji. Sąd Okręgowy podniósł, że
Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek podawania w
oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny
10
uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę. Przyczyna wypowiedzenia
powinna być prawdziwa i konkretna.
Co do zarzutów apelacyjnych odnoszących się do uznania, że
powód nie miał obowiązku legitymowania się pełnomocnictwami w
zakresie reprezentacji pozwanego przy nabywaniu kart wędkarskich w
Gospodarstwie Rybackim S., Sąd Okręgowy stwierdził, iż zarzuty te są
chybione. Jak zasadnie, zdaniem Sadu Okręgowego, podniósł Sąd
pierwszej instancji, powód poinformował kierownika pozwanego o
obowiązującej w przedmiocie nabywania kart wędkarskich praktyce. W
tej sytuacji powód dokonując jedynie czynności faktycznych polegających
na odbiorze pozwoleń i ich pokwitowaniu nie miał obowiązku
legitymowania się szczególnymi do tego pełnomocnictwami. Powyższego
nie zmienia podnoszony przez apelującego fakt, że na rozprawie w dniu
21 stycznia 2007 r. przedłożył umowę zlecenia z Gospodarstwem
Rybackim S..
Za nietrafny należało zdaniem Sądu Okręgowego uznać również
zarzut jakoby Sąd Rejonowy błędnie uznał, że rola powoda ograniczała
się w zakresie podejmowania decyzji o zmianach umów zawieranych w
trybie ustawy - z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo zamówień
publicznych do wykonywania poleceń kierownika w kontekście
niekorzystnych dla pozwanego postanowień tych umów. W
szczególności nie zasługuje na uwzględnienie argument, że powierzając
powodowi szczególny zakres obowiązków przy zachowaniu
adekwatnego do poziomu odpowiedzialności wynagrodzenia pozwany
mógł oczekiwać szczególnej jakości pracy. Sąd drugiej instancji w pełni
zgodził się z poglądem Sądu pierwszej instancji, że ze względu na
strukturę organizacyjną pozwanego pracodawcy wszelkie umowy oraz
ich zmiany były zawierane w imieniu pozwanego przez jego kierownika.
W rzeczywistości zatem powód nie mógł skutecznie sprzeciwić się
decyzjom przełożonego, nie mógł odmówić przygotowania aneksu i jego
akceptacji.
11
Za niezasadne Sąd Okręgowy uznał wywody apelacji w części
dotyczącej prawidłowego rozumienia i stosowania przepisów ustawy –
Prawo Zamówień Publicznych, w szczególności jej art. 91 ust. 3, art. 91
ust. 1 i 2, art. 144 ust. 2, art. 96 ust. 1 pkt 5 oraz § 2 pkt 7 i 8
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 2004 roku w
sprawie protokołu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Podnoszona przez pozwanego okoliczność błędnej interpretacji
wspomnianych uregulowań wynika zdaniem Sądu Okręgowego z
subiektywnego przekonania apelującego, że właściwe ich rozumienie
prowadziłoby do optymalnego dla niego rozstrzygnięcia. W ocenie Sądu
drugiej instancji Sąd Rejonowy zasadnie uznał, że pozwany mógł
powołać się skutecznie na niekorzystność zmian umów.
Powyższy wyrok został w całości zaskarżony skargą kasacyjną
wniesioną przez pozwanego. W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie
prawa materialnego - art. 30 § 4 k.p. „poprzez ustalenie, iż przyczyny
wypowiedzenia umowy o pracę były niezasadne, nierzeczywiste i nieprawdziwe, co
jest następstwem błędnych, naruszających stan prawny i pozostających w
sprzeczności z treścią materiału dowodowego w sprawie następujących ustaleń,
które dotyczyły: a) uznania że powód nie miał obowiązku legitymowania się
pełnomocnictwami w zakresie reprezentacji pozwanego przy nabywaniu kart
wędkarskich w Gospodarstwie Rybackim S.; b) uznania że rola powoda ograniczała
się w zakresie podejmowania decyzji o zakresie zmiany umów zawieranych w
trybie ustawy prawo zamówień publicznych do wykonywania poleceń kierownika
oraz przygotowywania projektów tych umów zgodnie z jego wskazówkami i brakiem
możliwości skutecznego sprzeciwiania się decyzjom kierownika pozwanego; c)
uznania że uchybienia formalne w dokumentacji przygotowane przez powoda są
nieistotne i jako takie nie mogą stanowić przyczyny rozwiązania umowy o pracę,
którą pozwany określił w wypowiedzeniu tej umowy w pkt 2 lit. c-f.”
Wskazując na powyższe wniesiono o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania; uchylenie i zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie
powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów
procesu wg norm przepisanych prawem.
12
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jedyna podstawa skargi kasacyjnej okazała się nieuzasadniona.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego wypracowało zasady wykładni art. 30 § 4
k.p. Przyjmuje się jednolicie, że pracodawca narusza swe obowiązki ujęte w tym
przepisie wówczas, gdy w ogóle nie wskazuje przyczyny wypowiedzenia albo gdy
podana przyczyna jest sformułowana zbyt niejasno, ogólnikowo, jest niekonkretna
w takim stopniu, że adresat oświadczenia woli – pracownik nie może dokonać
oceny, czy stawiane mu zarzuty lub podnoszone okoliczności są słuszne i
prawdziwe a w konsekwencji podjąć decyzję o wdaniu się w spór przed sądem.
Gdy dochodzi do takiego sporu, jego granice wyznaczają podane przez
pracodawcę przyczyny wypowiedzenia. Pracodawca nie może skutecznie
powoływać się na inne przyczyny, niewskazane w oświadczeniu złożonym
pracownikowi, poza takimi które mogą mieć wpływ na ocenę zgodności z zasadami
współżycia społecznego postępowania stron stosunku pracy. Prawdziwość podanej
pracownikowi przyczyny wypowiedzenia może mieć tylko wyjątkowo znaczenie w
aspekcie oceny wypełnienia przez pracodawcę obowiązku z art. 30 § 4 k.p. Podana
przyczyna winna być bowiem prawdziwa w tym sensie, że stanowiąca rzeczywiste
uzasadnienie działania pracodawcy. Gdyby okazało się, że (na przykład)
pracodawca chcąc uniknąć obowiązków związanych z wypowiedzeniem z przyczyn
niedotyczących pracownika wskazuje inne przyczyny związane z pracownikiem
można by mówić o naruszeniu art. 30 § 4 k.p., skoro podana przyczyna nie była tą,
którą w rzeczywistości kierował się pracodawca a zatem takie postępowanie
należałoby uznać za jedynie pozorne sprostanie wymaganiu określonemu w tym
przepisie. Zasadniczo jednak badanie zachowania przez pracodawcę wymagań
dotyczących podania przyczyny (art. 30 § 4 k.p.) podobnie jak innych zasad
postępowania przy dokonywaniu wypowiedzenia należy do oceny jego zgodności z
prawem w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. Natomiast okoliczność, czy podane przyczyny
stanowią dostateczne uzasadnienie wypowiedzenia nie mieści się w płaszczyźnie
oceny wypowiedzenia pod względem jego zgodności z przepisami lecz dotyczy
zasadności wypowiedzenia w rozumieniu art. 45 § 1. Przepis ten reguluje – jak
13
wiadomo – dwie przesłanki kwestionowania wypowiedzenia. Jedną jest naruszenie
przepisów regulujących tę instytucję prawa pracy a drugą brak uzasadnienia
czynności prawnej pracodawcy. Rozróżnieniu tych dwu przesłanek Sąd Najwyższy
poświęcił wywody w wyroku z dnia 18 kwietnia 2001 r. I PKN 370/00 (OSNP 2003
nr 3, poz. 65). Nie można zatem przez zarzut naruszenia art. 30 § 4 k.p. skutecznie
podważyć dokonanej przez sąd oceny zasadności wypowiedzenia.
W zaskarżonym wyroku Sąd drugiej instancji „przyjął za własne” rozważania
Sądu Rejonowego sprowadzające się do konkluzji, że wypowiedzenie należy uznać
„za konkretne ale nie zasadne”. Dla zwalczania tego stanowiska podniesienie
zarzutu naruszenia art. 30 § 4 k.p. nie jest odpowiednie. W uzasadnieniu skargi
kasacyjnej art. 45 § 1 k.p. pojawił się w końcowym fragmencie, w którym skarżący
przytoczył pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym przyczyna, która okazała
się niewystarczająca do uzasadnienia nieprawidłowego rozwiązania umowy o pracę
z winy pracownika może być uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia umowy o
pracę „ w rozumieniu art. 30 § 4 i art. 45 § 1 k.p. po ponownym przywróceniu do
pracy”. Ta słuszna skądinąd teza nie ma związku ze stanem faktycznym
rozpoznawanej sprawy ani ze stanowiskiem Sądu drugiej instancji, który przyjął, że
pracownika albo nie obciążają zarzucane mu uchybienia albo są one tak małej
wagi, że nie mogą stanowić uzasadnienia wypowiedzenia umowy o pracę. Tego
stanowiska nie udało się skutecznie podważyć w skardze kasacyjnej opartej jedynie
na podstawie naruszenia art. 30 § 4 k.p. Nie można w żadnym razie postawić
zarzutu Sądowi drugiej instancji, by dla uzasadnienia wypowiedzenia domagał się
przyczyn takiej wagi, które mogłyby stanowić podstawę niezwłocznego rozwiązania
umowy o pracę z winy pracownika.
Z tych względów skarga podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
/tp/