Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Lucjan Modrzyk

Sędziowie: SA Grzegorz Stojek (spr.)

SA Janusz Kiercz

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi A. O. (1)

o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie II RC 858/12 Sądu Okręgowego w (...)na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.)

z udziałem Prezesa Sądu Okręgowego w(...)

postanawia:

1.  stwierdzić, że nastąpiła przewlekłość postępowania w sprawie II RC 858/12;

2.  przyznać A. O. (1) od Skarbu Państwa-Prezesa Sądu Okręgowego w (...)kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych;

3.  zobowiązać Sąd Okręgowy w (...) do rozpoznania wniosku w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia w terminie miesiąca od daty zwrotu akt do tego Sądu.

4.  oddalić skargę w pozostałym zakresie.

Sygn. akt V S 8/13

UZASADNIENIE

A. O. (1) w skardze na przewlekłość postępowania wniesionej w toku postępowania, o którym mowa dalej, wniosła o:

1.  stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się pod sygnaturą akt II RC 858/12 Sądu Okręgowego w (...),

2.  zobowiązanie Sądu Okręgowego w (...)do niezwłocznego rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia zgłoszonego w odpowiedzi na pozew,

3.  przyznanie od Skarbu Państwa kwoty 10.000 zł.

Prezes Sądu Okręgowego w (...) wniósł o oddalenie skargi. Wywodził, że termin 7-dniowy przewidziany w art. 737 k.p.c. ma charakter instrukcyjny i nie może pozostawać w sprzeczności z obowiązkiem sądu ustalenia przesłanek merytorycznych do wydania postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia. Działania Sądu wymagały wyjaśnienia sprzeczności w stanowiskach stron i nie noszą one znamion przewlekłości postępowania

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Sprawa z powództwa A. O. (2) przeciwko A. O. (1) o rozwód została wniesiona do Sądu Okręgowego w (...) w dniu 22 czerwca 2012 r. Zarejestrowano ją pod sygnaturą akt II RC 858/12. Zarządzeniem z dnia 10 lipca 2012 r. został wyznaczony termin rozprawy na dzień 11 października 2012 r. Pozwana w odpowiedzi na pozew, która wpłynęła do Sądu w dniu 7 sierpnia 2012 r. zawarła wniosek o udzielenie zabezpieczenia przez zobowiązanie powoda do płacenia do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny kwoty 3.400 zł miesięcznie. W okresie od 6 sierpnia 2012 r. do dnia 14 września 2012 r. sędzia referent przebywał na urlopie wypoczynkowym. Odpis odpowiedzi na pozew wraz z wnioskiem został doręczony powodowi w dniu 1 października 2012 r., a więc na 10 dni przed terminem rozprawy. Wyjaśnienie kwestii zasadniczych dla rozpoznania wniosku miało nastąpić na rozprawie, jednak z uwagi na zawisłość sprawy o alimenty przed Sądem Rejonowym w Jastrzębiu-Zdroju, Sąd postanowił rozpoznać wniosek dopiero po wpływie akt tej sprawy, o które się zwrócił. W piśmie procesowym z dnia 22 listopada 2012 r. pozwana podtrzymała wniosek o udzielenie zabezpieczenia, ograniczając go do żądania alimentów na swoją rzecz w kwocie 800 zł oraz na rzecz synów stron w kwocie 900 i 700 zł. W odpowiedzi powód wskazał na możliwości zarobkowe pozwanej, uzyskiwany dochód i brak określenia usprawiedliwionych kosztów utrzymania. Zarządzeniem z dnia 21 stycznia 2013 r. wniosek o udzielenie zabezpieczenia został skierowany na rozprawę, której termin wyznaczono na dzień 28 lutego 2013 r., a strony zostały wezwane do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania.

Ustawodawca w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm. – dalej: ustawa) definiuje przewlekłość postępowania w ten sposób, że zachodzi wówczas, gdy postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, co oznacza naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 ustawy).

Z zebranego materiału wynika więc, że nieuzasadniona zwłoka w rozpoznaniu sprawy, w szczególności w rozpoznaniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia wystąpiła między 7 września 2012 r. a 31 stycznia 2013 r.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia wpłynął do Sądu w dniu 7 sierpnia 2012 r. Choć sprawa ta nie należy do kategorii spraw wymienionych w art. 753 ¹ § 1 i art. 754 k.p.c., w których to sąd udziela zabezpieczenia po przeprowadzeniu rozprawy, to jednak wobec okoliczności podniesionych we wniosku, celem umożliwienia odniesienia się do nich strony przeciwnej i wyjaśnienia wszystkich wątpliwych kwestii, zasadnym było skierowanie sprawy na rozprawę. Analogicznie zatem rozprawę należało wyznaczyć tak, aby mogła się odbyć w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku (art. 737 zd.2 k.p.c.). Terminy instrukcyjne przewidziane w art. 737 k.p.c., zarówno 7-dniowy jak i miesięczny, związane są z podstawową funkcją postępowania zabezpieczającego, jaką jest zapewnienie uprawnionemu ochrony w związku z możliwymi niekorzystnymi skutkami trwania w czasie sprawy rozpoznawanej przez sąd, stąd winno wynikać dążenie sądu do ich nieprzekraczania.
Należy mieć to na uwadze zwłaszcza w przypadku roszczeń alimentacyjnych małoletnich uprawnionych, brak zabezpieczenia może bowiem prowadzić do niemożności zaspokojenia przez nich podstawowych potrzeb życiowych. W związku z powyższym termin rozprawy wyznaczonej na dzień 11 października 2012 r. uznać należało za zbyt odległy, nie znajdujący żadnego uzasadnienia, zwłaszcza w kontekście materii jakiej dotyczył wniosek. Ponieważ zaś skarga dotyczy całego 6 – miesięcznego okresu od złożenia wniosku przyjąć należy, że w okresie do 7 września 2012 r. Sąd procedował prawidłowo, a skoro brak podstaw do stwierdzenia przewlekłości postępowania, skarga dotycząca wskazanego przedziału czasowego jest bezzasadna i w tym zakresie podlega oddaleniu na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy.

Odstąpienie od wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia na rozprawie w dniu 11 października 2012 r., a więc w okolicznościach sprzyjających poczynieniu ustaleń niezbędnych do rozpoznania wniosku, choćby z uwagi na obecność zobowiązanego, który stale przebywa w Anglii, również uznać należy za działanie nieprawidłowe, które w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania wniosku do dnia dzisiejszego. Niezwłoczne uzyskanie zabezpieczenia roszczeń winno mieć takie samo znaczenie jak merytoryczna poprawność rozstrzygnięcia, którą wskazał Sąd rozpoznający sprawę jako przyczynę przesunięcia w czasie rozpoznania wniosku. Choć kwestia prawidłowości orzeczenia jest istotna, to jednak należy zwrócić uwagę, że postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia stwarza już ochronę o charakterze tymczasowym.

Ponieważ skarga częściowo zasadnie wytknęła przewlekłość postępowania, należało stwierdzić, że nastąpiła przewlekłość postępowania w zakresie wykazanym (art. 12 ust. 2 ustawy).

W tej sytuacji należało na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy przyznać skarżącej od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w (...) sumę pieniężną w kwocie 2.000 zł. Kwota ta stanowić będzie dla skarżącej właściwą rekompensatę moralną, gdyż nie idzie o naprawienie szkody, która powstałaby wskutek przewlekłości postępowania. Wysokość kwoty uwzględnia znaczenie jakie dla strony wnoszącej skargę mają zagadnienia o których nie rozstrzygnięto – przedmiot wniosku dotyczy żywotnych interesów uprawnionych. Sąd wziął jednak pod uwagę, że stwierdzona przewlekłość dotyczy relatywnie krótkiego okresu czasu, mianowicie 4,5 miesięcznego, stąd żądaną kwotę 10.000 zł należało uznać za zawyżoną.

Z wyżej wymienionych przyczyn żądanie przyznanie sumy pieniężnej w kwocie przekraczającej 2.000 zł podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 12 ust.3 ustawy Sąd Apelacyjny zobowiązał Sąd rozpoznający sprawę do niezwłocznego rozpoznania wniosku skarżącej o udzielenie zabezpieczenia, wyznaczając mu w tym celu termin miesiąca od momentu wpływu akt do tego Sądu.