Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 20 sierpnia 2008 r.
I UZ 12/08
Nie dochowuje należytej staranności adwokat, który nie składa wniosku
o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, opierając się na informacji o jego treści
uzyskanej telefonicznie w sekretariacie sądu, bez wglądu do akt sprawy.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Józef Iwulski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 sierpnia
2008 r. sprawy z odwołania Darosława M. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpiecze-
nia Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w K. o ustalenie istnienia obowiązku
ubezpieczenia społecznego, na skutek zażalenia ubezpieczonego na postanowienie
Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 stycznia 2008 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2008 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie w sprawie z odwołania Darosława M. prze-
ciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w K.
o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego: 1) oddalił wniosek od-
wołującego się o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasad-
nienia wyroku tego Sądu z dnia 9 października 2007 r., którym zmieniono wyrok
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 18
grudnia 2006 r. [...] i oddalono odwołanie, 2) odrzucił wniosek o sporządzenie uza-
sadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego.
W uzasadnieniu postanowienia z dnia 9 stycznia 2008 r. Sąd Apelacyjny wy-
wiódł, że w dniu 7 listopada 2007 r. pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o przywró-
cenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku wydanego w
dniu 9 października 2007 r., wskazując, iż z powodu nawrotu choroby Menierea (na
2
którą cierpi od 2001 r.) nie mógł uczestniczyć w rozprawie apelacyjnej, a w dniu 10
października 2007 r. uzyskał telefonicznie informację z sekretariatu Sądu, że apelacja
organu rentowego została oddalona. W konsekwencji nie składał wniosku o sporzą-
dzenie uzasadnienia wyroku. Dopiero w dniu 5 listopada 2007 r. uzyskał od ubezpie-
czonego informację, że wyrok Sądu Okręgowego został zmieniony, a odwołanie -
oddalone. Pełnomocnik ubezpieczonego wyraził przy tym przypuszczenie, że z
powodu choroby, której nawroty przejawiają się okresowym, znacznym pogorsze-
niem słuchu (na potwierdzenie czego przedstawił zaświadczenie lekarskie) mógł źle
usłyszeć przekazaną mu telefonicznie informację. Zdaniem pełnomocnika ubezpie-
czonego, uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy, a jedynie wskutek błędnego
przekonania, że zapadły wyrok jest korzystny dla reprezentowanej strony. Na posie-
dzeniu w dniu 9 stycznia 2008 r. pełnomocnik ubezpieczonego powtórzył te argu-
menty oraz wyjaśnił, że po ogłoszeniu wyroku był dwukrotnie obecny na rozprawach
w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie i miał możliwość sprawdzenia, jaki wyrok zapadł
w sprawie.
Mając na uwadze te okoliczności, Sąd Apelacyjny podniósł, że termin do zło-
żenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku upłynął w dniu 16 października
2007 r., a więc w dniu 7 listopada 2007 r., wniosek został złożony po terminie. Zda-
niem Sądu Apelacyjnego, nie można uznać, że uchybienie terminowi nastąpiło bez
winy strony, gdyż zaniedbania pełnomocnika procesowego obciążają stronę. Sąd
zwrócił uwagę, że z przedłożonego przez pełnomocnika ubezpieczonego zaświad-
czenia lekarskiego wynika jedynie, iż pozostaje on w leczeniu laryngologicznym od
2001 r. oraz że w okresach zaostrzeń występuje pogorszenie rozumienia mowy. Bra-
kuje natomiast w zaświadczeniu informacji, kiedy takie zaostrzenie choroby wystąpiło
w ostatnim czasie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, choroba pełnomocnika nie unie-
możliwiła mu podejmowania działań procesowych, skoro po wydaniu wyroku dwu-
krotnie przebywał w siedzibie Sądu Apelacyjnego w Krakowie, wobec czego mógł
bez przeszkód sprawdzić, jaka była treść rozstrzygnięcia. Mając świadomość, iż
okresowo występuje u niego osłabienie słuchu, pełnomocnik ubezpieczonego powi-
nien zachować szczególną staranność w wykonywaniu obowiązków zawodowych i
osobiście potwierdzić informację uzyskaną telefoniczne. Zawinione zaniedbanie peł-
nomocnika nie daje podstaw do przywrócenia uchybionego terminu, a to prowadzi do
odrzucenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku.
3
W zażaleniu pełnomocnik ubezpieczonego zarzucił obrazę: 1) art. 227 w
związku z art. 168 § 1 k.p.c., „poprzez przyjęcie wbrew przeprowadzonym dowodom
co do mylnego poinformowania pełnomocnika (..) i co do złego stanu zdrowia pełno-
mocnika (...), iż niedokonanie czynności w terminie jest zawinione, poprzez co stwier-
dzenie, iż nie zachodzą podstawy do przywrócenia terminu do złożenia wniosku o
sporządzenie uzasadnienie wyroku”; 2) art. 228 § 1 i 2 k.p.c., przez przyjęcie, że złe
poinformowanie pełnomocnika jest faktem notoryjnym, bądź znanym sądowi z
urzędu; 3) art. 316 § 1 k.p.c., przez wydanie zaskarżonego postanowienia wbrew
„udowodnionemu stanowi rzeczy istniejącemu w chwili zamknięcia rozprawy”; 4) art.
233 § 1 k.p.c. „poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, co skutkowało po
przeprowadzeniu dowodów wykazujących brak zawinienia pełnomocnika postano-
wieniem przyjmującym winę bez oparcia tej tezy uzasadnienia na jakimkolwiek dowo-
dzie”. Żalący się podniósł w uzasadnieniu w szczególności, że wniosek o przywróce-
nie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku został uzasad-
niony tym, iż pełnomocnik ubezpieczonego uzyskał informację, że apelacja została
oddalona i dlatego nie złożył wniosku w terminie. Wnosząc o przywrócenie terminu
napisał „z ostrożności”, nie chcąc czynić „poważanego zarzutu udzielenia błędnej
informacji”, że „być może przekazaną mu informację o treści rozstrzygnięcia źle usły-
szał”. Żalący się wywiódł, że jest osobą zaufania publicznego i „jego słowa nie są
mniejszym dowodem, niż kogokolwiek innego”, dlatego nie miał obowiązku wskazy-
wać dowodów, które „miałyby dokonać falsyfikacji” jego twierdzeń. Sąd Apelacyjny
nie przeprowadził przy tym żadnego dowodu co do tego, czy pełnomocnik rozmawiał
z pracownicą Sądu następnego dnia po rozprawie, czy został źle poinformowany, czy
występował kiedykolwiek o uzasadnienie wyroku oddalającego apelację organu ren-
towego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W myśl art. 168 § 1 k.p.c., przywrócenie terminu do dokonania czynności pro-
cesowej może nastąpić tylko w razie, gdy strona nie dokonała czynności procesowej
w terminie bez swojej winy. Przez stronę należy przy tym rozumieć także jej pełno-
mocnika, którego błąd obciąża stronę. Wniosku o przywrócenie terminu nie można
opierać na tym, że to nie strona (osobiście), a jej pełnomocnik zaniedbał dokonania
czynności procesowej w terminie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12
4
marca 1999 r., I PKN 76/99, OSNAPiUS 2000 nr 11, poz. 431 oraz z dnia 30 maja
2007 r., II CSK 167/07, LEX nr 346193 i orzecznictwo wskazane w ich uzasadnie-
niach). Od zawodowego pełnomocnika należy przy tym wymagać wyższej (bo profe-
sjonalnej) staranności niż od strony nieposiadającej takich kwalifikacji. Wszelkie infor-
macje (zawiadomienia) uzyskane telefonicznie są niepewne (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., II PZ 47/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz.
360). Dlatego zawodowy pełnomocnik nie może zaniechać dokonania czynności pro-
cesowej tylko dlatego, że według informacji uzyskanej telefonicznie w sekretariacie
sądu nie było potrzeby jej dokonania. Dołożenie należytej staranności polega w takim
przypadku na sprawdzeniu uzyskanej informacji. Z tego punktu widzenia obojętne
jest, czy została udzielona błędna informacja, czy też pełnomocnik źle ją zrozumiał.
Ważne jest tylko, czy miał możliwość sprawdzenia uzyskanej informacji przez wgląd
do akt sprawy. W orzeczeniu z dnia 11 kwietnia 1938 r., C.III. 339/38 (OSN 1939 nr 4,
poz. 158) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że termin do zgłoszenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku nie może być przywrócony, jeżeli adwokat jako pełnomocnik
procesowy, nie zrozumiawszy właściwego znaczenia zbyt cicho ogłoszonej sentencji
wyroku, zaniedbał dowiedzieć się o właściwej treści sentencji. W uzasadnieniu tego
orzeczenia trafnie wywiedziono, że winą strony (jej przedstawiciela lub pełnomocnika
procesowego) w znaczeniu procesowym jest nieprzykładanie staranności i troskliwo-
ści w tym wysokim stopniu, jakiego wymaga z natury rzeczy prowadzenie procesu,
nieprzestrzeganie wszelkich potrzebnych i możliwych środków ostrożności dla dopeł-
nienia w terminie czynności procesowej, jeżeli wskutek tego czynności procesowej
nie dokonano w terminie, a z okoliczności przypadku wynika, że przy zachowaniu tej
staranności i ostrożności strona (jej przedstawiciel lub pełnomocnik) dopełniłaby tej
czynności w terminie. Przy rozpoznawaniu wniosku należy rozważyć wszystkie oko-
liczności danego przypadku uchybienia terminu, tudzież mieć na uwadze, że w sto-
sunku do adwokata wymagania staranności, troskliwości i ostrożności muszą być
większe niż w stosunku do osoby, nieznającej prawa i nietrudniącej się zawodowo
prowadzeniem procesów sądowych. Pełnomocnik będący adwokatem, a więc osobą
zawodowo prowadzącą procesy sądowe, powinien liczyć się z wszelkimi możliwo-
ściami, a więc i z tą, że ogłoszoną sentencję wyroku mógł nie dość wyraźnie zrozu-
mieć. Staranność, troskliwość i ostrożność szczególnie zaostrzone, które powinny
cechować adwokata, powinny skłonić go do tego, by nie ograniczać się do wysłucha-
nia ogłoszenia sentencji wyroku, lecz by stwierdzić naocznie treść sentencji i w ten
5
sposób upewnić się, jaki zapadł wyrok, tym bardziej, gdy ogłoszenie wyroku było
„zbyt ciche”, albo nawet „niejasne”. Adwokat ten nie powinien więc był poprzestać na
własnym wrażeniu słuchowym, lecz do jego zawodowego obowiązku należało wgląd-
nięcie w akta. Poglądy te w pełni odnoszą się do rozpoznawanej sprawy, a w szcze-
gólności do uzyskania przez zawodowego pełnomocnika telefonicznej informacji z
sekretariatu sądu o treści wyroku ogłoszonego na rozprawie, na której pełnomocnik
nie był obecny.
Mając to na uwadze, Sąd Najwyższy uznał zażalenie za bezzasadne, co pro-
wadziło do jego oddalenia na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
========================================