Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CO 26/08
POSTANOWIENIE
Dnia 8 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie ze skargi B. Z.
o wznowienie postępowania w sprawie o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Ś. z dnia 20 grudnia 2005 r.,
zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2006 r., sygn. akt V
CNP (…)
w sprawie z wniosku B. Z.
przy uczestnictwie M. H.
o zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 października 2008
r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 12 lipca 2006 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do
rozpoznania skargi wnioskodawcy B. Z. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Ś. z dnia 20 grudnia 2005 r.,
oddalającego jego apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w Z., którym zniesiono
współwłasność nieruchomości rolnej położonej w K. Postanowienie Sądu Najwyższego
nie zawierało pisemnego uzasadnienia, co odpowiadało ówczesnemu unormowaniu art.
3989
§ 2 w zw. z art. 42412
k.p.c.
Po wydaniu postanowienia przez Sąd Najwyższy wnioskodawca wystąpił do
Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że art. 4249
k.p.c. oraz art. 3989
§ 2 k.p.c. są
2
niezgodne z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji. Przed rozpoznaniem skargi
wnioskodawcy, wyrokiem z dnia 30 maja 2007 r. (SK 68/06, Dz.U. nr 106, poz. 731,
OTK-A z 2007, nr 6 poz. 53) wydanym w innej sprawie, Trybunał Konstytucyjny orzekł,
że art. 3989
§ 2 zdanie drugie k.p.c. jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31
Konstytucji. Wyrok ten spowodował umorzenie postępowania ze skargi konstytucyjnej
wnioskodawcy. Trybunał Konstytucyjny uczynił to dwuetapowo - postanowieniem z dnia
16 lipca 2007 r. umorzył postępowanie w zakresie dotyczącym badania zgodności z
Konstytucją art. 3989
§ 2 zdanie drugie k.p.c., a następnie postanowieniem z dnia 2
kwietnia 2008 r. umorzył to postępowanie w pozostałym zakresie. W obydwu wypadkach
– ze względu na zbędność wydania wyroku.
W dniu 10 lipca 2008 r. wnioskodawca złożył aktualnie rozpatrywaną skargę o
wznowienie postępowania. Domaga się w niej wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem Sądu Najwyższego z 12 lipca 2006 r., zmiany tego
postanowienia poprzez przyjęcie skargi o stwierdzenie niezgodności prawomocnego
orzeczenia z prawem do rozpoznania i jej uwzględnienie, a także zasądzenia od
uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu.
W uzasadnieniu skargi wnioskodawca wskazał podstawę wznowienia
przewidzianą w art. 4011
k.p.c. wyjaśniając, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
30 maja 2007 r. w sprawie SK 68/06, stwierdzający niezgodność art. 3989
§ 2 k.p.c.
zdanie drugie z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji – na mocy
odesłania zawartego w art. 42412
k.p.c. – ma zastosowanie także w wypadku odmowy
przyjęcia do rozpoznania skargi o stwierdzenie niegodności z prawem prawomocnego
postanowienia. Skarżący zaznaczył, że dochował terminów przewidzianych w art. 407 §
2 i art. 408 k.p.c., bowiem skargę o wznowienie postępowania złożył w ciągu trzech
miesięcy od otrzymania postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 2 kwietnia 2008 r.
oraz z zachowaniem pięcioletniego terminu od uprawomocnienia się postanowienia
Sądu Najwyższego z 12 lipca 2006 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Złożona przez wnioskodawcę skarga o wznowienie postępowania podlega
odrzuceniu z dwóch przyczyn:
Po pierwsze wniesiona została z uchybieniem terminu przewidzianego w art. 407
§ 2 k.p.c. Przepis ten dla sytuacji określonej w art. 4011
k.p.c. ustanawia termin
trzymiesięczny, a początek jego biegu wyznacza na dzień wejścia w życie orzeczenia
Trybunału Konstytucyjnego. Zestawienie obydwu przepisów jednoznacznie wskazuje, że
3
pod pojęciem „dnia wejścia w życie orzeczenia” rozumieć należy dzień, od którego
obowiązuje orzeczenie Trybunału o niezgodności aktu normatywnego, na podstawie
którego zostało wydane orzeczenie objęte skargą o wznowienie, z Konstytucją,
ratyfikowaną umowa międzynarodową lub ustawą. Wnioskodawca łączy wskazaną
przez siebie podstawę wznowienia z art. 4011
k.p.c. z wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 30 maja 2007 r., który wszedł w życie 15 czerwca 2007 r., w
dniu ogłoszenia go w Dzienniku Ustaw (art. 190 ust. 3 Konstytucji). Przewidziany w art.
407 § 2 k.p.c. termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania upłynął zatem
15 września 2007 r. Zdarzenie, które skarżący uważa za początek biegu omawianego
terminu, a którym jest doręczenie mu postanowienia Trybunału Konstytucyjnego
o umorzeniu postępowania ze skargi konstytucyjnej wniesionej przez niego, nie ma
znaczenia dla biegu powyższego terminu w świetle regulacji z art. 407 § 2 k.p.c., nie jest
to bowiem orzeczenie wskazane w tym przepisie. W rezultacie skarga o wznowienie
postępowania wniesiona 10 lipca 2008 r. złożona została przez wnioskodawcę z
przekroczeniem ustawowego terminu o blisko 10 miesięcy.
Po drugie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 maja 2007 r. stwierdza
niezgodność z Konstytucją jedynie przepisu normującego jeden z elementów
postępowania wstępnego, tzw. „przedsądu”, służącego wyłonieniu skarg spełniających
kryteria uzasadniające ich rozpoznanie przez Sąd Najwyższy. Z porządku prawnego
usunięty został art. 3989
§ 2 zdanie drugie k.p.c., który zwalniał Sąd Najwyższy z
obowiązku uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania. Trybunał ocenił go negatywnie jako niedopuszczalne wyłączenie
obowiązku informacyjnego Sądu Najwyższego i ograniczenie przejrzystości
postępowania – „przedsądu”. Trybunał nie zakwestionował natomiast zgodności z
Konstytucją samej instytucji przedsądu, ani przesłanek selekcji spraw dokonywanej w
jego toku. A uwagi na treść art. 42412
k.p.c. wnioski te odnieść należy także do
„przedsądu” przeprowadzanego w stosunku do skarg o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia.
Powołany w skardze wyrok Trybunału Konstytucyjnego mógłby zatem uzasadniać
jedynie żądanie wznowienia postępowania i sporządzenia uzasadnienia postanowienia
odmawiającego przyjęcia skargi wnioskodawcy do rozpoznania. Skarżący jednak
domaga się wznowienia postępowania i zmiany zaskarżonego postanowienia, chociaż
przepis uznany za niekonstytucyjny nie pozostawał w związku z merytorycznym
rozstrzygnięciem zawartym w postanowieniu z 12 lipca 2006 r. Powyższa rozbieżność
4
między przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego a wnioskiem
wnioskodawcy powoduje, że skargi o wznowienie postępowania nie można uznać za
opartą na wskazanej w niej podstawie - art. 4011
k.p.c. (por. np. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 31 sierpnia 2007 r., III CO 8/07, nie publ. i z dnia 18 października
2007, III CO 14/03 nie publ.).
Obydwie przytoczone przyczyny uzasadniają konieczność odrzucenia skargi na
podstawie art. 410 § 1 k.p.c.