Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 154/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa "M.(...)" Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż.
przeciwko "E.(...)" Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 października 2008
r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10
października 2007 r., sygn. akt V ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powódka - „M.(...)" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. wniosła o
nakazanie pozwanej „E.(...)” Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C.
zaniechania produkcji dystrybutorów gazu płynnego LPG D.(…) 10, D.(…) 5 i innych, przy
wykorzystaniu bezprawnie uzyskanych niejawnych informacji stanowiących tajemnicę
2
przedsiębiorstwa powódki; zaprzestania wprowadzania takich dystrybutorów do obrotu
oraz opublikowania w „G.(...)” oświadczenia przepraszającego powódkę za naruszenie
zasad uczciwej konkurencji. Domagała się ponadto zasądzenia na swoją rzecz od
pozwanej odszkodowania w kwocie 500.000 zł i kosztów procesu.
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 14 lutego 2005 r. uwzględnił powództwo, za
wyjątkiem żądania zapłaty odszkodowania, na podstawie następujących ustaleń:
Powódka na przestrzeni kilkunastu lat uzyskała wiedzę techniczną, technologiczną,
organizacyjną i handlową niezbędną do produkcji ulepszonych dystrybutorów gazu płynnego
LPG. Rozwiązaniem nowatorskim, stanowiącym tajemnicę jej przedsiębiorstwa było
zastosowanie nieznanego wcześniej w kraju odmierzacza tureckiej firmy Y.(...).
Powódka podjęła czynności mające na celu ochronę tej tajemnicy - zobowiązała swoich
pracowników i osoby współpracujące do jej nieujawniania. Zakaz ten złamali J. S. oraz L.
S., którzy przekazali pozwanej informacje stanowiące tajemnicę powódki. Uzyskana wiedza
umożliwiła pozwanej wyprodukowanie w krótkim czasie wyposażonych w przepływomierz
Y.(...) dystrybutorów D.(...) 10 i D.(...) 5 o parametrach odpowiadających dystrybutorowi
opracowanemu przez powódkę.
Sąd Okręgowy uznał, że pozwana poprzez takie działanie dopuściła się czynu
nieuczciwej konkurencji przewidzianego w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) i
art. 39 ust. 2 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej
(TRIPS), co uzasadniało uwzględnienie niepieniężnych roszczeń powódki. Roszczenie
odszkodowawcze nie zostało uwzględnione, ponieważ powódka nie wykazała rozmiaru
poniesionej szkody.
Od wyroku Sądu Okręgowego apelacje wniosły obydwie strony.
Sąd Apelacyjny po raz pierwszy rozstrzygnął sprawę wyrokiem z dnia 11 maja
2006 r. - zmienił nim wyrok Sądu Okręgowego w części uwzględniającej powództwo i oddalił
je w całości, podobnie jak apelację powódki. Sąd Apelacyjny stwierdził, że wiedza na
temat dystrybutorów wytwarzanych przez powódkę, jej kontaktów handlowych oraz
zastosowania przepływomierza firmy Y.(...) była powszechnie dostępna, dlatego
informacje te nie mogły zostać uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu
art. 11 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Informacje o elementach
składowych swoich dystrybutorów sama powódka ujawniła w materiałach reklamowych
oraz w zamówieniach na wykonanie obudowy tych urządzeń. Dane te wskazane zostały
3
także w decyzjach Prezesa Głównego Urzędu Miar zatwierdzających instalacje pomiarowe
powódki, wykorzystujące reklamowany od 1998 r. przepływomierz firmy Y.(...).
Sąd Apelacyjny dokonał też odmiennej oceny oświadczeń o zachowaniu tajemnicy,
złożonych przez J. S. i L. S. Stwierdził, że oświadczenia te są zbyt ogólnikowe, aby w ich
zażądaniu przez powódkę można było upatrywać przejawu działań mających na celu
zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa. W konsekwencji uznał roszczenia powódki za
bezzasadne zarówno na gruncie art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji, jak i - korelującego z nimi - art. 39 ust. 2 Porozumienia w sprawie handlowych
aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS).
Na skutek kasacji wniesionej przez powódkę Sąd Najwyższy w dniu 28 lutego 2007 r.
uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy ocenił, że dokonana przez Sąd Apelacyjny wykładnia art. 11 ust.
4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, definiującego pojęcie tajemnicy
przedsiębiorstwa, była wadliwa, bezzasadnie zawęziła bowiem treść tego pojęcia
poprzez odkodowanie go w sposób odbiegający od znaczenia nadanego mu w art. 39
ust. 2 TRIPS. Tymczasem prawidłowe odczytanie art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji wymaga skonfrontowania jego treści z art. 39 ust. 2 TRIPS,
niezależnie od tego, czy wskazane postanowienie TRIPS uzna się za normę
samowykonalną, czy też odmówi się mu samowykonalności. W pierwszym wypadku
zabieg ten uzasadniony jest treścią art. 91 ust. 1 i 2 w zw. z art. 241 ust. 1 Konstytucji, w
drugim – treścią jej art. 9.
Sąd Najwyższy, po przeanalizowaniu argumentacji powoływanej w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Najwyższego, a także w literaturze
opowiedział się ostatecznie za bezpośrednią skutecznością (samowykonalnością)
postanowień TRIPS na gruncie polskiego porządku prawnego. Konsekwencją tego
stanowiska było wskazanie na konieczność przeprowadzenia oceny roszczeń powódki
zarówno w oparciu o art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jak i art.
39 ust. 2 TRIPS. Sąd Apelacyjny przyjmując, że pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa ujęte
zostało w obydwu regulacjach w sposób zbieżny pominął bowiem okoliczność, że art. 39
ust. 2 lit a TRIPS traktuje jako tajemnicę przedsiębiorstwa (informację nie ujawnioną)
również samo tylko, szczególne zestawienie elementów informacji poufnej, nawet jeżeli
poszczególne elementy tego zestawienia zostały udostępnione publicznie. Sąd Najwyższy
zaznaczył, że chociaż art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie
4
odwołuje się wprost do niedostępności informacji w określonym zestawie, jako wyznacznika
pojęcia „tajemnica przedsiębiorstwa", to taką formę tajemnicy należy przyjąć również na
gruncie tego unormowania, aby uniknąć zarzutu sprzeczności przepisu prawa krajowego
z wiążącym Polskę prawem wspólnotowym - Porozumieniem TRIPS.
Sąd Najwyższy stwierdził ponadto, że ani art. 39 ust. 2 TRIPS, ani art. 11 ust. 4
ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie precyzują, jakim konkretnie
czynnościom ochronnym muszą być poddane tajemnice przedsiębiorstwa (informacje nie
ujawnione), aby można było traktować je jako poufne. Przepisy te posługują się
określeniami otwartymi, wymagającymi oceny w okolicznościach konkretnego wypadku,
skoro wymagają, aby były to działania „odpowiednie” (art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji), „rozsądne w danych okolicznościach" (art. 39 ust. 2 TRIPS).
Ocena taka może zaś być przeprowadzona prawidłowo jedynie w odniesieniu do
skonkretyzowanych informacji, które jako całość lub w szczególnym zestawie i zespole ich
elementów są obiektywnie poufne (niedostępne dla innych podmiotów).
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny ponownie zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo w części pierwotnie uwzględnionej przez Sąd
Okręgowy oraz oddalił apelację powódki, rozstrzygając jednocześnie o kosztach procesu za
całość postępowania.
Sąd ten przyjął, że obydwa uregulowania prawne, mające zastosowanie
w rozpatrywanej sprawie, uzależniają istnienie stanu tajemnicy przedsiębiorstwa od
podjęcia przez przedsiębiorcę określonych działań zmierzających do zachowania
poufności objętych tą tajemnicą danych. Artykuł 39 TRIPS przewiduje ochronę każdego
typu chronionej informacji bez względu na jej charakter, o ile informacja ta spełnia
przesłanki wymienione w art. 39 pkt 2 lit. b i c TRIPS. W celu uzyskania ochrony
uprawniony posiadacz jest zobligowany nie tylko do utrzymywania informacji w
poufności, ale dodatkowo musi objawiać wolę utrzymania tej informacji w poufności, co
może nastąpić w sposób wyraźny, np. przez umowy o poufność, procedury wewnętrzne,
lub w sposób dorozumiany, np. w wypadku stworzenia bardzo skomplikowanego
urządzenia.
Pracownik powoda p. J. S. był zatrudniony na stanowisku specjalisty do spraw
technicznych w okresie od 1 lipca 1990 r. do dnia 3 sierpnia 2001 r. i w dniu 5
października 1999 r. złożył przedłożone mu, a następnie przyjęte przez pracodawcę,
pisemne oświadczenie, w którym zobowiązał się do nieujawniania posiadanych z tytułu
zatrudnienia informacji dotyczących: technologii wytwarzania produkowanych przez
5
pracodawcę wyrobów, rozwiązań technicznych, do których prawa przysługują
pracodawcy, opracowań technicznych wyrobów, powiązań handlowych, w tym
marketingowych i systemu gromadzenia i przetwarzania informacji, w tym przy
wykorzystaniu techniki komputerowej, a których ujawnienie względnie wykorzystanie
może narazić pracodawcę na szkodę. Zobowiązał się również do niewykorzystania tych
informacji do prowadzenia własnej działalności zarobkowej lub za pośrednictwem innych
osób przez okres 2 lat od momentu wygaśnięcia umowy o pracę. W oświadczeniu
zastrzeżono dla pracodawcy kary umowne. Oświadczenie to Sąd Apelacyjny ocenił jako
umowę o zakazie konkurencji zawartą z pracownikiem, przewidzianą w art. 1011
i 1012
k.p., która obejmowała również (poza działalnością konkurencyjną) zakaz naruszania
tajemnicy przedsiębiorstwa, w rozumieniu art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji oraz art. 39 TRIPS. Wiadomości dotyczące sposobów produkcji, planów
technicznych, jak też informacje związane z działalnością marketingową, z
pozyskiwaniem surowców i poufne know-how produkcyjne, a także handlowe mieszczą
się bowiem w ustawowej definicji tajemnicy przedsiębiorstwa.
Ponieważ jednak w umowie nie zastrzeżono odszkodowania dla p. J. S., a
powódka po rozwiązaniu z nim umowy o pracę takiego odszkodowania nie wypłaciła,
Sąd Apelacyjny uznał, że p. J. S. po zakończeniu stosunku pracy przestał być związany
klauzulą konkurencyjną stosownie do uregulowania zawartego w art. 1012
§ 2 k.p.
Powódka, rozwiązując z nim stosunek pracy nie podjęła działań zapewniających
ochronę konkretnych informacji przed rozpowszechnieniem czy ujawnieniem, co
spowodowało, zdaniem Sądu II instancji, że pracownik mógł z tych informacji korzystać
pod warunkiem, że wszedł w ich posiadanie legalnie - podczas wykonywania swych
obowiązków pracowniczych.
Sąd Apelacyjny ocenił, że powódka nie wykazała by druga ze wskazanych przez
nią osób mających ujawnić informacje poufne – p. L. S. - przekazała pozwanej
jakąkolwiek wiedzę objętą tajemnicą przedsiębiorstwa.
Sąd ten stwierdził nadto, że zapisy oświadczeń przyjętych od p. J. S. i p. L. S.
miały charakter ogólny i nie stanowiły dowodu, że powódka dopełniła obowiązku
podjęcia odpowiednich działań organizacyjnych w celu zachowania określonych
informacji w tajemnicy, w sposób zapewniający wyżej wskazanym osobom orientację, iż
są zobowiązane do zachowania w tajemnicy wiadomości dotyczących prac nad
wykorzystaniem w dystrybutorze gazu płynnego LPG przepływomierza firmy Y.(...).
Firma ta była znana na rynku i wykonała pierwszy dystrybutor dla „E.(...)”.
6
Sąd Apelacyjny zawarł ponadto w uzasadnieniu stwierdzenie, że podziela
w całości stanowisko zawarte w motywach uchylonego wyroku tego Sądu i szczegółowo
tam przedstawione, co czyni zbędnym jego ponowne przytaczanie, poza konkluzją, że
wypracowany przez powódkę know-how produkcji dystrybutorów gazu LPG nie miał
waloru tajemnicy przedsiębiorstwa, gdyż sama powódka ujawniła informacje na temat
elementów składowych tego urządzenia i nie podjęła działań niezbędnych do
zachowania poufności tej wiedzy poprzez zakomunikowanie pracownikom, jakie
konkretnie informacje mają charakter poufny.
Powyższy wyrok powódka zaskarżyła w całości skargą kasacyjną opartą na
obydwu podstawach z art. 3983
§ 1 k.p.c.
Podstawa naruszenia prawa materialnego (art. 3983
§ 1 pkt. 1 k.p.c.)
sprecyzowana została w zarzutach:
- naruszenia art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz art. 39
ust. 2 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności
intelektualnej (TRIPS) poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie,
polegające na zawężającej wykładni i nienależytej konfrontacji obydwu przepisów
ze sobą;
- naruszenia art. 1012
§ 2 k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz
błędną wykładnię, wyrażające się w stwierdzeniu, iż p. J. S. zawarł z powódką
umowę o zakazie konkurencji i został zwolniony z obowiązku przestrzegania
tajemnicy z uwagi na nie zastrzeżenie odszkodowania z tytułu tejże klauzuli;
Podstawę naruszenia przepisów postępowania, które mogło wpłynąć na wynik
tego postępowania, powódka wypełniła następującymi zarzutami:
- niewłaściwego zastosowania art. 39820
k.p.c. poprzez nieuwzględnienie wykładni
prawa dokonanej w sprawie przez Sąd Najwyższy;
- niewłaściwego zastosowania art. 233 k.p.c. w związku z art. 47912
k.p.c.,
polegającego na orzekaniu w oparciu o dowody oddalone ze względu na
prekluzję dowodową;
- niewłaściwego zastosowania art. 233 k.p.c., wyrażającego się we wnioskowaniu
wbrew zasadom doświadczenia życiowego i logiki, a także zaniechaniu
wskazania, na jakich dowodach Sąd oparł swe rozstrzygnięcie, jakie uznał za
wiarygodne, a jakim wiarygodności odmówił,
- niewłaściwego zastosowania art. 382 k.p.c., poprzez schematyczną, ogólnikową,
rażąco niewłaściwą i zawierającą sprzeczności ocenę zgromadzonego materiału,
7
- niewłaściwego zastosowania art. 382 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c.,
polegającego na braku wskazania, jakie dowody zostały przez Sąd uznane za
wiarygodne, jakie zaś nie, a także braku odniesienia do oceny materiału
dowodowego dokonanej przez Sąd I instancji, przy równoczesnej zmianie
wyroku.
We wnioskach skarżąca domagała się uchylenia i zmiany zaskarżonego wyroku
poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jej
rzecz kosztów procesu; ewentualnie uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania.
Pozwana wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie na jej rzecz zwrotu
kosztów procesu w postępowaniu wywołanym tą skargą.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności rozważenia wymagają zarzuty o naturze procesowej,
dotyczące prawidłowości przeprowadzonego postępowania. Części z nich nie można
odmówić słuszności.
Przede wszystkim powódka ma rację podnosząc zarzut naruszenia przez Sąd
Apelacyjny art. 328 § 2 k.p.c. Co prawda zarzut ten powinien być uzupełniony
powołaniem art. 391 § 1 k.p.c., za pośrednictwem którego stosuje go sąd II instancji,
jednak jego uzasadnienie nie pozostawia wątpliwości co do intencji skarżącego.
Uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie odpowiada ustawowym wymaganiom
wynikającym z art. 328 § 2 k.p.c. W orzecznictwie wykształcił się pogląd, że zakres
odpowiedniego zastosowania tego przepisu w postępowaniu przed Sądem drugiej
instancji zależy od treści wydanego orzeczenia. W przypadku, gdy Sąd odwoławczy
dokonuje odmiennych ustaleń w stosunku do tych, na których oparł się Sąd pierwszej
instancji, powinien tę zmianę uzasadnić w taki sposób, aby możliwa była ocena, czy
zmiana ta była usprawiedliwiona (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca
2006 r., II CK 428/05, nie publ. lub wyrok tego Sądu z dnia 23 października 2007 r., II
CSK 309/07, nie publ.).
Sąd Apelacyjny dokonał zasadniczej zmiany orzeczenia Sądu I instancji, przy
czym zmiana ta była wynikiem odmiennych ustaleń faktycznych co do podstawowych
zagadnień – poufności informacji o rozwiązaniu technicznym dystrybutora gazu,
opracowanym przez powódkę oraz charakteru oświadczenia złożonego przez p. J. S.
powódce, zakwalifikowanego przez ten sąd jako element zawartej przez pracodawcę i
8
pracownika umowy o zakazie konkurencji i ujawniania tajemnic przedsiębiorstwa. W
uzasadnieniu nie zostały jednak przytoczone dowody, na jakich oparł się Sąd czyniąc
odmienne ustalenia. Nie sposób więc ocenić, czy ich podstawą były materiały objęte
postępowaniem dowodowym, czy też nie (co zarzuca skarżący). W uzasadnieniu nie
zawarto także wyjaśnienia, jakim dowodom Sąd nie dał wiary i dlaczego. Nie ma
również wyraźnego stwierdzenia, że Sąd Apelacyjny przyjął za własne którekolwiek
z ustaleń Sądu I instancji. Przypuszczać można, że Sąd II instancji uznał, iż odesłanie
do uzasadnienia wcześniejszego wyroku, który został uchylony przez Sąd Najwyższy,
jest wystarczające i powoduje włączenie jego treści do omawianego uzasadnienia. Tego
rodzaju zabieg redakcyjny jest jednak niedopuszczalny. Uzasadnienie stanowić musi
konstrukcyjną całość. W wyroku z dnia 28 stycznia 2008 r. (IV CNP 182/07, nie publ.)
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że uzasadnienie spełnia istotną rolę porządkującą, obligując
stosującego prawo do prawidłowej i pełnej rekonstrukcji stanu faktycznego pod kątem
jego dalszego przyrównania do miarodajnej normy prawa materialnego i ustalenia na tej
podstawie ostatecznego wyniku sprawy. Dlatego też składające się na uzasadnienie
dwie podstawy rozstrzygnięcia: faktyczna i prawna, tworzą łącznie jedną całość, którą
powinna cechować wewnętrzna spójność, tak aby nie było zasadniczych wątpliwości co
do tego, jaki stosunek faktyczny i w jaki sposób sąd wiążąco uregulował. Tej
kompleksowości zabrakło przedstawieniu motywów zaskarżonego wyroku. Nie tylko
brak w nim całościowo ujętego stanu faktycznego, ze wskazaniem podstaw jego
ustalenia, ale także znacznej części rozważań prawnych, przywołanych jedynie w
postaci konkluzji, bez uzasadniającego je rozumowania. Ponieważ zaś prawidłowość
procesu myślowego prowadzącego do wniosków przejętych z poprzedniego orzeczenia
Sądu Apelacyjnego została w znacznej części zakwestionowana przez Sąd Najwyższy,
który wyrok ten uchylił – konieczne było ponowne przeprowadzenie szczegółowej
subsumcji z uwzględnieniem wiążącej Sąd Apelacyjny wykładni prawa, zawartej
w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego. Pominięcie tego obowiązku uzasadnia
trafność zarzutu naruszenia art. 39820
k.p.c., a w dalszej kolejności, także
materialnoprawnego zarzutu naruszenia przepisów art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji i art. 39 ust. 4 TRIPS poprzez ich błędną, zawężoną, wykładnię,
którą Sąd Apelacyjny recypował z wcześniejszego swojego uzasadnienia.
Ponadto – jak słusznie wytyka skarżący – Sąd Apelacyjny nie jest w swoich
ocenach konsekwentny. Z jednej strony przyjmuje (w jedynym fragmencie uzasadnienia
zawierającym ustalenia faktyczne i wnioski prawne), że oświadczenie złożone przez p.
9
J. S. powódce stanowiło umowę o zakazie konkurencji połączonym z zakazem
naruszania tajemnicy przedsiębiorstwa, obejmującej wiadomości dotyczące sposobów
produkcji, planów technicznych, informacji związanych z działalnością marketingową, z
pozyskiwaniem surowców, z poufnymi know-how produkcyjnymi i handlowymi, której
skuteczność skończyła się z chwilą rozwiązania z nim umowy o pracę, by w końcowym
fragmencie uzasadnienia stwierdzić, że oświadczenie to miało charakter ogólny i nie
może być uznane za należyty przejaw dbałości o zachowanie poufności informacji
związanych z know-how produkcji dystrybutora gazu LPG.
Dotyczącej tego oświadczenia argumentacji wywodzonej z treści art. 1011
i art.
1012
k.p. dotyczy podniesiony w skardze zarzut błędnej wykładni art. 1012
§ 2 k.p. Sąd
Apelacyjny przyjął, że p. J. S. zawarł z powódką umowę o zakazie konkurencji, której
zakresem objęty został także obowiązek nieujawniania tajemnicy przedsiębiorstwa. Ze
względu jednak na to, że w umowie nie zastrzeżono odszkodowania i pracodawca
takiego odszkodowania nie wypłacił, z chwilą ustania stosunku pracy p. J. S. został
zwolniony nie tylko z obowiązku powstrzymania się od konkurencyjnej działalności, ale
także z obowiązku przestrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa. Sąd przeoczył jednak, że
art. 1012
k.p. dotyczy jedynie skutków zawarcia umowy o zakazie podejmowania przez
pracownika działalności konkurencyjnej, zarzutu takich naruszeń powódka jednak nie
stawia. Konsekwencje te nie odnoszą się natomiast do innych postanowień, jakie
pracodawca i pracownik mogliby zawrzeć w takiej umowie, rozszerzając jej zakres. W
szczególności przepis ten nie uchyla ustawowych zakazów naruszania obowiązku
lojalności wobec pracodawcy, przewidzianych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji. Rozróżnienie pomiędzy umownym zakazem prowadzenia działalności
konkurencyjnej przez byłego pracownika, a zobligowaniem go do zachowywania
tajemnicy przedsiębiorstwa, było przedmiotem powołanego przez Sąd I instancji, lecz
nieprawidłowo przezeń zinterpretowanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia
2005 r. (II PK 193/04). W wyroku tym Sąd Najwyższy potwierdził również już wcześniej
zajmowane stanowisko, że umowa o zakazie podejmowania działań konkurencyjnych, w
której nie określono wysokości odszkodowania, jest ważna. Zagadnienie wzajemnego
stosunku umownego obowiązku powstrzymania się przez byłego pracownika od działań
konkurencyjnych i obowiązku dochowania tajemnicy przedsiębiorstwa przeanalizowane
zostało przez Sąd Najwyższy w powołanym w skardze kasacyjnej wyroku z dnia 25
stycznia 2007 r. (I PK 207/06, OSNP z 2008, nr 11-12, poz. 157). Wnioskowanie
przeprowadzone w uzasadnieniu tego orzeczenia zawiera treści istotne dla
10
rozpoznawanej sprawy. Sąd Najwyższy wyjaśnił mianowicie, że byli pracownicy
zobowiązani są do zachowania w tajemnicy posiadanych poufnych informacji i
powstrzymywania się od działań lub zachowań, które godziłyby w interesy byłego
pracodawcy w zakresie przewidzianym w art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji przez okres trzech lat od ustania stosunku pracy, chyba że umowa stanowi
inaczej albo ustał stan tajemnicy (ust. 2). Zwolnienia z zakazu prowadzenia działalności
konkurencyjnej nie można przy tym utożsamiać z uchyleniem przez pracodawcę
ustawowego zakazu ujawniania (upowszechniania) tajemnicy przedsiębiorstwa.
Pogląd ten jest trafny i uwzględnia zawartą w art. 1014
k.p. regułę, iż przepisy
kodeksu pracy, odnoszące się do umownego zakazu prowadzenia działalności
konkurencyjnej, nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w odrębnych
przepisach. Za takie przepisy niewątpliwie uznać należy ustawę o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji.
W rezultacie stanowisko Sądu Apelacyjnego oparte na założeniu, że z chwilą
ustania stosunku pracy p. J. S. został zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy
przedsiębiorstwa wynikało z wadliwej wykładni art. 1012
§ 2 k.p. Z kolei wyrażona przez
ten Sąd ocena, że oświadczenie złożone przez niego na żądanie powódki, w którym
zobowiązał się do nieujawniania posiadanych z tytułu zatrudnienia informacji
dotyczących m. in. rozwiązań technologicznych, technicznych, czy powiązań
handlowych, których ujawnienie względnie wykorzystanie może narazić pracodawcę na
szkodę, nie spełniało wymagań z art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji i art. 39 ust. 2 TRIPS, bowiem było zbyt ogólnikowe i nie pozwalało
zobowiązanemu na ocenę, jakich konkretnie informacji nie może ujawnić, nie została
należycie umotywowana. Sąd Apelacyjny nie rozważył bowiem konkretnych
sformułowań zawartych w oświadczeniu, nie skonfrontował ich z przedmiotem
działalności powódki i zakresem wiedzy p. J. S. o prowadzonych badaniach i ich
znaczeniu. Bez oparcia w konkretnych okolicznościach postawione wnioski są dowolne i
mogą prowadzić, co podnosi skarżąca, do uogólnień niekorzystnie liberalizujących
pojęcie czynu nieuczciwej konkurencji, przewidzianego w wyżej wskazanych przepisach.
Ponadto, o czym była już mowa, Sąd Apelacyjny - stając na stanowisku,
że informacje przekazane przez p. J. S. pozwanej nie stanowiły tajemnicy
przedsiębiorstwa powódki, bowiem ujawniła je sama powódka, nie uwzględnił wskazanej
przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 lutego 2007 r. wykładni art. 11
ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i art. 39 ust. 2 TRIPS, obejmującej
11
pojęciem tajemnicy przedsiębiorstwa także samo tylko szczególne zestawienie
elementów informacji poufnej, nawet jeśli poszczególne elementy tego zestawienia
zostały udostępnione publicznie.
Powyższe nieprawidłowości powodują konieczność uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy po raz kolejny do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
Pozostałe zarzuty skarżącej – dotyczące wadliwej oceny dowodów,
przeprowadzonej przez Sąd Apelacyjny – nie mogły zostać uwzględnione, bowiem art.
3983
§ 3 k.p.c. wyłącza tego rodzaju zarzuty z pośród podstaw skargi kasacyjnej.
Orzeczenie o kosztach procesu wynika z postanowień art. 39821
, art. 391 § 1 i art.
108 § 2 k.p.c.