I CZ 73/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-05-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 73/08
POSTANOWIENIE
Dnia 15 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa H. U., P. K., P. K. i D. D.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Infrastruktury
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 października 2008
r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 14 maja 2008 r., sygn.
akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 14.05.2008 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną
powodów wniesioną od wyroku tego Sądu z dnia 24.01.2008 r., za wyjątkiem skargi
wniesionej przez powódkę K. K. Ta ostatnia złożyła bowiem wniosek o zwolnienie od
kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym, zaś pozostali powodowie – zastąpieni
przez profesjonalnego pełnomocnika – uiścili od skargi kasacyjnej opłatę podstawową.
Sąd Apelacyjny podniósł, że zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu przed
sądem powszechnym nie obejmuje postępowania kasacyjnego, a więc skarga nie
została należycie opłacona, co uzasadnia jej odrzucenie na podstawie art. 1302
§ 3
k.p.c.
2
Powodowie, których skargę kasacyjną odrzucono, wnieśli zażalenie na
postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 14.05.2008 r. zarzucając naruszenie art. 3986
§ 2 w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. w związku z art. 10 i 101 ust. 3 ustawy z dnia
28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze
zm.). Wskazując na powyższe wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Obecne brzmienie działu V a tytułu VI księgi pierwszej kodeksu postępowania
cywilnego wprowadzono ustawą z dnia 22.12.2004 r., która weszła w życie z dniem
6.02.2005 r. Od tego dnia skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń prawomocnych.
Przez tę zmianę skarga kasacyjna stała się w pełni nadzwyczajnym środkiem
odwoławczym. Ta zmiana charakteru postępowania kasacyjnego nie mogła pozostać bez
wpływu na rozstrzygnięcie kwestii, czy zwolnienie od kosztów sądowych udzielone stronie
w toku postępowania rozpoznanego przed sądem powszechnym obejmuje także
postępowanie kasacyjne. Jest poza sporem, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego w tym
względzie nie było jednolitości. Prezentowane były bowiem odmienne stanowiska. Jedno
z nich przyjmowało, że zwolnienie od kosztów sądowych udzielone w toku postępowania
przed sądem pierwszej lub drugiej instancji rozciąga się także na postępowanie wywołane
wniesieniem skargi kasacyjnej (tak SN w postanowieniu z dnia 25.11.2007 r. III CZ
49/07, niepublik.). Drugie stanowisko sprowadzało się do tego, że uregulowanie zawarte
w art. 771 k.p.c. ma charakter szczególny, odnoszący się tylko do postępowania
egzekucyjnego, a zatem a contrario, przyznane w postępowaniu rozpoznawczym
zwolnienie od kosztów sądowych nie rozciąga się na żadne inne - poza egzekucyjnym -
postępowanie np. wywołane skargą kasacyjną (tak SN w postanowieniu w dniu
23.01.2007 r. III CZ 3/07 i z dnia 24.08.2007 r. I CZ 93/07). Ta rozbieżność została
rozstrzygnięta uchwałą składu 7 sędziów SN z dnia 5.06.2008 r. III CZP 142/07
(dotychczas niepublik.) w której przyjęto, że zwolnienie strony od kosztów sądowych w
sprawie przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje
postępowania kasacyjnego. Ustawie tej nadano moc zasady prawnej. W uzasadnieniu
tej uchwały stwierdzono jednak wyraźnie, że dokonana w niej wykładnia ma
zastosowanie na przyszłość, od dnia jej podjęcia. Jeśli więc zaskarżone postanowienie
zostało podjęte przed uchwałą składu 7 sędziów SN (tj. 14.05.2008 r.), to w sytuacji
wcześniejszej rozbieżności orzecznictwa Sądu Najwyższego, który jedynie w drodze
wykładni kształtował praktykę sądów powszechnych, nie można przyjąć niekorzystnych
dla powodów następstw, jeśli wnosząc skargę kasacyjną uznali, że zgodnie z jednym
3
z prezentowanych wówczas stanowisk Sądu Najwyższego zwolnienie od kosztów
sądowych obejmuje także postępowanie kasacyjne.
Z tych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić (art. 3941
§ 3
w związku z art. 39815
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 15 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa H. U., P. K., P. K. i D. D.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Infrastruktury
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 października 2008
r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 14 maja 2008 r., sygn.
akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 14.05.2008 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną
powodów wniesioną od wyroku tego Sądu z dnia 24.01.2008 r., za wyjątkiem skargi
wniesionej przez powódkę K. K. Ta ostatnia złożyła bowiem wniosek o zwolnienie od
kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym, zaś pozostali powodowie – zastąpieni
przez profesjonalnego pełnomocnika – uiścili od skargi kasacyjnej opłatę podstawową.
Sąd Apelacyjny podniósł, że zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu przed
sądem powszechnym nie obejmuje postępowania kasacyjnego, a więc skarga nie
została należycie opłacona, co uzasadnia jej odrzucenie na podstawie art. 1302
§ 3
k.p.c.
2
Powodowie, których skargę kasacyjną odrzucono, wnieśli zażalenie na
postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 14.05.2008 r. zarzucając naruszenie art. 3986
§ 2 w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. w związku z art. 10 i 101 ust. 3 ustawy z dnia
28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze
zm.). Wskazując na powyższe wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Obecne brzmienie działu V a tytułu VI księgi pierwszej kodeksu postępowania
cywilnego wprowadzono ustawą z dnia 22.12.2004 r., która weszła w życie z dniem
6.02.2005 r. Od tego dnia skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń prawomocnych.
Przez tę zmianę skarga kasacyjna stała się w pełni nadzwyczajnym środkiem
odwoławczym. Ta zmiana charakteru postępowania kasacyjnego nie mogła pozostać bez
wpływu na rozstrzygnięcie kwestii, czy zwolnienie od kosztów sądowych udzielone stronie
w toku postępowania rozpoznanego przed sądem powszechnym obejmuje także
postępowanie kasacyjne. Jest poza sporem, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego w tym
względzie nie było jednolitości. Prezentowane były bowiem odmienne stanowiska. Jedno
z nich przyjmowało, że zwolnienie od kosztów sądowych udzielone w toku postępowania
przed sądem pierwszej lub drugiej instancji rozciąga się także na postępowanie wywołane
wniesieniem skargi kasacyjnej (tak SN w postanowieniu z dnia 25.11.2007 r. III CZ
49/07, niepublik.). Drugie stanowisko sprowadzało się do tego, że uregulowanie zawarte
w art. 771 k.p.c. ma charakter szczególny, odnoszący się tylko do postępowania
egzekucyjnego, a zatem a contrario, przyznane w postępowaniu rozpoznawczym
zwolnienie od kosztów sądowych nie rozciąga się na żadne inne - poza egzekucyjnym -
postępowanie np. wywołane skargą kasacyjną (tak SN w postanowieniu w dniu
23.01.2007 r. III CZ 3/07 i z dnia 24.08.2007 r. I CZ 93/07). Ta rozbieżność została
rozstrzygnięta uchwałą składu 7 sędziów SN z dnia 5.06.2008 r. III CZP 142/07
(dotychczas niepublik.) w której przyjęto, że zwolnienie strony od kosztów sądowych w
sprawie przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje
postępowania kasacyjnego. Ustawie tej nadano moc zasady prawnej. W uzasadnieniu
tej uchwały stwierdzono jednak wyraźnie, że dokonana w niej wykładnia ma
zastosowanie na przyszłość, od dnia jej podjęcia. Jeśli więc zaskarżone postanowienie
zostało podjęte przed uchwałą składu 7 sędziów SN (tj. 14.05.2008 r.), to w sytuacji
wcześniejszej rozbieżności orzecznictwa Sądu Najwyższego, który jedynie w drodze
wykładni kształtował praktykę sądów powszechnych, nie można przyjąć niekorzystnych
dla powodów następstw, jeśli wnosząc skargę kasacyjną uznali, że zgodnie z jednym
3
z prezentowanych wówczas stanowisk Sądu Najwyższego zwolnienie od kosztów
sądowych obejmuje także postępowanie kasacyjne.
Z tych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić (art. 3941
§ 3
w związku z art. 39815
k.p.c.).