Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 73/08
POSTANOWIENIE
Dnia 30 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSA Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa H. S. i P. S.
przeciwko Bankowi - Spółce Akcyjnej w W.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 30 października 2008
r.,
zażalenia powodów
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 12 maja 2008 r., sygn. akt I ACa (…) [I
WSC (…)],
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Powodowie wnieśli zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 12
maja 2008 r. odrzucające ich zażalenie na postanowienie tego Sądu z dnia 14 kwietnia
2008 r. odrzucające skargę kasacyjną powodów.
Sąd Apelacyjny rozpoznając wniosek powodów o zwolnienie od kosztów
sądowych zawarty w skardze kasacyjnej, postanowieniem z dnia 22 lutego 2008 r.
zwolnił powodów od uiszczenia kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od opłaty
sądowej od skargi kasacyjnej ponad kwotę 1.000 zł, a w pozostałej części wniosek
oddalił. Pełnomocnik powodów potwierdził odbiór powyższego postanowienia w dniu 6
marca 2008 r. wraz z zarządzeniem wzywającym go do uiszczenia opłaty sądowej od
2
skargi kasacyjnej w kwocie 1.000 zł w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia
skargi kasacyjnej. Kwota ta została uiszczona, ale ze znacznym przekroczeniem
terminu. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2008 r.
odrzucił skargę kasacyjną powodów na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. Zażalenie na to
postanowienie zostało wniesione przez pełnomocnika powodów, który uiścił
jednocześnie opłatę w wysokości 200 zł. Zażalenie nie zawierało wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych, a jedynie stwierdzenie, że jest to kwota należna nadto, że
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych od skargi kasacyjnej był zgłoszony
omyłkowo ponieważ powodowie wcześniejszym orzeczeniem Sądu Okręgowego w K.
zostali zwolnieni od kosztów sądowych.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że z uwagi na to, iż postanowieniem Sądu
Okręgowego w K. z dnia 27 sierpnia 2004 r. powodowie zostali jedynie zwolnieni od
wpisu w sprawie, a nie kosztów sądowych w całości, natomiast postanowieniem z dnia
22 lutego 2008 r. Sąd Apelacyjny zwolnił powodów częściowo jedynie od opłaty od
skargi kasacyjnej, zażalenie wniesione na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 14
kwietnia 2008 r. nie zostało należycie opłacone, gdyż powodowie winni byli uiścić opłatę
sądową od zażalenia równą 1/5 części całej opłaty sądowej, zgodnie z art. 19 ust. 3 pkt
2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr
167, poz. 1398 ze zm.) lub ewentualnie złożyć wniosek o zwolnienie ich od uiszczenia
należnej opłaty sądowej od zażalenia. W tej sytuacji zażalenie powodów podlegało
odrzuceniu na podstawie art. 3941
§ 2 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. i art. 397 § 2
k.p.c.
Od powyższego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 12 maja 2008 r.
zażalenie wnieśli powodowie, którzy zaskarżyli je w całości zarzucając naruszenie
prawa procesowego, tj. – art. 101 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), poprzez
nieuwzględnienie, że zwolnienie powodów od wpisu w sprawie oznacza również
zwolnienie od opłaty sądowej od zażalenia; - art. 325 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c.
poprzez oznaczenie zakresu rozstrzygnięcia zawartego w postanowieniu Sądu
Okręgowego w K. z dnia 27 sierpnia 2004 r. wbrew literalnej treści jego sentencji. W
uzasadnieniu zażalenia powodowie podnieśli, że ogólne zwolnienie od opłat oznacza
zwolnienie od obowiązku uiszczenia wszelkich mogących pojawić się w toku
postępowania sądowego opłat od kolejno wnoszonych pism podlegających opłacie.
Dlatego uwzględniając wniosek powodów jedynie w zakresie zwolnienia powodów od
3
opłaty od pozwu sąd obowiązany był w sentencji tego postanowienia ściśle i
jednoznacznie określić zakres tego zwolnienia, bowiem zwolnienie od opłat sądowych
oznacza, że zwolnienie to dotyczy zarówno opłaty od pozwu, jak też opłaty od apelacji.
Sąd Apelacyjny błędnie przyjął, że postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 27
sierpnia 2004 r., którym powodowie zostali zwolnieni od wpisu, nie odnosi się także do
opłaty sądowej od zażalenia. Ustalając znaczenie postanowienia Sądu Okręgowego w
K. Sąd Apelacyjny powinien kierować się sentencją tego postanowienia, a nie jego
uzasadnieniem. Z uwagi na te zarzuty powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dla rozstrzygnięcia o zasadności zażalenia wniesionego przez powodów nie ma
znaczenia wykładnia sentencji postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 27 sierpnia
2004 r., którym powodowie zostali częściowo zwolnieni od kosztów sądowych w
sprawie, a mianowicie od wpisu w części powyżej 2.000 zł. Sprawa, w której powodowie
korzystali z częściowego zwolnienia od kosztów sądowych, została bowiem prawomocnie
zakończona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 października 2007 r. Zgodnie z
uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2008 r., III CZP
142/07 (opublikowaną w OSNC 2008 r., Nr 11, poz. 122) zwolnienie strony od kosztów
sądowych w sprawie, przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie
obejmuje postępowania kasacyjnego. Obecnie postępowanie kasacyjne utraciło charakter
postępowania w trzeciej instancji. W uzasadnieniu powołanej uchwały Sąd Najwyższy
wyjaśnił, że cel i przedmiot postępowania przed Sądem Najwyższym jest inny niż przedmiot
i cel postępowania przed sądem powszechnym. Sąd Najwyższy nie rozstrzyga sprawy ani
nie osądza osób oraz zgłaszanych przez nie roszczeń, lecz wyłącznie kontroluje legalność
zaskarżonego orzeczenia. Orzeczenie merytoryczne kończące postępowanie w sprawie
koncentruje w sobie także wyniki całego poprzedzającego je postępowania. Przyznanie
zwolnienia od kosztów sądowych zostaje pochłonięte przez uprawomocnienie się
orzeczenia rozstrzygającego istotę sprawy. Wraz z uprawomocnieniem się orzeczenia
kończącego postępowanie w sprawie, odpada cel przyznania stronie zwolnienia od kosztów
sądowych. Dlatego zwolnieniem od kosztów sądowych przyznanym stronie w
postępowaniu rozpoznawczym nie jest objęte postępowanie kasacyjne.
Uwzględniając powyższe uwagi, trzeba stwierdzić, że z chwilą wydania przez Sąd
Apelacyjny w dniu 18 października 2007 r. wyroku w sprawie, przestało obowiązywać w
postępowaniu kasacyjnym wcześniejsze postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 27
4
sierpnia 2004 r. o zwolnieniu powodów od kosztów sądowych. W związku z wniesioną
przez powodów skargą kasacyjną powodowie złożyli nowy wniosek o zwolnienie ich od
kosztów sądowych, który został rozstrzygnięty postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia
22 lutego 2008 r., którym powodowie zostali zwolnieni od uiszczenia kosztów sądowych
częściowo, a mianowicie od opłaty od skargi kasacyjnej powyżej kwoty 1.000 zł. To ostatnie
postanowienie Sądu Apelacyjnego wyznaczało zakres, w jakim powodowie korzystali ze
zwolnienia od kosztów sądowych na etapie postępowania kasacyjnego. Postanowieniem
tym, wydanym na podstawie art. 101 ust. 1 w związku z art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze
zm.), powodowie zostali zwolnieni od obowiązku uiszczenia określonej kwoty (powyżej
1.000 zł) opłaty od skargi kasacyjnej. Zgodnie więc z art. 101 ust. 3 tej ustawy
powodowie mieli obowiązek uiszczenia innych opłat, w tym od wniesionego zażalenia na
postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 14 kwietnia 2008 r. odrzucające skargę
kasacyjną. Ponieważ była to opłata, określona przepisem art. 19 ust. 2 pkt 3 ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w wysokości
stosunkowej obliczanej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia – o
której mowa w art. 1302
§ 3 k.p.c. - a zażalenie zostało wniesione przez pełnomocnika
powodów będącego adwokatem, zażalenie jako nienależycie opłacone, a zarazem nie
zawierające wniosku o zwolnienie od uiszczenia kosztów sądowych, zasadnie zostało
odrzucone przez sąd odwoławczy, co znajdowało podstawę prawną w przepisie art.
1302
§ 3 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.