Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę górniczą

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 sierpnia 2012 r. sygn. akt VIII U 150/12

z m i e n i a zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 1447/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy – Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 30 listopada 2011 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy J. G. emeryturę od dnia 5 października 2012 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że J. G., ur. (...), od dnia 1 września 1967 r. rozpoczął naukę zawodu mechanika maszyn i urządzeń górniczych w (...) Szkole (...) przy (...). Nauka trwała trzy lata na zasadzie zajęć teoretycznych i praktyki w warsztatach szkolnych w pierwszej klasie, a w drugiej i trzeciej klasie na dole w kopalni. Za praktykę uczniowie otrzymywali wynagrodzenie oraz ubranie robocze, tak jak pracownicy. Okres ten zakład pracy zaliczał następnie do wysługi lat na potrzeby uprawnień do urlopu wypoczynkowego. Od 2 czerwca 1970 r., zaraz po otrzymaniu świadectwa ukończenia szkoły zasadniczej, wnioskodawca został zatrudniony na terenie kopalni, gdzie pracował do 3 czerwca 1978 r. Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że przyjęcie do szkoły poprzedzało zawarcie umowy z młodocianym a Kopalnią (...) w L.. Wnioskodawca posiada 8 lat, 3 miesiące i 13 dni pracy górniczej, co pozwala na skrócenie wieku emerytalnego o 4 lata. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury w wieku obniżonym, ponieważ nie posiadał on wymaganych 25 lat okresów składowych i nieskładkowych.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest uzasadnione. W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazał, że z przedłożonego przez wnioskodawcę zaświadczenia z dnia 12 grudnia 2011 r. wydanego przez (...) wynika, iż zwracał się o wystawienie świadectwa pracy za okres nauki w (...) Szkole (...) w L.. Z zawartych w tym zaświadczeniu wyjaśnień wynika w sposób jasny, że była zawierana umowa z uczniami o praktyczną naukę zawodu, a za taką interpretacją przemawia zatrudnienie wnioskodawcy zaraz po ukończeniu szkoły w kopalni i uzyskanie uprawnień do urlopu wypoczynkowego. W tym stanie rzeczy doliczenie okresu praktycznej nauki zawodu do ogólnego stażu pracy daje wnioskodawcy wymagane 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, o których mowa w art. 184 w związku z art. 39 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i powoduje, że nabywa on prawo do emerytury po ukończeniu 61 roku życia czyli od dnia 5 października 2012 r. Z tych względów Sąd Okręgowy na zasadzie art. 477 ² § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy J. G. emeryturę od dnia 5 października 2012 r.

Apelację od wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając naruszenie prawa materialnego, a to art. 100 ust. 1 oraz art. 6 ust. 2 punkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: DZ. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). W oparciu o tak sformułowany zarzut organ rentowy domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania. W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł, że stosownie do treści art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków do nabycia tego prawa. Skoro wnioskodawca ubiegał się o emeryturę na podstawie art. 184 w związku z art. 39 cytowanej powyżej ustawy, to zarówno w dacie wydania zaskarżonej decyzji, jak i w dacie wyroku Sądu pierwszej instancji nie spełniał ustawowej przesłanki wieku, a zatem Sąd przyznał mu emeryturę z datą przyszłą. Organ rentowy zarzucił ponadto, że Sąd pierwszej instancji nie dokonał ustaleń mających na celu wyjaśnienie czy wnioskodawca pobierał naukę w górniczej szkole przyzakładowej przy równoczesnym zatrudnieniu czy też podczas przedmiotu praktycznego w programie nauki szkolnej.

Wnioskodawca na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2013 r. wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie rację ma organ rentowy zarzucając, że stosownie do treści art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: DZ. U z 2009 r. Nr 153, poz.

1227 ze zm.) prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Generalną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury lub renty (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Art. 184 ust. 1 i 2 cytowanej powyżej ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r. do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym wymagał od ubezpieczonego osiągnięcia wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ubezpieczony posiadał okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Ponadto nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy.

Ustawowe przesłanki nabycia prawa do emerytury muszą być spełnione łącznie, wobec czego niespełnienie choćby jednego z nich zawsze będzie powodować odmowę przyznania prawa do tego świadczenia i wydanie decyzji odmownej. Wydanie takiej decyzji następuje również wtedy, gdy ubezpieczony nie spełnia chociażby jednego z ustawowych warunków niezbędnych do przyznania świadczenia. Dlatego nie jest dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter odwoławczy a jego przedmiotem, jest ocena zgodności z prawem wydanej decyzji. Przyjmuje się więc, że co do zasady badanie przez sąd legalności decyzji i orzekanie o niej możliwe jest tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili jej wydania (tak wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181, z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43; z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 152/04, OSNP 2005 nr 17, poz. 273; z dnia 2 lutego 2007 r., III UK 25/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 293; z dnia 2 sierpnia 2007 r., III UK 25/07, OSNP 2008 nr 19 -20, poz. 293; z dnia 27 lipca 2012 r., I UK 82/12 niepublikowany).

W tej sprawie organ rentowy wydając w dniu 30 listopada 2011 r. zaskarżoną decyzję wskazał, że wnioskodawca nie spełnia wieku emerytalnego, ponieważ 61 lat osiągnie 5 października 2012 r. oraz 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Powyższe okoliczności powodowały, iż bezprzedmiotowym było prowadzenie przez Sąd pierwszej instancji postępowania dowodowego, aby wyjaśnić czy wnioskodawca spełnia 25 letni okres składkowy i nieskładkowy, a zaskarżona decyzja w dacie jej wydania oraz wyrokowania przez Sąd pierwszej instancji była prawidłowa. Należy również nadmienić, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postępowanie sądowe jest wszczynane na skutek odwołania wniesionego od decyzji organu rentowego, które pełni rolę pozwu i z tej przyczyny weryfikacji w tych sprawach doznaje wynikająca z art. 316 § 1 k.p.c. reguła, zgodnie z którą podstawą roszczenia jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2012 r., II UK 235/11 (LEX nr 1216853) stwierdził, że przepis ten może mieć zastosowanie tylko wówczas, gdy spełnienie się przesłanki warunkującej prawo do emerytury w czasie toczącego się postępowania jest oczywiste i niekwestionowane przez organ rentowy. Dlatego też wobec kwestionowania przez organ rentowy warunku posiadania przez wnioskodawcę 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego wyłączone było skorzystanie z dyspozycji powyższego przepisu a nie bez znaczenia jest również, że ustalenia i rozważania poczynione w tym przedmiocie przez Sąd pierwszej instancji są bardzo ogólnikowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.