II UZ 9/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 19 marca 2009 r.
II UZ 9/09
Niewskazanie w części wstępnej skargi kasacyjnej, w jakim zakresie wy-
rok jest zaskarżony (w całości, czy w części), nie uzasadnia odrzucenia skargi,
jeżeli we wnioskach skarżący domaga się "zmiany wyroku w całości" (art. 3984
§ 1 pkt 4 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Herbert
Szurgacz, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 marca
2009 r. sprawy z wniosku Józefy R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w B. o zwrot nienależnie pobranego świadczenia, na skutek zażalenia
wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 lipca
2008 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 24 listopada 2008 r. [...] Sąd Apelacyjny w Gdańsku
odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawczyni Józefy R. od wyroku tego Sądu z dnia 8
kwietnia 2008 r. w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddzia-
łowi w B., jako niespełniającą wymagań określonych w art. 3984
§ 1 k.p.c., bowiem w
skardze nie wskazano czy zaskarżono nią wyrok Sądu Apelacyjnego w całości czy w
części (art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił na-
ruszenie art. 384 k.p.c., „poprzez uznanie, że skarga nie zawiera wskazania czy za-
skarżony zostaje wyrok w całości czy w części”, wskazując, że co prawda w pierwszy
akapicie skargi „brak jest oznaczenia w jakim zakresie orzeczenie podlega zaskarże-
niu, jednak w części dotyczącej zmiany wyroku wnosząca wskazała na zmianę orze-
czenia sądu w całości”.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wymagania, jakim winna odpowiadać skarga kasacyjna - w świetle art. 3984
§
1 i 2 k. p. c. - można podzielić na dwie grupy. Stosownie do art. 3984
§ 2 k.p.c.
skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma
procesowego, a w sprawach o prawa majątkowe zawierać również wskazanie warto-
ści przedmiotu zaskarżenia, natomiast zgodnie z § 1 art. 3984
k.p.c. winna zawierać
1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości czy w części; 2) przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uza-
sadnienie; 3) wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnie-
nie oraz 4) wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem
zakresu żądanego uchylenia i zmiany. Przytoczone wyżej wymagania (wskazane w
art. 3984
§ 1 k.p.c.) stanowią o istocie skargi kasacyjnej jako nadzwyczajnego środka
prawnego (ich brak uniemożliwia rozpoznanie skargi), a ich niespełnienie - w świetle
ustalonego orzecznictwa (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 9 listopada 2000
r., II CKN 1385/00, OSNC 2001 nr 3, poz. 51; z 22 marca 2001 r., V CZ 131/01,
OSNC 2001 nr 10, poz. 156; z 12 grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001 nr 3,
poz. 52; z 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11; z 11 maja 2001 r.,
III CZ 28/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 12; z 30 maja 2001 r., III CZ 36/01, OSNC 2002
nr 2, poz. 22; z 5 czerwca 2001 r., IV CZ 45/01, OSNC 2001 nr 10, poz. 157; z dnia
17 października 2001 r., III CZ 98/01, OSNC 2002 nr 5, poz. 71; z dnia 27 listopada
2001 r., III CKN 462/01, OSNC 2002 nr 4, poz. 56) - powoduje odrzucenie skargi bez
wzywania do jej uzupełnienia w trybie przewidzianym dla uzupełniania braków for-
malnych pisma procesowego.
Powyższe wywody wymagają uzupełnienia w związku z rozstrzygnięciem za-
wartym w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2008 r., SK 40/07 (Dz.U.
z dnia 8 lipca 2008 r. Nr 120, poz. 779). Wymienionym wyrokiem Trybunał Konstytu-
cyjny orzekł, że art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c. w związku z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. w zakre-
sie, w jakim przewiduje odrzucenie - bez wezwania do usunięcia braków - skargi
kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c., jest nie-
zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji. Wyrok ten, jak
wynika z treści jego uzasadnienia, jako w rzeczywistości zakresowy, oznacza wyeli-
minowanie z obrotu prawnego niekonstytucyjnej normy mieszczącej się w ramach
3
art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c., nakazującej Sądowi drugiej instancji i Sądowi Najwyższemu
odrzucenie skargi kasacyjnej - bez wzywania strony skarżącej do uzupełnienia braku,
wyrażającego się w braku sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania i jego uzasadnienia (art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.). Na marginesie warto za-
uważyć, że konsekwencją powyższego orzeczenia Trybunału ma być stosowna
zmiana Kodeksu postępowania cywilnego, polegająca na przeniesieniu do art. 3984
§
2 konieczności wskazania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i
jego uzasadnienie, a brak tych elementów skargi „uruchamia” procedurę usunięcia
braków skargi. Należy także przypomnieć, że postępowanie sądowe w sprawach
dotyczących ubezpieczenia emerytalno-rentowego, które wszczynane jest w rezulta-
cie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, ma charakter odwoławczy, weryfikujący ustalenia dokonane przez or-
gan rentowy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie for-
malnym i materialnym (a więc także merytorycznej zasadności) - decyzji wydanej
przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępo-
waniem kontrolnym.
W rozpoznawanej sprawie odwołanie wnioskodawczyni skierowane do Sądu
ostatecznie dotyczyło trzech decyzji organu rentowego z 26, 27 i 28 września 2006
r., przypisujących do zwrotu określone w nich kwoty obejmujące nienależnie pobrane
świadczenia w okresach od 1 stycznia do 31 grudnia 2003 r., od 1 stycznia do 31
grudnia 2004 r. oraz od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r. Wyrok Sądu pierwszej in-
stancji, oddalający odwołania, dotyczył wszystkich wymienionych decyzji, apelacja
wnioskodawczyni objęła wyrok w całości i wszystkich tych decyzji dotyczył wyrok
Sądu Apelacyjnego. Skarga kasacyjna nie wskazuje co prawda w części wstępnej w
jakim zakresie zaskarża wyrok (w całości czy w części), co uchybia wymaganiom
określonym w art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c., ale we wnioskach dochodzi „zmiany wyroku w
całości”, ewentualnie jego uchylenia oraz uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji i
przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania (art. 3984
§ 1
pkt 4 k.p.c.), stąd też brak podstaw do uznania, że nieokreślenie w pierwszej części
zakresu zaskarżenia stanowi taki brak skargi, który - uniemożliwiając jej rozpoznanie
- powoduje jej odrzucenie.
Mając to na względzie należało orzec jak w postanowieniu na podstawie art.
39816
w związku z art. 3941
k.p.c.
========================================
II UZ 9/09
Niewskazanie w części wstępnej skargi kasacyjnej, w jakim zakresie wy-
rok jest zaskarżony (w całości, czy w części), nie uzasadnia odrzucenia skargi,
jeżeli we wnioskach skarżący domaga się "zmiany wyroku w całości" (art. 3984
§ 1 pkt 4 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Herbert
Szurgacz, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 marca
2009 r. sprawy z wniosku Józefy R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w B. o zwrot nienależnie pobranego świadczenia, na skutek zażalenia
wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 lipca
2008 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 24 listopada 2008 r. [...] Sąd Apelacyjny w Gdańsku
odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawczyni Józefy R. od wyroku tego Sądu z dnia 8
kwietnia 2008 r. w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddzia-
łowi w B., jako niespełniającą wymagań określonych w art. 3984
§ 1 k.p.c., bowiem w
skardze nie wskazano czy zaskarżono nią wyrok Sądu Apelacyjnego w całości czy w
części (art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił na-
ruszenie art. 384 k.p.c., „poprzez uznanie, że skarga nie zawiera wskazania czy za-
skarżony zostaje wyrok w całości czy w części”, wskazując, że co prawda w pierwszy
akapicie skargi „brak jest oznaczenia w jakim zakresie orzeczenie podlega zaskarże-
niu, jednak w części dotyczącej zmiany wyroku wnosząca wskazała na zmianę orze-
czenia sądu w całości”.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wymagania, jakim winna odpowiadać skarga kasacyjna - w świetle art. 3984
§
1 i 2 k. p. c. - można podzielić na dwie grupy. Stosownie do art. 3984
§ 2 k.p.c.
skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma
procesowego, a w sprawach o prawa majątkowe zawierać również wskazanie warto-
ści przedmiotu zaskarżenia, natomiast zgodnie z § 1 art. 3984
k.p.c. winna zawierać
1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości czy w części; 2) przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uza-
sadnienie; 3) wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnie-
nie oraz 4) wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem
zakresu żądanego uchylenia i zmiany. Przytoczone wyżej wymagania (wskazane w
art. 3984
§ 1 k.p.c.) stanowią o istocie skargi kasacyjnej jako nadzwyczajnego środka
prawnego (ich brak uniemożliwia rozpoznanie skargi), a ich niespełnienie - w świetle
ustalonego orzecznictwa (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 9 listopada 2000
r., II CKN 1385/00, OSNC 2001 nr 3, poz. 51; z 22 marca 2001 r., V CZ 131/01,
OSNC 2001 nr 10, poz. 156; z 12 grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001 nr 3,
poz. 52; z 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11; z 11 maja 2001 r.,
III CZ 28/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 12; z 30 maja 2001 r., III CZ 36/01, OSNC 2002
nr 2, poz. 22; z 5 czerwca 2001 r., IV CZ 45/01, OSNC 2001 nr 10, poz. 157; z dnia
17 października 2001 r., III CZ 98/01, OSNC 2002 nr 5, poz. 71; z dnia 27 listopada
2001 r., III CKN 462/01, OSNC 2002 nr 4, poz. 56) - powoduje odrzucenie skargi bez
wzywania do jej uzupełnienia w trybie przewidzianym dla uzupełniania braków for-
malnych pisma procesowego.
Powyższe wywody wymagają uzupełnienia w związku z rozstrzygnięciem za-
wartym w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2008 r., SK 40/07 (Dz.U.
z dnia 8 lipca 2008 r. Nr 120, poz. 779). Wymienionym wyrokiem Trybunał Konstytu-
cyjny orzekł, że art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c. w związku z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. w zakre-
sie, w jakim przewiduje odrzucenie - bez wezwania do usunięcia braków - skargi
kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c., jest nie-
zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji. Wyrok ten, jak
wynika z treści jego uzasadnienia, jako w rzeczywistości zakresowy, oznacza wyeli-
minowanie z obrotu prawnego niekonstytucyjnej normy mieszczącej się w ramach
3
art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c., nakazującej Sądowi drugiej instancji i Sądowi Najwyższemu
odrzucenie skargi kasacyjnej - bez wzywania strony skarżącej do uzupełnienia braku,
wyrażającego się w braku sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania i jego uzasadnienia (art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.). Na marginesie warto za-
uważyć, że konsekwencją powyższego orzeczenia Trybunału ma być stosowna
zmiana Kodeksu postępowania cywilnego, polegająca na przeniesieniu do art. 3984
§
2 konieczności wskazania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i
jego uzasadnienie, a brak tych elementów skargi „uruchamia” procedurę usunięcia
braków skargi. Należy także przypomnieć, że postępowanie sądowe w sprawach
dotyczących ubezpieczenia emerytalno-rentowego, które wszczynane jest w rezulta-
cie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, ma charakter odwoławczy, weryfikujący ustalenia dokonane przez or-
gan rentowy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie for-
malnym i materialnym (a więc także merytorycznej zasadności) - decyzji wydanej
przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępo-
waniem kontrolnym.
W rozpoznawanej sprawie odwołanie wnioskodawczyni skierowane do Sądu
ostatecznie dotyczyło trzech decyzji organu rentowego z 26, 27 i 28 września 2006
r., przypisujących do zwrotu określone w nich kwoty obejmujące nienależnie pobrane
świadczenia w okresach od 1 stycznia do 31 grudnia 2003 r., od 1 stycznia do 31
grudnia 2004 r. oraz od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r. Wyrok Sądu pierwszej in-
stancji, oddalający odwołania, dotyczył wszystkich wymienionych decyzji, apelacja
wnioskodawczyni objęła wyrok w całości i wszystkich tych decyzji dotyczył wyrok
Sądu Apelacyjnego. Skarga kasacyjna nie wskazuje co prawda w części wstępnej w
jakim zakresie zaskarża wyrok (w całości czy w części), co uchybia wymaganiom
określonym w art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c., ale we wnioskach dochodzi „zmiany wyroku w
całości”, ewentualnie jego uchylenia oraz uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji i
przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania (art. 3984
§ 1
pkt 4 k.p.c.), stąd też brak podstaw do uznania, że nieokreślenie w pierwszej części
zakresu zaskarżenia stanowi taki brak skargi, który - uniemożliwiając jej rozpoznanie
- powoduje jej odrzucenie.
Mając to na względzie należało orzec jak w postanowieniu na podstawie art.
39816
w związku z art. 3941
k.p.c.
========================================