II CSK 29/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-10-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I PZ 54/97 I PZ 67/98 II CZ 35/01 III CZP 49/00 SK 12/99 V CSK 3/05 I CKN 430/98 I PK 306/02 II CZ 178/99 V CZ 197/02
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 29/09
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku U. L.
przy uczestnictwie R. M. i I. I.
o zniesienie współwłasności,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 kwietnia 2009 r.,
na skutek skargi kasacyjnej uczestnika postępowania R. M.
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 14 grudnia 2007 r.,
i od postanowienia Sądu Rejonowego w L.
z dnia 27 kwietnia 2006 r.,
oraz od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w P.
z dnia 20 października 1995 r.,
I. odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej
postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 27 kwietnia
2006 r., i postanowienia byłego Sądu Wojewódzkiego w P.
z dnia 20 października 1995 r., a w pozostałym zakresie
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
II. zasądza od uczestnika postępowania R.M. na rzecz
wnioskodawczyni 3600 (trzy tysiące sześćset) zł kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy w P. oddalił
apelację uczestnika postępowania R. M. od postanowienia Sądu Rejonowego w L.
z dnia 27 kwietnia 2006 r., którym dokonano częściowego zniesienia
współwłasności nieruchomości położonej w L. w ten sposób, że udział
wnioskodawczyni we współwłasności w wysokości ½ części przyznano
uczestnikowi R. M., zasądzono od uczestnika R. M. na rzecz wnioskodawczyni
kwotę 175 600 zł tytułem spłaty jej udziału i kwotę 317 825 zł z tytułu ½ części
dochodów z nieruchomości, zasądzono od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika
R. M. kwotę 338 860 zł z tytułu ½ części nakładów poniesionych przez uczestnika
postępowania oraz orzeczono o kosztach postępowania.
Pełnomocnik uczestnika postępowania skargą kasacyjną zaskarżył
postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 14 grudnia 2007 r. w całości,
postanowienie Sądu Rejonowego w L. z dnia 27 kwietnia 2006 w całości
i postanowienie byłego Sądu Wojewódzkiego w P. z dnia 20 października 1995 r.,
w części dotyczącej ocen prawnych i wytycznych zawartych w uzasadnieniu
postanowienia. Opierając skargę kasacyjną na pierwszej podstawie, zarzucił
naruszenie art. 172, 336 oraz 339 k.c. i „wniósł o uchylenie wyżej wymienionych
postanowień”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
funkcjonującym na rzecz państwa, a więc w interesie publicznym. Stoi ona przede
wszystkim na straży wykonywania prawa oraz jego jednolitej wykładni. Interes
prywatny uwzględnia zaś tylko na tyle, na ile może się on stać podłożem
zaspokojenia interesu ogólnego. Sąd Najwyższy już w okresie obowiązywania
kasacji, będącej zwyczajnym środkiem odwoławczym, podkreślał, że podstawowym
celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez
zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa
i jursprudencji (postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000,
nr 7-8, poz. 147).
3
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania
przewidzianego w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. może być zatem osiągnięty jedynie
przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających realizację
publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach Sąd
Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej
ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą
być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.
Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną, nie jest trzecią instancją
sądową. Sąd kasacyjny nie sądzi sprawy, lecz rozpoznaje skargę kasacyjną
w interesie publicznym, wyjaśniając istotne zagadnienie prawne, dokonując
wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów bądź usuwając z obrotu prawnego orzeczenia
wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwe. Dlatego
nie każda skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania.
Ograniczenia środków zaskarżenia są znane współcześnie w różnych
ustawodawstwach. Są one zgodne z zaleceniami Rady Europy, które zmierzają do
ograniczenia liczby instancji oraz zezwalają na wprowadzenie środków
ograniczających dostęp do sądu najwyższego szczebla. W judykaturze Sądu
Najwyższego, odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka, już w okresie obowiązywania kasacji zostało utrwalone stanowisko, iż
ograniczenie dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani
z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji
międzynarodowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia
1998 r., I PZ 54/97, OSNAPUS 1999, nr 3, poz. 92, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 grudnia 1998 r., I PZ 67/98, OSNAPUS 2000, nr 2, poz. 65
oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r. III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Takie stanowisko
4
wyraził również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 14).
W niniejszej sprawie nie zachodzą przytoczone przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Nie występuje wskazane we wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania istotne zagadnienie prawne. Istotnym zagadnieniem
prawnym w rozmienieniu art. 398 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe,
nierozwiązane dotąd w orzecznictwie, którego rozstrzygnięcie może przyczynić się
do rozwoju prawa. Odwołanie się do tej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania wymaga – jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego –
sformułowania tego zagadnienia z przytoczeniem wiążących się z nim konkretnych
przepisów prawnych oraz argumentów świadczących o rozbieżnych ocenach
prawnych (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ
35/01, OSNC 2002 r., nr 1, poz. 11; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda
2004 r. Nr 7-8, poz. 51; z dnia 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05, Lex nr 180 841). Tak
rozumianemu zagadnieniu prawnemu nie odpowiada podniesiona przez
skarżącego kwestia dotycząca oceny charakteru (rodzaju) posiadania. Była ona
przedmiotem rozważań w judykaturze (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 28 kwietnia 1999 r., I CKN 430/98, OSNC 1999, nr 11, poz. 198), jak
i wypowiedzi doktryny, nie ma zatem charakteru zagadnienia nowego,
niepodejmowanego dotąd w orzecznictwie.
Nie zachodzi także przesłanka przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
w postaci oczywistej zasadności skargi kasacyjnej. Powołanie się na tę przesłankę
wymaga – jak wyjaśniono w orzecznictwie – wykazania, że zaskarżony wyrok
zapadł z oczywistym, rażącym naruszeniem przepisów prawa lub podstawowych
zasad prawa, widocznym prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy
prawniczej, bez potrzeby głębszej analizy i dłuższych badań lub dociekań. Chodzi
więc o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa przez sąd drugiej
instancji (por. postanowienie z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ 197/02, OSNC
2004 r., nr 3, poz. 49). Uzasadnienie omawianej przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej nie zawiera argumentów przekonujących, że zachodzi oczywista
zasadność skargi kasacyjnej w wyżej przedstawionym rozumieniu.
5
Z tych względów należało odmówić przyjęcia do rozpoznania skargi
kasacyjnej od postanowienia Sądu Okręgowego w P. (art. 3989
§ 2 k.p.c.). Skarga
kasacyjna wniesiona od postanowienia Sądu Rejonowego w L. i od postanowienia
byłego Sądu Wojewódzkiego w P., którym uchylono zaskarżone orzeczenie i
przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, podlega natomiast odrzuceniu
jako niedopuszczalna (art. 3986
§ 3 w związku z art. 5191
§ 1 k.p.c.). Orzeczenie o
kosztach postępowania zostało oparte na art. 520 § 3 k.p.c. w związku z art. 391 §
1 i art. 39821
k.p.c.).
md
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku U. L.
przy uczestnictwie R. M. i I. I.
o zniesienie współwłasności,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 kwietnia 2009 r.,
na skutek skargi kasacyjnej uczestnika postępowania R. M.
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 14 grudnia 2007 r.,
i od postanowienia Sądu Rejonowego w L.
z dnia 27 kwietnia 2006 r.,
oraz od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w P.
z dnia 20 października 1995 r.,
I. odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej
postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 27 kwietnia
2006 r., i postanowienia byłego Sądu Wojewódzkiego w P.
z dnia 20 października 1995 r., a w pozostałym zakresie
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
II. zasądza od uczestnika postępowania R.M. na rzecz
wnioskodawczyni 3600 (trzy tysiące sześćset) zł kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy w P. oddalił
apelację uczestnika postępowania R. M. od postanowienia Sądu Rejonowego w L.
z dnia 27 kwietnia 2006 r., którym dokonano częściowego zniesienia
współwłasności nieruchomości położonej w L. w ten sposób, że udział
wnioskodawczyni we współwłasności w wysokości ½ części przyznano
uczestnikowi R. M., zasądzono od uczestnika R. M. na rzecz wnioskodawczyni
kwotę 175 600 zł tytułem spłaty jej udziału i kwotę 317 825 zł z tytułu ½ części
dochodów z nieruchomości, zasądzono od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika
R. M. kwotę 338 860 zł z tytułu ½ części nakładów poniesionych przez uczestnika
postępowania oraz orzeczono o kosztach postępowania.
Pełnomocnik uczestnika postępowania skargą kasacyjną zaskarżył
postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 14 grudnia 2007 r. w całości,
postanowienie Sądu Rejonowego w L. z dnia 27 kwietnia 2006 w całości
i postanowienie byłego Sądu Wojewódzkiego w P. z dnia 20 października 1995 r.,
w części dotyczącej ocen prawnych i wytycznych zawartych w uzasadnieniu
postanowienia. Opierając skargę kasacyjną na pierwszej podstawie, zarzucił
naruszenie art. 172, 336 oraz 339 k.c. i „wniósł o uchylenie wyżej wymienionych
postanowień”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
funkcjonującym na rzecz państwa, a więc w interesie publicznym. Stoi ona przede
wszystkim na straży wykonywania prawa oraz jego jednolitej wykładni. Interes
prywatny uwzględnia zaś tylko na tyle, na ile może się on stać podłożem
zaspokojenia interesu ogólnego. Sąd Najwyższy już w okresie obowiązywania
kasacji, będącej zwyczajnym środkiem odwoławczym, podkreślał, że podstawowym
celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez
zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa
i jursprudencji (postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000,
nr 7-8, poz. 147).
3
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania
przewidzianego w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. może być zatem osiągnięty jedynie
przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających realizację
publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach Sąd
Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej
ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą
być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.
Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną, nie jest trzecią instancją
sądową. Sąd kasacyjny nie sądzi sprawy, lecz rozpoznaje skargę kasacyjną
w interesie publicznym, wyjaśniając istotne zagadnienie prawne, dokonując
wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów bądź usuwając z obrotu prawnego orzeczenia
wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwe. Dlatego
nie każda skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania.
Ograniczenia środków zaskarżenia są znane współcześnie w różnych
ustawodawstwach. Są one zgodne z zaleceniami Rady Europy, które zmierzają do
ograniczenia liczby instancji oraz zezwalają na wprowadzenie środków
ograniczających dostęp do sądu najwyższego szczebla. W judykaturze Sądu
Najwyższego, odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka, już w okresie obowiązywania kasacji zostało utrwalone stanowisko, iż
ograniczenie dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani
z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji
międzynarodowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia
1998 r., I PZ 54/97, OSNAPUS 1999, nr 3, poz. 92, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 grudnia 1998 r., I PZ 67/98, OSNAPUS 2000, nr 2, poz. 65
oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r. III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Takie stanowisko
4
wyraził również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 14).
W niniejszej sprawie nie zachodzą przytoczone przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Nie występuje wskazane we wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania istotne zagadnienie prawne. Istotnym zagadnieniem
prawnym w rozmienieniu art. 398 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe,
nierozwiązane dotąd w orzecznictwie, którego rozstrzygnięcie może przyczynić się
do rozwoju prawa. Odwołanie się do tej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania wymaga – jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego –
sformułowania tego zagadnienia z przytoczeniem wiążących się z nim konkretnych
przepisów prawnych oraz argumentów świadczących o rozbieżnych ocenach
prawnych (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ
35/01, OSNC 2002 r., nr 1, poz. 11; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda
2004 r. Nr 7-8, poz. 51; z dnia 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05, Lex nr 180 841). Tak
rozumianemu zagadnieniu prawnemu nie odpowiada podniesiona przez
skarżącego kwestia dotycząca oceny charakteru (rodzaju) posiadania. Była ona
przedmiotem rozważań w judykaturze (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 28 kwietnia 1999 r., I CKN 430/98, OSNC 1999, nr 11, poz. 198), jak
i wypowiedzi doktryny, nie ma zatem charakteru zagadnienia nowego,
niepodejmowanego dotąd w orzecznictwie.
Nie zachodzi także przesłanka przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
w postaci oczywistej zasadności skargi kasacyjnej. Powołanie się na tę przesłankę
wymaga – jak wyjaśniono w orzecznictwie – wykazania, że zaskarżony wyrok
zapadł z oczywistym, rażącym naruszeniem przepisów prawa lub podstawowych
zasad prawa, widocznym prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy
prawniczej, bez potrzeby głębszej analizy i dłuższych badań lub dociekań. Chodzi
więc o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa przez sąd drugiej
instancji (por. postanowienie z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ 197/02, OSNC
2004 r., nr 3, poz. 49). Uzasadnienie omawianej przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej nie zawiera argumentów przekonujących, że zachodzi oczywista
zasadność skargi kasacyjnej w wyżej przedstawionym rozumieniu.
5
Z tych względów należało odmówić przyjęcia do rozpoznania skargi
kasacyjnej od postanowienia Sądu Okręgowego w P. (art. 3989
§ 2 k.p.c.). Skarga
kasacyjna wniesiona od postanowienia Sądu Rejonowego w L. i od postanowienia
byłego Sądu Wojewódzkiego w P., którym uchylono zaskarżone orzeczenie i
przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, podlega natomiast odrzuceniu
jako niedopuszczalna (art. 3986
§ 3 w związku z art. 5191
§ 1 k.p.c.). Orzeczenie o
kosztach postępowania zostało oparte na art. 520 § 3 k.p.c. w związku z art. 391 §
1 i art. 39821
k.p.c.).
md