Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 17/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 maja 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
(przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Henryk Pietrzkowski
w sprawie z powództwa A.S., M.S. i G.D.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w H.
o uchylenie uchwały,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 maja 2009 r.,
skargi kasacyjnej powodów
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 października 2008 r., sygn. akt [...],
1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację,
2. zasądza od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę
500 (pięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 28 maja 2008 r. Sąd Okręgowy w B. uwzględniając
powództwo G.D., A.S. i M.S. uchylił uchwałę zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej z
dnia 27 listopada 2007 r. w przedmiocie określenia odrębnej własności lokali w
nieruchomości obejmującej budynek położony w H. przy ul. A.
Na podstawie protokołu zdawczo – odbiorczego z dnia 21 marca 1997 r. Sąd
Okręgowy ustalił, że powodowie przyjęli lokale mieszkalne wraz z piwnicami im
przypisanymi o określonym numerze i faktycznie te piwnice użytkowali.
Sąd Okręgowy wskazał, że z dniem wejścia w życie art. 42 ust. 3 pkt 2
u.s.m. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr
125, poz. 873) utracił aktualność przeważający wcześniej w literaturze
i orzecznictwie pogląd, że właściciel budynku przy wyodrębnianiu lokali może
decydować o przynależności do lokali jako ich części składowych pomieszczeń
określonych w art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali
(t. j.: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.; dalej: u.w.l.).
Zdaniem Sądu, ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych nie wymaga,
by o przynależności piwnicy do danego lokalu decydował tylko i wyłącznie
przydział. Przekazanie pomieszczenia oznaczonego konkretnym numerem
i oddanie go do korzystania konkretnemu członkowi spółdzielni na wyłączność
spełnia warunek przyporządkowania. W konsekwencji Sąd uznał za
usprawiedliwione stanowisko powodów odnośnie do tego, że zaskarżona uchwała
jest niezgodna z art. 42 ust. 3 pkt 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia
15 grudnia 2000 r. (t.j.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.; dalej: u.s.m.)
oraz narusza ich interes prawny, ponieważ piwnice przyporządkowane ich lokalom i
faktycznie przez nich użytkowane nie zostały w uchwale wskazane jako
pomieszczenia przynależne do lokali.
Na skutek apelacji pozwanej Spółdzielni Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 17
października 2008 r. zmienił powyższy wyrok Sądu Okręgowego i oddalił
powództwo.
3
W ocenie tego Sądu, zaskarżona uchwała nie jest sprzeczna z prawem.
Zgodnie bowiem z art. 42 ust. 7 u.s.m. decyzję o przynależności do lokalu, jako
jego części składowych, pomieszczeń przynależnych w rozumieniu art. 2 ust. 4
u.w.l. podejmuje zarząd spółdzielni, a znowelizowany przepis art. 42 ust 3 pkt 2
u.s.m. stanowi jedynie, że zaliczenie piwnic lub pomieszczeń gospodarczych do
pomieszczeń przynależnych do danego lokalu może nastąpić, o ile piwnica lub
pomieszczenie gospodarcze jest w tym budynku przyporządkowane danemu
lokalowi i jeśli władający lokalem faktycznie już użytkuje te pomieszczenia.
Sąd Apelacyjny uznał, że zawarta w art. 42 ust 3 pkt 2 u.s.m. regulacja jest
adresowana do spółdzielni, natomiast osoba uprawniona do nabycia własności
lokalu może skutecznie zakwestionować taką uchwałę, w której jako pomieszczenie
przynależne do określonego lokalu zaliczono pomieszczenie niespełniające
warunków wskazanych w art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. Nie ma natomiast możliwości
zaskarżenia uchwały z tego powodu, że nie zgadza się z decyzją zarządu w tej
kwestii, czy do lokalu będzie czy nie będzie przynależeć określone pomieszczenie.
Zdaniem Sądu drugiej instancji, zaskarżona uchwała nie narusza również
interesu prawnego powodów. Będące częścią nieruchomości wspólnej piwnice
powiększą wartość udziałów właścicieli wyodrębnionych lokali we współwłasności
nieruchomości. Ponadto uchwała nie stoi na przeszkodzie wyłączności użytkowania
poszczególnych piwnic przez ich dotychczasowych właścicieli, a w razie konfliktu
będą oni mogli domagać się ustalenia sposobu korzystania w ramach podziału
quoad usum. Mogą też domagać się zniesienia współwłasności w części
nieruchomości wspólnej obejmującej piwnice na podstawie art. 210 k.c.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego powodowie zarzucili
naruszenie: art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 213 § 1 i art. 234 k.p.c. oraz art. 47
k.c. poprzez ich nieuwzględnienie; art. 42 ust. 5 u.s.m. poprzez jego
niezastosowanie; art. 3 i art. 208 § 3 prawa spółdzielczego oraz art. 211 i art. 3531
k.c. wskutek ich nieuwzględnienia w zaskarżonym wyroku; art. 42 ust. 6 u.s.m.
wskutek niewłaściwego zastosowania. Z uzasadnienia skargi wynika również zarzut
naruszenia art. 42 ust. 3 u.s.m. poprzez jego niezastosowanie. W konkluzji
skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie apelacji pozwanej.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzuty natury procesowej podniesione w skardze kasacyjnej nie zostały
w najmniejszym nawet stopniu uzasadnione, co zwalnia Sąd Najwyższy od ich
merytorycznej oceny. Jeżeli zaś chodzi o zarzuty przytoczone w ramach pierwszej
podstawy kasacyjnej, należy uznać, że jakkolwiek sposób sporządzenia skargi
kasacyjnej daleko odbiega od standardów przyjętych dla tego nadzwyczajnego
środka zaskarżenia, to jednak zasadność podstawowego z nich prowadzi do jej
uwzględnienia.
Zasadniczy problem w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do oceny
ważności uchwały zarządu spółdzielni, która nie zalicza piwnicy jako pomieszczenia
przynależnego do lokalu mieszkalnego w sytuacji, gdy piwnica przyporządkowana
jest do tego lokalu i pozostaje w użytkowaniu osoby, której przysługuje spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu. Problem ten był już przedmiotem rozważań Sądu
Najwyższego. W wyroku z dnia 6 czerwca 2008 r., II CSK 37/06 (Mon. Pr. 2006, nr
13, s. 681) uznano, że to zarząd spółdzielni w uchwale określającej
przedmiot odrębnej własności lokali decyduje o tym, czy pomieszczenia
przynależne będą stanowić część składową wyodrębnionego lokalu, czy część
nieruchomości wspólnej. To stanowisko podzielił Sąd Apelacyjny, uwzględniając
apelację pozwanej Spółdzielni. Pogląd ten był uzasadniony w świetle art. 42 ust. 7
u.s.m. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r.
o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873). Nowelizacja ta
dotyczyła m.in. art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. Według nowego brzmienia przepisu,
uchwała zarządu spółdzielni powinna określać m.in. rodzaj, położenie
i powierzchnię lokali oraz pomieszczeń przynależnych, w tym piwnic lub
pomieszczeń gospodarczych, o ile piwnica lub pomieszczenie gospodarcze są
przyporządkowane danemu lokalowi, a władający lokalem faktycznie je użytkuje.
Znaczenie tej nowelizacji wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 marca
2009 r., V CSK 373/08 i uchwale z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CZP 14/09
(dotychczas niepubl.). Jak wskazano w tych orzeczeniach, zmiana przytoczonego
przepisu spowodowana została występującą w niektórych spółdzielniach
mieszkaniowych nieprawidłową praktyką arbitralnego określania przez zarząd, że
5
piwnice lub pomieszczenia gospodarcze nie stanowią pomieszczeń przynależnych
do lokali, nawet gdy zostały do nich przyporządkowane i są faktycznie użytkowane
przez członków spółdzielni, którym służy spółdzielcze własnościowe prawo do tych
lokali, ale wchodzą w skład nieruchomości wspólnej. Zmienione brzmienie przepisu
wskazuje wyraźnie, że obecnie zarząd spółdzielni nie może swobodnie decydować
o przynależności piwnic lub pomieszczeń gospodarczych, jeżeli spełnione są
przesłanki określone w art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. Sąd Najwyższy w obecnym
składzie pogląd ten podziela. Przepis art. 42 ust. 7 u.s.m. określa bowiem, że
decyzję w przedmiocie określenia przedmiotu odrębnej własności podejmuje zarząd
spółdzielni, ale treść takiej uchwały musi uwzględniać przesłanki wskazane w ust. 3
pkt 2 tego przepisu. Jeżeli zatem przesłanki te są spełnione (przyporządkowanie
piwnic lub pomieszczeń gospodarczych danemu lokalowi i faktyczne ich
użytkowanie), nie ma podstawy do uznania, że piwnice lub pomieszczenia
gospodarcze stanowią część wspólnej nieruchomości.
Z ustaleń faktycznych dokonanych w sprawie wynika, że piwnice
przyporządkowane zostały w protokołach zdawczo-odbiorczych do lokali, do
których spółdzielcze własnościowe prawo przysługuje skarżącym i że są przez nich
faktycznie użytkowane. W tej sytuacji istnieje podstawa do uchylenia zaskarżonego
wyroku i oddalenia apelacji, o czym Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na
podstawie art. 39816
k.p.c.