Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 30 CZERWCA 2009 R.
SNO 41/09
Przewodniczący: sędzia SN Wiesław Błuś.
Sędziowie SN: Tadeusz Wiśniewski, Zbigniew Hajn (sprawozdawca).
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem protokolanta
w sprawie sędziego Sądu Rejonowego po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009 r.
zażalenia wniesionego przez Prokuratora Okręgowego na zarządzenie Prezesa Sądu
Apelacyjnego  Sądu Dyscyplinarnego z dnia 1 kwietnia 2009 r., sygn. akt (...)
p o s t a n o w i ł : uchylić zaskarżone zarządzenie.
U z a s a d n i e n i e
Zażaleniem z dnia 9 marca 2009 r. Prokurator Okręgowy zaskarżył do Sądu
Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego drugiej instancji uchwałę Sądu Apelacyjnego –
Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji z dnia 2 marca 2009 r., sygn. akt (...),
odmawiającą zezwolenia na pociągnięcie sędziego Sądu Rejonowego do
odpowiedzialności karnej.
Prezes Sądu Apelacyjnego zarządzeniem z dnia 1 kwietnia 2009 r., doręczonym
Prokuratorowi Okręgowemu dnia 6 kwietnia 2009 r., odmówił przyjęcia tego
zażalenia, wskazując w uzasadnieniu, że zostało ono wniesione przez osobę
nieuprawnioną, gdyż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm. – powoływanej dalej
jako: „p.u.s.p.”), a w szczególności stosownie do art. 80 tej ustawy brak jest podstaw
do przyjęcia, aby prokuratorowi, jako organowi wnoszącemu o zezwolenie na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, przysługiwały prawa strony w
tym postępowaniu lub aby przysługiwało mu w tym zakresie zażalenie do sądu
dyscyplinarnego drugiej instancji.
W zażaleniu z dnia 9 kwietnia 2009 r., wniesionym do Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego drugiej instancji, Prokurator Okręgowy zaskarżył powyższe
zarządzenie w całości, zarzucając mu obrazę przepisów postępowania, tj. art. 80 § 1
p.u.s.p., który nadaje prokuratorowi – jako wnioskodawcy – status aktywnego
uczestnika procedury, zmierzającej do udzielenia zezwolenia na pociągnięcie sędziego
do odpowiedzialności karnej, oraz przepisów art. 110 § 1 i 2 tej ustawy, które
wskazują na możliwość złożenia przez prokuratora środka odwoławczego od uchwały
zapadłej w trybie art. 80. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego zarządzenia i
2
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu pierwszej
instancji.
Skarżący argumentował, że prokurator jest stroną postępowania przed sądem
dyscyplinarnym. Poza tym, pomimo uchylenia art. 80d p.u.s.p. (na skutek wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2007 r., w sprawie K 39/07), który
umożliwiał wniesienie zażalenia od uchwały odmawiającej zezwolenia na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, między innymi prokuratorowi,
jako organowi, który wniósł o takie zezwolenie, prawo prokuratora do wniesienia
zażalenia w takiej sytuacji ma nadal oparcie w przepisach prawa. W szczególności
podstawę taką stanowią przepisy Konstytucji RP, a mianowicie art. 78, który stanowi,
że „postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne”, oraz art. 176 ust. 1,
według którego „każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych
w pierwszej instancji”. Ponadto, podstawę zażalenia w rozważnej sytuacji stanowią
art. 425 § 1 i 459 § 1 k.p.k., stosowane w postępowaniu dyscyplinarnym na zasadzie
art. 128 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Z przepisów tych wynika
możliwość wniesienia środka odwoławczego na postanowienia sądu, zamykające
drogę do wydania wyroku. Odwołujący się podniósł, że przyjęcie wykładni
prezentowanej w zaskarżonym zarządzeniu z dnia 6 kwietnia 2009 r. przez Prezesa
Sądu Apelacyjnego, prowadziłoby do wniosku, że uchwały sądu dyscyplinarnego w
przedmiotowym zakresie są generalnie niezaskarżalne, zarówno przez rzecznika
dyscyplinarnego, jak i samego sędziego (w sytuacji, gdyby wydano uchwałę
zezwalającą na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej). Skarżący zaznaczył
również, że pomimo utraty mocy przez powołany wyżej art. 80d ustawy – Prawo o
ustroju sądów powszechnych, z samego brzmienia art. 110 § 2, w zestawieniu z art.
110 § 1 tej ustawy wynika, że sądem dyscyplinarnym w drugiej instancji, także w
zakresie uchwał podejmowanych przez sąd dyscyplinarny w trybie art. 80 § 1, jest Sąd
Najwyższy.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Zagadnienie dopuszczalności zaskarżenia uchwały sądu dyscyplinarnego w
sprawie zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
rozpoznawał już Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 marca 2008 r., SNO 14/08, (R-
OSNwSD 2008, poz. 5). Z przyjętego w uzasadnieniu tej uchwały poglądu prawnego
wynika, że skoro sprawy, o których mowa w art. 80 p.u.s.p., rozpoznają sądy
dyscyplinarne (art. 110 p.u.s.p.), a sądy te stosują – w kwestiach nieuregulowanych –
odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego (art. 128 p.u.s.p.), zatem
respektują art. 425 § 1 k.p.k., dający stronom prawo do wniesienia środka
odwoławczego od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji, nadto skoro na
3
akcesoryjne rozstrzygnięcie o zawieszeniu w czynnościach sędziemu przysługuje
zażalenie (art. 131 § 4 p.u.s.p.), to (a minori ad maius) oczywiste jest, że na główne
orzeczenie zawarte w uchwale przysługuje także zażalenie.
Powyższy pogląd pozostaje w zgodzie z dotychczasowym, dominującym,
stanowiskiem Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego przyjmującym, że sąd
dyscyplinarny, rozpoznając wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej lub na jego tymczasowe aresztowanie, stosuje, w zakresie
nieuregulowanym przez art. 80 p.u.s.p., odpowiednio przepisy rozdziału trzeciego –
działu II p.u.s.p., zaś w zakresie nimi nieuregulowanym odpowiednio przepisy
Kodeksu postępowania karnego. Stanowisko to uzyskało także potwierdzenie w
uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2009 r., I KZP
5/09, OSNKW 2009/7/51, według której, w postępowaniu toczącym się przed sądem
dyscyplinarnym w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej lub na jego tymczasowe aresztowanie mają odpowiednie
zastosowanie przepisy o postępowaniu dyscyplinarnym, zawarte w ustawie – Prawo o
ustroju sądów powszechnych, zaś w zakresie nimi nieuregulowanym, koniecznym dla
zachowania funkcjonalności i standardów rzetelnego procesu, przepisy Kodeksu
postępowania karnego.
W uzasadnieniu tej uchwały, odnośnie do kwestii będącej bezpośrednio
przedmiotem obecnego postępowania, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w zakresie prawa
do zaskarżenia uchwały wydanej w postępowaniu toczącym się w przedmiocie
uchylenia immunitetu sędziego sądu powszechnego należy stosować, w drodze
analogii, art. 49 § 3 ustawy o Sądzie Najwyższym, a w pozostałym zakresie
nieuregulowanym w art. 80 p.u.s.p., także w drodze analogii, przepisy art. 30 § 6 i 70 §
1 ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych, odsyłające do przepisów o
postępowaniu dyscyplinarnym i do Kodeksu postępowania karnego.
Wobec powyższego należy uznać, że zaskarżone zarządzenie Prezesa Sądu
Apelacyjnego z dnia 1 kwietnia 2009 r. zostało wydane z obrazą wskazanych powyżej
przepisów.
Z tych względów orzeczono jak w uchwale na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w
zw. z art. 128 u.s.p.