Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 24 sierpnia 2009 r.
I PZ 9/09
Sąd Najwyższy nie jest uprawniony do badania - po raz pierwszy - do-
puszczalności wznowienia postępowania (w tym oparcia skargi na ustawowej
podstawie wznowienia), jeżeli skarga została skierowana do sądu drugiej in-
stancji (art. 405 k.p.c.). Sąd Najwyższy ma w tym przypadku wyłącznie kompe-
tencję do rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji odrzu-
cające skargę.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 sierpnia
2009 r. sprawy z powództwa Franciszka B. przeciwko Zespołowi Szkół Zawodowych
i Ogólnokształcących w N. o odszkodowanie i zadośćuczynienie, na skutek zażalenia
powoda na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Olsztynie z dnia 17 kwietnia 2009 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowe-
mu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie do ponownego rozpozna-
nia i orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczytnie wyrokiem z
29 listopada 2004 r. [...] w sprawie z powództwa Franciszka B. przeciwko Zespołowi
Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w N., uwzględnił częściowo roszczenia
powoda domagającego się sprostowania świadectwa pracy, odszkodowania, za-
dośćuczynienia i wyrównania wynagrodzenia, oddalając powództwo w zasadniczej
części.
Od powyższego wyroku powód wniósł apelację, zaskarżając wyrok ten w czę-
ści dotyczącej oddalenia powództwa.
2
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie wyrokiem z
22 lutego 2005 r. [...] uchylił zaskarżony wyrok w zakresie żądania zasądzenia kwoty
10.000 zł tytułem zadośćuczynienia i przekazał sprawę w tej części do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu - Sądowi Pracy w Szczytnie, zaś w pozostałej
części oddalił apelację.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód.
Sąd Najwyższy wyrokiem z 7 kwietnia 2006 r., I PK 149/05 (OSNP 2007 nr 7-
8, poz. 91) uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w
Olsztynie do ponownego rozpoznania.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Olsztynie wyrokiem z 28 września 2006 r. [...] ponownie oddalił ape-
lację powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie z 29 listopada 2004 r. [...].
Powód Franciszek B. wniósł w piśmie z 8 stycznia 2009 r. skargę o wznowie-
nie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w
Olsztynie z 28 września 2006 r. [...]. Opierając skargę na podstawie art. 401 pkt 1 i 2
w związku z art. 379 pkt 4 i 5 oraz art. 48 § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. (z powodu wykrycia do-
wodów na to, że postępowanie zakończone prawomocnym wyrokiem było dotknięte
wadą nieważności), domagał się stwierdzenia nieważności i wznowienia postępowa-
nia zakończonego prawomocnym wyrokiem, z uwzględnieniem argumentacji i dowo-
dów zawartych we wcześniejszej skardze o wznowienie postępowania z 9 czerwca
2008 r., a ponadto uchylenia zaskarżonego wyroku w całości. (Sąd Okręgowy posta-
nowieniem z 1 sierpnia 2008 r., [...] odrzucił poprzednią skargę powoda o wznowie-
nie postępowania, uznając ją za nieopartą na ustawowej podstawie. Powód wniósł
zażalenie od powyższego postanowienia, wnosząc o jego uchylenie. Sąd Najwyższy
postanowieniem z 16 grudnia 2008 r., I PZ 31/08, oddalił zażalenie powoda).
W uzasadnieniu skargi o wznowienie postępowania powód podniósł trzy po-
wody, mające - jego zdaniem - prowadzić do „unieważnienia” postępowania zakoń-
czonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Olsztynie z 28 września 2006 r. [...]. Po pierwsze, powód podniósł, że
w dniu 5 listopada 2008 r. dowiedział się z pisma wiceprezesa Sądu Okręgowego w
Olsztynie Romualda C., że SSO I.E., przewodnicząca składu Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie, który w sprawie z jego po-
wództwa [...] wydał 28 września 2006 r. prawomocny wyrok, jest powinowatą Staro-
sty N. L.E., organu prowadzącego i finansującego pozwany Zespół Szkół, a także
3
strony przeciwnej w sporze zakończonym wyrokiem NSA z 18 marca 2008 r., I OSK
472/07. W przekonaniu powoda stanowiło to naruszenie art. 379 pkt 4 w związku z
art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c. Powód podkreślił, że co prawda L.E. został Starostą N. dopie-
ro kilka tygodni po dacie wydania zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego, ale z
uwagi na procedury wyborów samorządowych z pewnością wyłoniono go jako kan-
dydata na to stanowisko najpóźniej pod koniec lata 2006 r., o czym SSO I.E. musiała
wiedzieć. Powód podniósł, że nie można wykluczyć, iż powinowactwo SSO I.E. z
funkcjonariuszem partyjnym i późniejszym Starostą N. L.E. było przyczyną
niekorzystnego dla powoda wyniku sprawy [...].
Po drugie, powód podniósł, że w dniu 5 stycznia 2009 r. wykrył, że SSO I.E.,
zasiadająca jako przewodnicząca w składzie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Olsztynie, który w wyroku z 28 września 2006 r. w sprawie
[...] oddalił apelację powoda od wyroku Sądu pierwszej instancji z 29 listopada 2004
r., uczestniczyła też we wcześniejszej fazie postępowania. Okazało się, że SSO I.E.
była sędzią składu Sądu Okręgowego w Olsztynie [...], który w toku poprzedniego
postępowania apelacyjnego, zniesionego w całości wyrokiem Sądu Najwyższego z 7
kwietnia 2006 r., I PK 149/05, wydał najpierw postanowienie z 7 kwietnia 2005 r. [...]
o oddaleniu wniosku powoda z 1 kwietnia 2005 r. o ustanowienie dla niego w sprawie
adwokata lub radcy prawnego z urzędu oraz o zwolnienie go od kosztów sądowych,
a następnie kolejne postanowienie z 18 kwietnia 2005 r. oddalające wniosek powoda
z 15 kwietnia 2005 r. o doręczenie uzasadnienia wcześniejszego postanowienia te-
goż Sądu z 7 kwietnia 2005 r. Z uwagi na tę okoliczność w toku postępowania w
sprawie [...] doszło - w przekonaniu powoda - do naruszenia art. 379 pkt 4 w związku
z art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. (przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego
Dz.U. z 2004 r. Nr 169, poz. 1783).
Po trzecie, powód podniósł, że uświadomił sobie, iż działając przed Sądem
bez pomocy prawnej „padł ofiarą” naruszenia art. 379 pkt 5 k.p.c., czyli został pozba-
wiony możności obrony swych praw. Jego dobrze uzasadnione wnioski z 29 czerwca
2006 r. i 20 lipca 2006 r. o odroczenie rozprawy do czasu wydania wyroku sądu ad-
ministracyjnego w kwestii stopnia awansu zawodowego, które uzasadniały zawie-
szenie postępowania cywilnego na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c., zostały przez
Sąd zignorowane i nie doczekały się nawet formalnego postanowienia o odmowie ich
uwzględnienia. Sąd pismem z 5 września 2006 r. ustanowił zbyt krótki dla powoda,
4
bo zaledwie trzydniowy, termin na skompletowanie wniosku o ustanowienie adwo-
kata z urzędu, którego dotrzymanie nie było praktycznie możliwie.
W ocenie powoda uzasadnione było w tej sytuacji stwierdzenie nieważności
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego na pod-
stawie art. 401 pkt 1 i 2 w związku z art. 379 pkt 4 i 5 oraz art. 48 § 1 pkt 2 i 5 k.p.c.
Postanowieniem z 17 kwietnia 2009 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Olsztynie odrzucił skargę powoda o wznowienie postępowa-
nia. Sąd Okręgowy stwierdził, że jest to druga skarga powoda o wznowienie postę-
powania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem z 28 września 2008 r. [...].
Sąd Okręgowy powołał się na to, że w uzasadnieniu skargi powód podniósł, iż SSO
I.E. przewodnicząca składu Sądu Okręgowego [...] Wydziału Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych, który wydał wyrok w sprawie [...], jest powinowatą Starosty N. Ludwika
E., będącego organem prowadzącym i finansującym pozwany Zespół Szkół. Zda-
niem powoda stanowiło to naruszenie art. 379 pkt 4 w związku z art. 48 § 1 pkt 2
k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego skarga o wznowienie postępowania z powodu
nieważności nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia i jako taka pod-
legała odrzuceniu.
Sąd Okręgowy podkreślił, że zgodnie z art. 401 pkt 1 k.p.c. można żądać
wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli w składzie sądu uczestni-
czyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a
strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia. Po-
wód podniósł, że w sprawie [...] orzekała SSO I.E. będąca powinowatą Starosty N.,
który jest organem prowadzącym i finansującym pozwany Zespół Szkół w powołanej
wyżej sprawie, co - zdaniem powoda - powinno stanowić przesłankę wyłączenia ze
sprawy SSO I.E. z mocy samej ustawy. W ocenie Sądu Okręgowego zarzut skarżą-
cego nie jest słuszny. Zgodnie z art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c. sędzia jest wyłączony z mocy
samej ustawy w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii pro-
stej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego
stopnia. Z przepisu tego wynika, że chodzi o wyłączenie sędziego w sprawach, w
których wspomniany stosunek rodzinny zachodzi między sędzią a samą stroną.
Tymczasem pracodawcą powoda jako nauczyciela i stroną pozwaną był Zespół
Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w N. W sprawie [...] Starosta N. nie był ani
powodem, ani pozwanym. Fakt, że Starosta N. jest organem prowadzącym pozwany
Zespół Szkół, nie jest tożsamy z występowaniem w sprawie w charakterze pozwane-
5
go, co w ocenie Sądu Okręgowego nie pozwalało na przyjęcie, że w sprawie zacho-
dziły przesłanki wyłączenia sędziego określone w art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c. Co więcej,
Ludwik E., powinowaty SSO I.E., został Starostą N. 27 listopada 2006 r., czyli po
upływie prawie dwóch miesięcy od daty wydania skarżonego wyroku. Sąd Okręgowy
doszedł do wniosku, że SSO I.E. nie była wyłączona z mocy ustawy od rozpoznania
sprawy [...].
Powyższe postanowienie zaskarżył w całości zażaleniem pełnomocnik powo-
da, zarzucając naruszenie art. 401 pkt 1 i 2 w związku z art. 379 pkt 4 i 5 oraz art. 48
§ 1 pkt 2 i 5 k.p.c. i art. 410 § 1 k.p.c. Pełnomocnik powoda wniósł o uchylenie za-
skarżonego postanowienia. W zażaleniu pełnomocnik skarżącego podniósł, że w
uzasadnieniu skargi o wznowienie postępowania powód podniósł trzy dowody nie-
ważności tego postępowania, a mianowicie, że: 1) SSO I.E., przewodnicząca składu
Sądu Okręgowego [...] Wydziału Pracy i Ubezpieczeń w Olsztynie, który w sprawie z
jego powództwa [...] wydał 28 września 2006 r. prawomocny wyrok, jako powinowata
Ludwika E. musiała przed wydaniem tego wyroku wiedzieć, że wkrótce zostanie on
Starostą N., czyli organem prowadzącym i finansującym pozwany Zespół Szkół, a
także stroną przeciwną w sporze zakończonym później korzystnym dla powoda wy-
rokiem NSA z 18 marca 2008 r., a więc jej uczestnictwo w tej sprawie stanowiło na-
ruszenie art. 379 pkt 4 w związku z art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c.; 2) SSO I.E. uczestniczyła
też we wcześniejszej fazie postępowania, co w przekonaniu powoda stanowiło naru-
szenie art. 379 pkt 4 w związku z art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. (przy uwzględnieniu wyroku
Trybunału Konstytucyjnego ogłoszonego w Dz.U. z 2004 r. Nr 169, poz. 1783), gdyż
była sędzią składu Sądu Okręgowego w Olsztynie [...] Wydziału Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych, który w toku poprzedniego postępowania apelacyjnego, zniesionego w
całości wyrokiem Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2006 r., I PK 149/05, wydał naj-
pierw 7 kwietnia 2005 r. postanowienie w sprawie [...] o oddaleniu wniosku powoda z
1 kwietnia 2005 r. o ustanowienie dla niego w sprawie adwokata lub radcy prawnego
z urzędu oraz o zwolnienie go od kosztów sądowych, a następnie kolejne postano-
wienie z 18 kwietnia 2005 r. oddalające wniosek powoda z 15 kwietnia 2005 r. o do-
ręczenie uzasadnienia wcześniejszego postanowienia tegoż Sądu z 7 kwietnia 2005
r.; 3) w postępowaniu objętym skargą o wznowienie postępowania naruszono art.
379 pkt 5 k.p.c., ponieważ uzasadnione wnioski powoda o odroczenie rozprawy do
czasu wydania wyroku sądu administracyjnego w kwestii stopnia awansu zawodo-
wego zostały przez Sąd zignorowane i, co gorsza, Sąd pismem z 5 września 2006 r.
6
ustanowił dla powoda zbyt krótki, 3-dniowy termin na skompletowanie wniosku o
ustanowienie adwokata z urzędu, którego dotrzymanie nie było praktycznie możliwie.
Pełnomocnik skarżącego podniósł, że w zaskarżonym zażaleniem postano-
wieniu Sąd Okręgowy ustosunkował się tylko do pierwszej z przytoczonych wyżej
podstaw wznowienia i stwierdził, że nie doszło do naruszenia art. 379 pkt 4 w
związku z art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c., ponieważ powinowaty SSO I.E., Ludwik E., został
Starostą N. dopiero po dacie ogłoszenia zaskarżonego prawomocnego wyroku i po-
nadto nie był stroną w sprawie. Sąd Okręgowy pominął w uzasadnieniu postanowie-
nia inne dowody i argumenty powoda, w tym także wskazujące na to, że wyrok od-
dalający jego apelację mógł wynikać z nacisków politycznych, w których wzmianko-
wane powinowactwo mogło odegrać istotną rolę.
Pełnomocnik skarżącego podniósł, że Sąd Okręgowy niewątpliwie uchylił się
od rozpoznania pozostałych dwóch podstaw skargi powoda (nazwanych przez peł-
nomocnika zarzutami), a mianowicie dowodów naruszenia art. 379 pkt 4 w związku z
art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. i art. 379 pkt 5 k.p.c., gdyż w uzasadnieniu zaskarżonego za-
żaleniem postanowienia na temat tych zarzutów nie ma ani słowa.
Skarżący podniósł ponadto, że we wcześniejszej fazie postępowania, oprócz
SSO I.E., w wydaniu wzmiankowanych wyżej postanowień Sądu Okręgowego w
Olsztynie [...] Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie [...] z 7 kwietnia
2005 r. i z 18 kwietnia 2005 r. uczestniczyła także SSO B. Ł.-M., zasiadająca również
w składzie Sądu, który wydał zaskarżone postanowienie z 17 kwietnia 2009 r. Po-
nadto, SSO E.P., przewodnicząca składu Sądu, który wydał zaskarżone postanowie-
nie, także uczestniczyła we wcześniejszej fazie postępowania, ponieważ w toku po-
stępowania apelacyjnego powoda, zniesionego później wyrokiem Sądu Najwyż-
szego, zasiadała w składzie Sądu Okręgowego w Olsztynie [...] Wydziału Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych, który wydał 1 czerwca 2006 r. postanowienia w sprawach
[...].
Skarżący podniósł, że w toku postępowania zakończonego prawomocnym wy-
rokiem Sądu Okręgowego i przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia nie
uwzględniono przy interpretacji art. 379 pkt 4 w związku z art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. wy-
roku Trybunału Konstytucyjnego z 20 lipca 2004 r., SK 19/02.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
7
Zażalenie jest uzasadnione przede wszystkim z tej przyczyny, że Sąd Okrę-
gowy odniósł się w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia tylko do jednej
(pierwszej) z trzech wyraźnie wyodrębnionych przez powoda w skardze podstaw
wznowienia. Ocenił bowiem merytorycznie tylko pierwszą podstawę wznowienia, do-
tyczącą powinowactwa SSO I.E. ze Starostą Powiatu N. Ludwikiem E. Całkowicie
zignorował natomiast drugą i trzecią podstawę wznowienia, dotyczące tego, że: 1)
SSO Irena E. brała udział w wydaniu dwóch postanowień w sprawie [...], mianowicie
postanowienia z 7 kwietnia 2005 r. o oddaleniu wniosku powoda o ustanowienie dla
niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu oraz o zwolnienie go od kosztów są-
dowych oraz postanowienia z 18 kwietnia 2005 r. o oddaleniu wniosku powoda o do-
ręczenie uzasadnienia postanowienia z 7 kwietnia 2005 r., 2) powód został pozba-
wiony możności obrony swych praw w sprawie [...], ponieważ jego dwa dobrze uza-
sadnione wnioski z 29 czerwca 2006 r. i z 20 lipca 2006 r. o odroczenie rozprawy do
czasu wydania wyroku przez sąd administracyjny zostały przez Sąd Okręgowy zigno-
rowane (nie doczekały się nawet formalnego postanowienia o odmowie ich uwzględ-
nienia), a ponadto Sąd ustanowił powodowi zbyt krótki, bo tylko trzydniowy termin na
skompletowanie dokumentacji do wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu, które-
go dotrzymanie było praktycznie niemożliwe.
Nierozpoznanie (brak stosownych ustaleń, rozważań i oceny dopuszczalności)
wszystkich podstaw wznowienia wskazanych w skardze o wznowienie postępowania
można przyrównać do nierozpoznania istoty sprawy. Zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c.,
sąd, do którego została skierowana skarga o wznowienie postępowania, przede
wszystkim bada dopuszczalność skargi, zachowanie terminu do jej wniesienia oraz
oparcie jej na ustawowej podstawie wznowienia. Badanie przez sąd oparcia skargi
na ustawowej podstawie wznowienia powinno (musi) dotyczyć wszystkich podniesio-
nych przez stronę wnoszącą skargę argumentów faktycznych i prawnych. Zaskar-
żone postanowienie nie spełnia tego wymagania. Trudno uznać zaskarżone zażale-
niem postanowienie Sądu Okręgowego z 17 kwietnia 2009 r. za postanowienie czę-
ściowe. Nie sposób przyjąć bowiem, że Sąd Okręgowy świadomie objął nim tylko
pierwszą podstawę wznowienia, a dwie pozostałe pozostawił do późniejszego o nich
rozstrzygnięcia. Należy zakładać, że skarga powoda o wznowienie postępowania
została odrzucona w całości, a nie jedynie w części objętej pierwszą podstawą
wznowienia.
8
Sąd Najwyższy nie jest upoważniony do badania (po raz pierwszy) i oceny
dopuszczalności wznowienia postępowania (w tym oparcia skargi o wznowienie po-
stępowania na ustawowej podstawie wznowienia), jeżeli skarga nie została skiero-
wana do niego, lecz do sądu drugiej instancji (zgodnie z art. 405 k.p.c.). Sąd Najwyż-
szy ma w tym przypadku wyłącznie kompetencję do rozpoznania zażalenia na posta-
nowienie sądu drugiej instancji. Nie może odnieść się merytorycznie (po raz pierw-
szy) do kwestii dopuszczalności oparcia skargi o wznowienie postępowania na pod-
stawach przytoczonych przez powoda.
Powyższe względy przemawiały za uchyleniem zaskarżonego postanowienia
na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c. i przeka-
zaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, który przy ponow-
nym rozpoznaniu sprawy powinien odnieść się do dwóch pominiętych do tej pory w
rozważaniach (ocenach) podstaw wznowienia. Sąd Najwyższy nie mógł - ze względu
na konstrukcję zaskarżonego postanowienia - uchylić go jedynie częściowo, w odnie-
sieniu do tych podstaw wznowienia, których do tej pory Sąd Okręgowy nie rozpoznał
(nie rozważył i nie ocenił). Tym niemniej może się odnieść do zażalenia pełnomocni-
ka powoda w tej części, w której nie kwestionuje on nierozpoznania dwóch ostatnich
z trzech podstaw skargi o wznowienie postępowania, lecz zarzuca nieprawidłową
ocenę braku możliwości oparcia skargi na pierwszej podstawie wznowienia.
Odnosząc się do zaskarżenia przez pełnomocnika powoda odrzucenia (na
podstawie art. 410 § 1 k.p.c.) skargi o wznowienie postępowania z tej przyczyny, że
wyrok Sądu Okręgowego z 28 września 2006 r., kończący prawomocnie postępowa-
nie w sprawie [...], którego dotyczy skarga o wznowienie, został wydany między in-
nymi przez SSO I.E., która jest powinowatą Starosty Powiatu N. Ludwika E., należy
stwierdzić, że w tej części zażalenie jest pozbawione uzasadnionych racji.
Zgodnie z art. 401 pkt 1 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania z po-
wodu nieważności, jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo
jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem
się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia. Przyczyny wyłączenia sędziego z
mocy ustawy ze względu na łączące go ze stroną szeroko rozumiane stosunki ro-
dzinne (małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, opieki) zostały
enumeratywnie wyliczone w art. 48 § 1 k.p.c. Nie było podstaw do wyłączenia SSO
I.E. z mocy ustawy (w szczególności art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c., stanowiącego, że sędzia
jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach swego małżonka, krewnych lub
9
powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowa-
tych bocznych do drugiego stopnia) od rozpoznania sprawy [...] z tego powodu, że
była (i jest) powinowatą Ludwika E., który dwa miesiące później został Starostą Po-
wiatu N. Przede wszystkim, Ludwik E. nie był jeszcze Starostą Powiatu N. w chwili
wydawania wyroku z 28 września 2006 r. w sprawie [...]. Został wybrany na Starostę
Powiatu N. uchwałą Rady Powiatu w N. z 27 listopada 2006 r. Wszelkie rozważania,
że już w chwili wydawania wyroku (28 września 2006 r.) musiało być wiadomo, że
nim zostanie, są wyłącznie spekulacjami, nieopartymi na żadnych racjonalnych ar-
gumentach (wyniki wyborów samorządowych, jak wszystkich wyborów powszech-
nych, są zawsze niepewne, bo zależą od wielu czynników). Co ważniejsze jednak,
ani Powiat N., ani Starosta Powiatu N., ani wreszcie Ludwik E. jako osoba prywatna,
nie byli stronami procesu zakończonego wyrokiem w sprawie [...]. Stroną pozwaną
był Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w N. jako - na gruncie prawa
pracy - podmiot odrębny od Starostwa Powiatowego w N., Starosty Powiatu N. i Po-
wiatu N. Okoliczność, że Starosta Powiatu N. jest organem założycielskim pozwane-
go Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w N., nie zmienia nic w tej oce-
nie. Stroną procesu był Zespół Szkół, a w stosunku do tego pozwanego nie było
podstaw do wyłączenia SSO I.E. z mocy ustawy na podstawie art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c.
Niczego nie zmienia w tej ocenie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lipca 2004
r., SK 19/02 (OTK-A 2004 nr 7, poz. 67), zgodnie z którym art. 48 § 1 pkt 5 w
związku z art. 401 pkt 1 i art. 379 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie,
w jakim ogranicza wyłączenie sędziego z mocy samej ustawy tylko do spraw, w któ-
rych rozstrzyganiu brał udział w instancji bezpośrednio niższej, jest niezgodny z art.
45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten dotyczył bowiem art. 48 §
1 pkt 5 k.p.c., podczas gdy podstawą wyłączenia SSO I.E. - ze względu na jej powi-
nowactwo ze Starostą Powiatu N. - miał być, według twierdzeń i wniosków powoda,
art. 48 § 1 pkt 2 k.p.c.
Skarga o wznowienie postępowania nie mogła być zatem skutecznie oparta
na podstawie wznowienia określonej w art. 401 pkt 1 w związku z art. 48 § 1 pkt 2
k.p.c. w zakresie w jakim powoływała się na powinowactwo SSO I.E. i Starosty Po-
wiatu N. Ludwika E.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================