V CZ 36/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-12-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 36/09
POSTANOWIENIE
Dnia 9 września 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z wniosku G.R.
przy uczestnictwie Z.W.
o rozliczenie spółki cywilnej i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 września 2009 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego, Sądu
Gospodarczego
z dnia 19 maja 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 19 maja 2009 r. Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy
odrzucił jako niedopuszczalną skargę kasacyjną wnioskodawczyni G.R., wniesioną
od postanowienia tego Sądu z dnia 6 marca 2009 r. w części oddalającej apelację
od postanowienia Sądu Rejonowego – Sądu Gospodarczego w O., wydanego w
sprawie o rozliczenie spółki cywilnej i zniesienie współwłasności spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu. Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawczyni
występując z wnioskiem o rozliczenie spółki cywilnej oznaczyła wartość przedmiotu
sporu kwotą 46 278,51 zł, natomiast w skardze kasacyjnej jako wartość przedmiotu
zaskarżenia wskazała kwotę 86 639,44 zł, mimo że w toku postępowania przed
Sądem pierwszej instancji nie nastąpiło rozszerzenie powództwa. W apelacji
oznaczyła wprawdzie wartość przedmiotu zaskarżenia również kwotą 86 639,44 zł,
lecz okoliczność ta pozostaje bez znaczenia dla prawidłowego określenia wartości
zaskarżenia kasacyjnego, ponieważ w postępowaniu apelacyjnym nie można
rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami (art. 383 k.p.c.).
W konsekwencji, Sąd Okręgowy uznał, że rzeczywista wartość zaskarżenia
kasacyjnego wynosi 46 278,51 zł. W sprawach gospodarczych o prawa majątkowe
natomiast – jak wynika z art. 3982
§ 1 k.p.c. – skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych. Z tych względów skarga wniesiona przez
wnioskodawczynię ulegała odrzuceniu (art. 3986
§ 3 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną
wnioskodawczyni zarzuciła Sądowi Okręgowemu obrazę art. 3982
§ 1 k.p.c. przez
nieuwzględnienie faktu rozszerzenia żądania wniosku. Podniosła, że w piśmie
procesowym z dnia 29 września 2006 r. wnosiła o zasądzenie od uczestnika
postępowania Z.W. dalszej kwoty 40 000 zł tytułem odszkodowania za obniżenie
zysku w związku z prowadzeniem działalności konkurencyjnej. Wartość
zaskarżenia apelacyjnego wynosiła zatem 86 639,44 zł i tą samą kwotą należy
oznaczyć wartość zaskarżenia kasacyjnego. Skoro zaś wartość ta jest wyższa niż
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, skargę kasacyjną trzeba uznać za
3
dopuszczalną. W konkluzji żaląca wnosiła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uszło uwagi zarówno Sądu Okręgowego, jak i żalącej, że dopuszczalność
skargi kasacyjnej w niniejszej sprawie podlegała ocenie przez pryzmat art. 5191
§ 4
pkt 4 k.p.c. Wnioskodawczyni domagała się „rozliczenia spółki cywilnej”
z uczestnikiem postępowania Z.W. po rozwiązaniu tej spółki z dniem 27 grudnia
1997 r. i wnosiła o zasądzenie od uczestnika kwoty 46 278,51 zł z tytułu
przypadającego jej udziału w zyskach. Uczestnik domagał się natomiast zniesienia
współwłasności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w
budynku położonym przy ul. T. w W. przez przyznanie mu prawa do wymienionego
lokalu.
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 9 października 2008 r. oddalił wniosek
o rozliczenie spółki cywilnej, zniósł współwłasność spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej „K.” w W. przez przyznanie
prawa do tego lokalu uczestnikowi Z.W., z równoczesnym zobowiązaniem go do
spłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 15 281,14 zł i zobowiązał
wnioskodawczynię do wydania lokalu uczestnikowi. Oddalając wniosek o
„rozliczenie spółki cywilnej” Sąd Rejonowy stwierdził, że uczestnik podniósł
uzasadniony zarzut przedawnienia, gdyż roszczenie o wypłatę zysku przedawniło
się najpóźniej z dniem 30 kwietnia 2001 r. Zaznaczył, że nie badał zasadności
zgłoszonego w dniu 29 września 2006 r. żądania zasądzenia od uczestnika kwoty
40 000 zł z tytułu odszkodowania, ponieważ tego rodzaju roszczenie powinno być
dochodzone w trybie procesu (art. 191 k.p.c.).
Na skutek apelacji wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia
6 marca 2009 r. uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w części obejmującej
rozstrzygnięcie o zniesieniu współwłasności spółdzielczego prawa do lokalu i w tym
zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, natomiast dalej idącą
apelację oddalił. Wnioskodawczyni zaskarżając postanowienie Sądu Okręgowego
w części oddalającej apelację, w skardze kasacyjnej oznaczyła wartość przedmiotu
zaskarżenia kwotą 86 639,44 zł.
4
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 listopada 1990 r.,
II CZ 169/09 (OSNCP 1992, nr 7-8, poz. 135), sprawy o podział majątku wspólnego
wspólników po rozwiązaniu spółki cywilnej są sprawami gospodarczymi
rozpoznawanymi przez sąd gospodarczy w trybie postępowania nieprocesowego.
Zgodnie bowiem z art. 875 § 1 k.c. w związku z art. 617 i nast. k.p.c., likwidację
majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej po jej rozwiązaniu przeprowadza się
w trybie właściwym dla zniesienia współwłasności. Sądy obu instancji prawidłowo
rozpoznały sprawę w trybie postępowania nieprocesowego, Sąd Okręgowy
natomiast błędnie oceniał dopuszczalność skargi kasacyjnej przez pryzmat art.
3982
§ 1 k.p.c., który dotyczy dopuszczalności skargi w sprawach rozpoznawanych
w procesie. Kwestię dopuszczalności skargi kasacyjnej w postępowaniu
nieprocesowym ustawodawca uregulował w art. 5191
k.p.c. Z § 4 pkt 4 tego artykułu
wynika, że skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących zniesienia
współwłasności i działu spadku, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa
niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem Sądu Najwyższego, wartością
przedmiotu zaskarżenia w sprawach działowych jest wartość poszczególnych
rzeczy i praw, których objęcie lub nieobjęcie podziałem kwestionuje skarżący,
a także wartość roszczeń dochodzonych w tej sprawie, będących przedmiotem
zaskarżenia. Z reguły wartość ta nie przekracza wartości udziału należącego do
uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Tylko wyjątkowo może być wyższa, np.
wtedy, gdy uczestnik podważa samą zasadę podziału lub dochodzi roszczeń
z tytułu nakładów (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 listopada
2002 r., III CZ 98/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 11, z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ
153/02, OSNC 2004, nr 4, poz. 60), z dnia 18 maja 2006 r., IV CZ 34/06, nie publ.,
z dnia 11 czerwca 2008 r., V CZ 29/08, nie publ. i z dnia 11 sierpnia 2008 r., V CSK
136/08, nie publ.).
Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie wartość zaskarżenia
kasacyjnego jest niższa, niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
5
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na zasadzie art. 39814
w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie, gdyż zaskarżone postanowienie mimo
błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
POSTANOWIENIE
Dnia 9 września 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z wniosku G.R.
przy uczestnictwie Z.W.
o rozliczenie spółki cywilnej i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 września 2009 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego, Sądu
Gospodarczego
z dnia 19 maja 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 19 maja 2009 r. Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy
odrzucił jako niedopuszczalną skargę kasacyjną wnioskodawczyni G.R., wniesioną
od postanowienia tego Sądu z dnia 6 marca 2009 r. w części oddalającej apelację
od postanowienia Sądu Rejonowego – Sądu Gospodarczego w O., wydanego w
sprawie o rozliczenie spółki cywilnej i zniesienie współwłasności spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu. Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawczyni
występując z wnioskiem o rozliczenie spółki cywilnej oznaczyła wartość przedmiotu
sporu kwotą 46 278,51 zł, natomiast w skardze kasacyjnej jako wartość przedmiotu
zaskarżenia wskazała kwotę 86 639,44 zł, mimo że w toku postępowania przed
Sądem pierwszej instancji nie nastąpiło rozszerzenie powództwa. W apelacji
oznaczyła wprawdzie wartość przedmiotu zaskarżenia również kwotą 86 639,44 zł,
lecz okoliczność ta pozostaje bez znaczenia dla prawidłowego określenia wartości
zaskarżenia kasacyjnego, ponieważ w postępowaniu apelacyjnym nie można
rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami (art. 383 k.p.c.).
W konsekwencji, Sąd Okręgowy uznał, że rzeczywista wartość zaskarżenia
kasacyjnego wynosi 46 278,51 zł. W sprawach gospodarczych o prawa majątkowe
natomiast – jak wynika z art. 3982
§ 1 k.p.c. – skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych. Z tych względów skarga wniesiona przez
wnioskodawczynię ulegała odrzuceniu (art. 3986
§ 3 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną
wnioskodawczyni zarzuciła Sądowi Okręgowemu obrazę art. 3982
§ 1 k.p.c. przez
nieuwzględnienie faktu rozszerzenia żądania wniosku. Podniosła, że w piśmie
procesowym z dnia 29 września 2006 r. wnosiła o zasądzenie od uczestnika
postępowania Z.W. dalszej kwoty 40 000 zł tytułem odszkodowania za obniżenie
zysku w związku z prowadzeniem działalności konkurencyjnej. Wartość
zaskarżenia apelacyjnego wynosiła zatem 86 639,44 zł i tą samą kwotą należy
oznaczyć wartość zaskarżenia kasacyjnego. Skoro zaś wartość ta jest wyższa niż
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, skargę kasacyjną trzeba uznać za
3
dopuszczalną. W konkluzji żaląca wnosiła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uszło uwagi zarówno Sądu Okręgowego, jak i żalącej, że dopuszczalność
skargi kasacyjnej w niniejszej sprawie podlegała ocenie przez pryzmat art. 5191
§ 4
pkt 4 k.p.c. Wnioskodawczyni domagała się „rozliczenia spółki cywilnej”
z uczestnikiem postępowania Z.W. po rozwiązaniu tej spółki z dniem 27 grudnia
1997 r. i wnosiła o zasądzenie od uczestnika kwoty 46 278,51 zł z tytułu
przypadającego jej udziału w zyskach. Uczestnik domagał się natomiast zniesienia
współwłasności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w
budynku położonym przy ul. T. w W. przez przyznanie mu prawa do wymienionego
lokalu.
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 9 października 2008 r. oddalił wniosek
o rozliczenie spółki cywilnej, zniósł współwłasność spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej „K.” w W. przez przyznanie
prawa do tego lokalu uczestnikowi Z.W., z równoczesnym zobowiązaniem go do
spłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 15 281,14 zł i zobowiązał
wnioskodawczynię do wydania lokalu uczestnikowi. Oddalając wniosek o
„rozliczenie spółki cywilnej” Sąd Rejonowy stwierdził, że uczestnik podniósł
uzasadniony zarzut przedawnienia, gdyż roszczenie o wypłatę zysku przedawniło
się najpóźniej z dniem 30 kwietnia 2001 r. Zaznaczył, że nie badał zasadności
zgłoszonego w dniu 29 września 2006 r. żądania zasądzenia od uczestnika kwoty
40 000 zł z tytułu odszkodowania, ponieważ tego rodzaju roszczenie powinno być
dochodzone w trybie procesu (art. 191 k.p.c.).
Na skutek apelacji wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia
6 marca 2009 r. uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w części obejmującej
rozstrzygnięcie o zniesieniu współwłasności spółdzielczego prawa do lokalu i w tym
zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, natomiast dalej idącą
apelację oddalił. Wnioskodawczyni zaskarżając postanowienie Sądu Okręgowego
w części oddalającej apelację, w skardze kasacyjnej oznaczyła wartość przedmiotu
zaskarżenia kwotą 86 639,44 zł.
4
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 listopada 1990 r.,
II CZ 169/09 (OSNCP 1992, nr 7-8, poz. 135), sprawy o podział majątku wspólnego
wspólników po rozwiązaniu spółki cywilnej są sprawami gospodarczymi
rozpoznawanymi przez sąd gospodarczy w trybie postępowania nieprocesowego.
Zgodnie bowiem z art. 875 § 1 k.c. w związku z art. 617 i nast. k.p.c., likwidację
majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej po jej rozwiązaniu przeprowadza się
w trybie właściwym dla zniesienia współwłasności. Sądy obu instancji prawidłowo
rozpoznały sprawę w trybie postępowania nieprocesowego, Sąd Okręgowy
natomiast błędnie oceniał dopuszczalność skargi kasacyjnej przez pryzmat art.
3982
§ 1 k.p.c., który dotyczy dopuszczalności skargi w sprawach rozpoznawanych
w procesie. Kwestię dopuszczalności skargi kasacyjnej w postępowaniu
nieprocesowym ustawodawca uregulował w art. 5191
k.p.c. Z § 4 pkt 4 tego artykułu
wynika, że skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących zniesienia
współwłasności i działu spadku, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa
niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem Sądu Najwyższego, wartością
przedmiotu zaskarżenia w sprawach działowych jest wartość poszczególnych
rzeczy i praw, których objęcie lub nieobjęcie podziałem kwestionuje skarżący,
a także wartość roszczeń dochodzonych w tej sprawie, będących przedmiotem
zaskarżenia. Z reguły wartość ta nie przekracza wartości udziału należącego do
uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Tylko wyjątkowo może być wyższa, np.
wtedy, gdy uczestnik podważa samą zasadę podziału lub dochodzi roszczeń
z tytułu nakładów (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 listopada
2002 r., III CZ 98/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 11, z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ
153/02, OSNC 2004, nr 4, poz. 60), z dnia 18 maja 2006 r., IV CZ 34/06, nie publ.,
z dnia 11 czerwca 2008 r., V CZ 29/08, nie publ. i z dnia 11 sierpnia 2008 r., V CSK
136/08, nie publ.).
Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie wartość zaskarżenia
kasacyjnego jest niższa, niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
5
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na zasadzie art. 39814
w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie, gdyż zaskarżone postanowienie mimo
błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.