Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 39/09
POSTANOWIENIE
Dnia 9 września 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K.P. i H.P.
przeciwko I. Sp. z o.o.
o ochronę własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 września 2009 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w O.
z dnia 8 czerwca 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w O. odrzucił
skargę kasacyjną pozwanego od wyroku tego Sądu z dnia 18 marca 2009 r.
w sprawie o ochronę własności i oddalił wniosek o wstrzymanie wykonania
zaskarżonego wyroku do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego.
Sąd Okręgowy podkreślił, że, zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych. Tymczasem w niniejszej
sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi zaledwie 3.800 zł. Jeżeli chronione
dobro ma wartość ekonomiczną i bezpośrednio wpływa na tę sferę, to sprawa ma
charakter majątkowy (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 marca
2007 r., III CZ 18/07, niepubl.). Niewątpliwie zaś w tym sporze chodzi o sferę
dotyczącą kwestii mającej wymiar ekonomiczny, skoro skarżąca Spółka dąży do
zabezpieczenia jej prawa do korzystania z gruntu powodów w celu prowadzenia
w celach zarobkowych ośrodka wypoczynkowego. Zresztą, wnosząc o wstrzymanie
wykonania zaskarżonego wyroku, strona pozwana powołuje się na groźbę
niepowetowanej szkody. Poza tym charakter majątkowy takiego roszczenia
negatoryjnego, dochodzonego na podstawie art. 222 § 2 k.c., potwierdza w sposób
niebudzący wątpliwości stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu
z dnia 19 grudnia 2002 r., V CZ 162/02 (niepubl.), gdzie przyjęto, że roszczenie
negatoryjne właściciela nieruchomości o zaniechanie immisji (art. 222 § 2 k.c.
w związku z art. 144 k.c.) ma charakter majątkowy.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego pozwany zarzucił
naruszenie art. 3982
§ 1 k.p.c. w związku z art. 222 § 2 k.c. przez błędną wykładnię
oraz wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i wstrzymanie wykonania
zaskarżonego wyroku. W uzasadnieniu powołał się na postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2002 r. r., IV CZ 29/02 (niepubl.), według którego
sprawa z powództwa opartego na art. 144 k.c., zmierzającego do ochrony dóbr
osobistych powoda, ma charakter niemajątkowy w rozumieniu art. 3982
§ 1 k.p.c.,
a kasacja jest dopuszczalna bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. W niniejszej sprawie przedmiot
sporu dotyczy actio negatoria, powód mianowicie wystąpił o zakazanie korzystania
przez pozwanego (prowadzącego ośrodek wypoczynkowy) i jego pracowników oraz
gości z pasa gruntu należącej do powoda nieruchomości w celu dojazdu do
nieruchomości pozwanego. Zgodzić się trzeba, że ustawodawca nie rozgranicza
wyraźnie spraw o prawa majątkowe i niemajątkowe mimo, że podział ten ma
doniosłe skutki prawne (np. właśnie co do przesłanek dopuszczalności skargi
kasacyjnej). Co do zasady zatem należy każdą sprawę oceniać indywidualnie
i ustalać, o ochronę jakiego interesu w niej chodzi: majątkowego czy
niemajątkowego. Zaznaczyć przy tym trzeba, że taka ocena powinna mieć
charakter obiektywny, a zatem na pewno nie będzie decydujące kwalifikowanie
sprawy przez jedną ze stron sporu według jej odczuć (według tego, na ochronie
jakiego aspektu: majątkowego czy niemajątkowego, bardziej jej zależy). Odmienna
od wskazanej interpretacja łatwo prowadziłaby bowiem do dowolności
kwalifikowania spraw o prawa majątkowe i niemajątkowe i w konsekwencji
umożliwiałaby obchodzenie prawa, m. in. właśnie przesłanki wartości przedmiotu
zaskarżenia jako przesłanki dopuszczalności skargi kasacyjnej.
Wychodząc z przedstawionych założeń, trzeba stwierdzić, że sprawa ze skargi
negatoryjnej jest co do zasady sprawą o prawa majątkowe (tak m.in. Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 grudnia 2002 r., V CZ 162/02, OSNC 2004,
nr 2, poz. 31). Jej przedmiotem jest ochrona przed naruszeniem prawa własności,
które, jako prawo rzeczowe, ma za przedmiot rzecz, która ma określoną wartość
majątkową. W konsekwencji zatem naruszenie prawa własności jest w pierwszej
kolejności naruszeniem prawa majątkowego, choć oczywiście nie można wyłączyć,
że z takim naruszeniem będą też łączyły się negatywne doznania psychiczne
o charakterze niemajątkowym. Co do zasady jednak, odwrotnie niż chce tego
pozwany, przy naruszeniu własności decydujące są czynniki majątkowe, a nie
niemajątkowe. Oczywiście dominacja czynników majątkowych doznaje wyjątków,
np. w razie naruszenia prawa własności wyjątkowo cennej pamiątki rodzinnej
o znikomej wartości gospodarczej. Wyjątek taki dostrzeżono też w postanowieniu
Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2002 r., V CZ 162/02 (niepubl.), kwalifikując
4
sprawę dotyczącą immisji jako sprawę o prawo niemajątkowe. Zdecydowanie
jednak trzeba stwierdzić, że na tle badanej sprawy bez wątpienia decydujący jest
aspekt ekonomiczny. Skarżący prowadzi działalność gospodarczą, dla której ma
znaczenie możliwość dotarcia do jego nieruchomości przez sporny pas gruntu.
Ma to dla niego określoną wartość majątkową, korzystając z tego pasa nie musi
bowiem ponosić kosztów związanych ze zorganizowaniem i utrzymywaniem wjazdu
na swoją nieruchomość, co w rezultacie powiększa odnoszone przez niego korzyści
z działalności gospodarczej. W konsekwencji należy stwierdzić, że sprawa ma
charakter majątkowy, zatem ze względu na wartość przedmiotu sporu
(zaskarżenia) skarga kasacyjna nie przysługuje.
Z przedstawionych powodów orzeczono jak w sentencji (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13