Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 42/09
POSTANOWIENIE
Dnia 16 września 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner (sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
w sprawie ze skargi "L." - Spółki Akcyjnej
o wznowienie postępowania
w sprawie ze skargi "L." - Spółki Akcyjnej
przy uczestnictwie Syndyka Masy Upadłości B. Spółki Akcyjnej
o uchylenie wyroku Stałego Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców
Prawnych z dnia 4 stycznia 2007 r.,
zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 5 marca 2008 r., sygn. akt [...],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 września 2009 r.,
zażalenia skarżącej Spółki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt [...]
odrzuca zażalenie i zasądza od strony skarżącej na rzecz
Syndyka Masy Upadłości B. S.A. kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc
osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 19 lutego 2009 r. odrzucił skargę „L.”
Spółki Akcyjnej z dnia 18 grudnia 2008 r. o wznowienie postępowania w sprawie ze
skargi „L.” Spółki Akcyjnej z udziałem Syndyka masy upadłości B. Spółki Akcyjnej o
uchylenie wyroku Stałego Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców
Prawnych z dnia 4 stycznia 2007 r. W wyroku tym zasądzona została od
skarżącego kwota 195.142,97 złotych z odsetkami i kosztami procesu. Wyrokiem
z dnia 5 marca 2008 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację „L.” S.A. od wyroku Sądu
Okręgowego w Ł. z dnia 24 października 2007 r. oddalającego skargę o uchylenie
wyroku sądu polubownego.
Za podstawę wznowienia postępowania wskazano art. 403 § 2 k.p.c.
uzasadniając to orzekaniem w składzie sądu polubownego przez arbitra, który
okazał się w pewnym okresie partnerem w kancelarii prawnej, której wspólnikiem
był także radca prawny prowadzący obsługę prawną przeciwnika procesowego
skarżącego.
Na powyższe postanowienie Sądu Apelacyjnego odrzucające skargę
o wznowienie postępowania zostało złożone zażalenie skarżącego, w którym
zarzucono naruszenie art. 410 § 1 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie; art.
703 § 1 k.p.c. przez niewłaściwą jego wykładnię; art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. przez
jego niewłaściwe zastosowanie i art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. poprzez jego
niezastosowanie. Wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z zasądzeniem kosztów
postępowania zażaleniowego. W odpowiedzi na zażalenie Syndyk masy upadłości
B. S.A. wniósł o odrzucenie tego zażalenia, ewentualnie o jego oddalenie wraz z
zasądzeniem kosztów postępowania. Wniosek o odrzucenie zażalenia jest
związany z niezasadnym, zdaniem odpowiadającego na zażalenie, przywróceniem
skarżącemu terminu do usunięcia braków formalnych zażalenia, postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 21 kwietnia 2009 r. W piśmie procesowym z dnia 27
maja 2009 r. skarżący polemizuje z wywodami odpowiedzi na zażalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
3
W pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii formalnej, jaką jest
zakwestionowanie prawidłowości przywrócenia skarżącemu terminu na złożenie
zażalenia na postanowienie odrzucające skargę o wznowienie postępowania.
Są tu dwie kwestie do rozpatrzenia. Pierwsza wiąże się z okolicznościami nie
dołączenia do zażalenia właściwego pełnomocnictwa, tylko wezwania skarżącego
do uzupełnienia tego braku formalnego. Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c. wniosek o
przywrócenie terminu do dokonania czynności jest zasadny wtedy, gdy uchybienie
terminowi nastąpiło bez winy wnoszącego, przy czym okoliczności uzasadniające
wniosek należy uprawdopodobnić i wnieść go wraz z dokonaniem brakującej
czynności w ciągu tygodnia od ustania przyczyny uchybienia terminowi (art. 169 § 1
i 2 k.p.c.).
Gdyby sprawa dotyczyła stosunków prawnych w tzw. obrocie powszechnym,
to tłumaczenie niemożliwości uzyskania prawidłowego pełnomocnictwa czasową
nieobecnością mocodawcy z powodu jego wyjazdu można uznać za wystarczające
w świetle powyższych przepisów. Jeśli jednak ma się do czynienia z obrotem
gospodarczym sensu stricte, a strony sporu, będące spółkami akcyjnymi są
reprezentowane przez zawodowych pełnomocników, to takie tłumaczenie nie może
zostać uwzględnione. Reguły prawidłowego funkcjonowania osoby prawnej będącej
przedsiębiorcą, a takim jest skarżąca L. S.A. wymagają, aby był on w stanie
nieprzerwanie uczestniczyć w obrocie prawnym. Pomijając zatem kwestie
dowodowe, co do prawdziwości tych okoliczności, które miały uzasadniać
opóźnienie, a które są kontestowane przez przeciwnika skargi w odpowiedzi na
zażalenie, to nie można zgodzić się z tłumaczeniem, iż osoba prawna, będąca
przedsiębiorcą może nie móc przez wiele dni złożyć skutecznego oświadczenia
woli wskutek nieobecności wszystkich osób do tego uprawnionych.
W niniejszej sprawie zażalenie zostało wniesione 16 marca 2009 r.,
a wymagane pełnomocnictwo zostało udzielone dopiero 7 kwietnia 2009 r.
Tymczasem z treści ogólnego pełnomocnictwa procesowego udzielonego
adwokatowi, które towarzyszyło zażaleniu od dnia jego wniesienia jednoznacznie
wynika, że nie obejmuje ono postępowania przed Sądem Najwyższym i nie może
być skuteczne. W oczywisty więc sposób nie zostały spełnione przesłanki z art. 168
4
i 169 k.p.c. w odniesieniu do zasadności przywrócenia terminu, a więc czynność
procesowa skarżącej spółki w postaci zażalenia była bezskuteczna (art. 167 k.p.c.).
Jest także drugi powód tej bezskuteczności. Stosownie do art. 4799
§ 1
k.p.c., w sprawie gospodarczej, a taką jest rozpoznawana sprawa, strona
reprezentowana przez osoby wymienione w tym przepisie, w tym przez adwokata
jest obowiązana doręczać odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio
stronie przeciwnej, dołączając sądowi do pisma procesowego dowód wykonania
tego obowiązku, pod rygorem zwrotu pisma bez wzywania do usunięcia tego braku.
W § 2 powyższego artykułu wskazuje się, jakich pism procesowych powyższy
obowiązek nie dotyczy. Jest tam wprawdzie wymienione zarówno zażalenie, jak
i skarga o wznowienie postępowania, ale nie ma wniosku o przywrócenie terminu
do dokonania czynności procesowej, również tej, objętej wyłączeniem (jak
zażalenie w niniejszej sprawie). Według dominującego stanowiska, które podziela
skład rozpatrujący to zażalenie, art. 4799
§ 2 k.p.c. ma zastosowanie tylko do
wymienionych w nim okoliczności. Zatem wyłączenie wskazane w tym przepisie nie
odnosi się do obowiązku wskazanego w art. 479 § 1 zd. 1 i 2 k.p.c., który to
obowiązek pozostaje w mocy.
Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 lutego 2009 r.
(III CZP 127/08, Lex nr 483365): „Przewidziany w art. 4799
§ 1 zdanie drugie k.p.c.
obowiązek dołączenia do pisma procesowego wniesionego do sądu dowodu
doręczenia drugiej stronie odpisu tego pisma albo dowodu wysłania go przesyłką
poleconą dotyczy także pisma z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia
apelacji”. W uzasadnieniu powołano się na uchwałę SN z dnia 27 października 1995 r.
w sprawie III CZP 65/05 (OSNC 2006, nr 3, poz. 50), w której zwrócono uwagę na
różnorodność treści, charakteru oraz funkcji różnych pism procesowych występujących
w postępowaniu, co sprawia, że nie można ich wszystkich traktować
jednolicie. Wskazując zatem na motywy podjętej uchwały w 2009 r. wskazanej
powyżej, Sąd Najwyższy dokonał rozróżnienia między pismami procesowymi
mającymi znaczenie dla innych, niż strona, osób uczestniczących w procesie,
a pismami, które takiego znaczenia nie mają lub dotyczą tylko niektórych
uczestników procesu. W rezultacie uznał, że hipotezą art. 4799
§ 1 k.p.c. objęte są
tylko pisma mające znaczenie dla obu stron. Przenosząc to ustalenie na czynność
5
związaną z przywróceniem terminu do wniesienia środka zaskarżenia, w konkretnej
sprawie – apelacji, uznał, że sposób rozpoznania takiego wniosku pozostaje nie
tylko w interesie strony składającej wniosek. Skoro tak, to przepis ten winien zostać
zastosowany do wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji.
Podzielając powyższy pogląd, należy rozważyć, czy także charakter
dwustronny ma postępowanie o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na
postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania. Odpowiedź
pozytywna jest dość prosta do uzasadnienia. Stanowisko sądu w sprawie tego
zażalenia, a więc i przywrócenia terminu do jego wniesienia, ma istotne znaczenie
dla drugiej strony postępowania, zakończonego już prawomocnym wyrokiem,
a które mogłoby zostać wznowione. Przeciwnik skargi jest zatem żywotnie
zainteresowany tym czy zażalenie to, dotyczące postanowienia o odrzucenie skargi
o wznowienie postępowania będzie rozpatrywane, czy też nie. Dlatego ma
oczywisty interes prawny w tym, aby przedstawiać argumenty prawne podważające
zasadność przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej. Widać
wyraźną różnicę między powyższą sytuacją, a podaną w przytoczonej uchwale SN
z 2009 r. kwestią zażalenia na postanowienie, np. o odmowie zwolnienia od
kosztów sądowych albo zarządzenie o zwrocie pozwu. Na tym tle zasadne jest
przyjęcie stanowiska, że art. 4799
§ 1 k.p.c. ma zastosowanie do pisma
procesowego z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na
odrzucenie skargi o wznowienie postępowania.
Mając powyższe na uwadze rozpatrywanie dalszych zarzutów skarżącego
nie jest potrzebne, jako że jego zażalenie podlega odrzuceniu na podstawie art.
410 § 1 k.p.c.