Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 78/09
POSTANOWIENIE
Dnia 27 października 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski
w sprawie ze skargi M.S. i H.S.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego nakazu zapłaty Sądu
Rejonowego w W. z dnia 1 października 2007 r., sygn. akt [...],
wydanego w sprawie z powództwa R.R.
przeciwko M.S. i H.S.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 27 października 2009 r.,
skargę odrzuca.
2
Uzasadnienie
Pozwani, zastępowani przez radcę prawnego, złożyli skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, tj. wydanego przez
referendarza Sądu Rejonowego w W. upominawczego nakazu zapłaty z dnia 1
października 2007 r., którym została zasądzona na rzecz powoda R.R. kwota
24 281 zł, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 września 2007 r. oraz koszty
postępowania w kwocie 2400 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
przysługuje od prawomocnego orzeczenia w zasadzie sądu drugiej instancji
i wyjątkowo – w przypadku określonym w art. 4241
§ 2 k.p.c. – sądu pierwszej
instancji, kończącego postępowanie w sprawie wydanego począwszy od dnia
1 września 2004 r. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2005 r.,
l CNP 1/05 niepublikowane i uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia
26 października 2005 r., III BZP 1/05, OSNC 2006, nr 5, poz. 78, której nadano moc
zasady prawnej), gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda,
a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków
prawnych nie było i nie jest możliwe. Oznacza to prawo wniesienia skargi od
prawomocnych wyroków, nakazów zapłaty, postanowień co do istoty sprawy
wydanych w postępowaniu nieprocesowym oraz od postanowień tzw. formalnych
kończących postępowanie w sprawie.
Skarga jest nie tylko środkiem nowym, ale – jak podkreślono w literaturze –
wyjątkowym w skali europejskiej. Zasadą bowiem jest, że prawomocność, tworzy
nowy stan prawny pomiędzy stronami albo erga omnes, jak też sanuje wszelkie
ewentualne naruszenia prawa, którymi orzeczenie jest dotknięte. Z tego względu
jest środkiem wysoce sformalizowanym i wszystkie jej wymagania konstrukcyjne
określone w art. 4245
§ 1 k.p.c. należy interpretować ściśle.
Skarżący w skardze nie wskazali, czy zaskarżają przedmiotowe orzeczenie
w całości czy części (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.c.) W ramach przytoczenia podstaw
skargi i jej uzasadnienia (art. 4241
§ 1 pkt 2 k.p.c.) nie wymieniono żadnych
3
naruszonych przepisów prawa materialnego ani procesowego, poza powołaniem
się na art. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2006 r o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). Tymczasem od prawomocnego
orzeczenia sądu w przedmiocie kosztów skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem nie przysługuje (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
17 listopada 2005 r., II CNP 15/05, OSNC 2006. nr 9, poz. 153).
Nie zamieszczono także przepisów z którymi zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne (art. art. 4241
§ 1 pkt 3 k.p.c.). Konstruując skargę ustawodawca
wyraźnie oddzielił podstawy skargi, w tym przepisy składające się na ich
uzasadnienie, od przepisów (przepisu), z którymi zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne. Są to dwa odrębne wymagania konstrukcyjne i brak już jednego z nich
prowadzi do odrzucenia skargi a limine.
Do omawianej kategorii wymagań należy także uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego dotyczy
(art. 4241
§ 4). Uwzględnienie bowiem skargi i stwierdzenie, że prawomocne
orzeczenie jest niezgodne z prawem, ma charakter prejudykatu, gdyż stwarza
możliwość dochodzenia od państwa odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez
jego wydanie. Spełnienie tego wymagania polega na wskazaniu rodzaju i rozmiaru
szkody. Wywód ten powinien także zawierać informację dotyczącą czasu jej
powstania i określać związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia niezgodnego
z prawem. Nie jest spełnieniem tego wymagania odwołanie się do szkody
niesprecyzowanej, hipotetycznej, czy też mogącej powstać w przyszłości
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05,
OSNC 2006 nr 1, poz. 16, z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006.
nr 7-8, poz. 141 i z dnia 27 października 2005 r., V CNP 28/05 niepublikowane).
W skardze nawet nie usiłowano spełnić tego wymagania.
Kolejnym elementem konstrukcyjnym, którego skarga nie zawiera jest
„wykazanie że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków
prawnych nie jest możliwe" (art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.). W judykaturze ukształtowany
jest pogląd, że aby je spełnić nie wystarczy wskazać, że od zaskarżonego
orzeczenia nie przysługuje skarga kasacyjna, a nawet skarga o wznowienie
postępowania. Należy w tym zakresie przedstawić wyczerpujący wywód i oprzeć go
4
na przekonywującym uzasadnieniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 140).
Skarga także nie zawiera wniosku (wyraźnego domagania się) stwierdzenia
niezgodności z prawem przedmiotowego nakazu zapłaty. Jest w niej natomiast
zawarty wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy
Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. W postępowaniu wywołanym
wniesieniem skargi, poza wyjątkiem określonym w art. 42411
§ 3 k.p.c. nie
wchodzącym w sprawie w rachubę, żądanie takie jest niedopuszczalne.
Wszystkie powyżej zasygnalizowane wymagania są elementami
konstrukcyjnymi skargi i dlatego braki te są nieusuwalne w trybie właściwym dla
naprawiania braków formalnych pism procesowych. Wzywanie pełnomocnika
skarżących o ich usunięcie zarządzeniem z dnia 11 maja 2009 r. było więc wadliwe
i pozbawione skutków prawnych. Poza tym nawet w wyniku tego wezwania nie
zostały wszystkie usunięte. Skarga w dalszym ciągu nie spełnia wymagań
określonych w art. 4245
§ 1 pkt 2, 3, 5 i 6 k.p.c.
Na marginesie należy zauważyć, że od przedmiotowego nakazu zapłaty,
który został doręczony pozwanym w dniach 23 października i 26 października
2007 r. przysługiwał sprzeciw i skarga na orzeczenie referendarza w przedmiocie
kosztów. W aktach sprawy znajduje się pismo procesowe z dnia 26 października
2006 r., wniesione w terminie, zaskarżające nakaz w całości, a więc w zakresie
żądania głównego jak i kosztów. Sąd Rejonowy powinien więc rozważyć, czy nie
zawiera ono obydwu środków zaskarżenia. Nazwanie pisma skargą nie może mieć
większego znaczenia, gdyż decydująca jest jego treść. Sąd nadał bieg tylko
skardze, która została odrzucona postanowieniem z dnia 18 lipca 2008 r.
Z tych względów skarga podlegała odrzuceniu (art. 4248
§ 1 k.p.c.).