Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 61/09
POSTANOWIENIE
Dnia 10 grudnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie ze skargi W.K., A.K., M.K., K.K., B.K., K.K. i D.K. o wznowienie
postępowania
w sprawie z powództwa W.K., A.K., M.K., K.K., B.K., K.K. i D.K.
przeciwko C. S.A.
o zapłatę,
zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 grudnia 2007 r., sygn. akt [...]
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 grudnia 2009 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 sierpnia 2009 r., sygn. akt [...],
1. oddala zażalenie.
2. nie obciąża powodów kosztami postępowania
zażaleniowego.
3. przyznaje adwokatowi M.M. od Skarbu Państwa – Sądu
Okręgowego w T. kwotę 3600 zł. (trzy tysiące sześćset
złotych) powiększoną o 22 % podatku VAT z tytułu nie
opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodom
w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w T. w sprawie z powództwa W.K., A.K., M.K., K.K., B.K.,
M.K. i D.K. przeciwko C. S.A. o zapłatę, wyrokiem z dnia 13 lutego 2007 r.
powództwo oddalił. W uzasadnieniu wskazał, że pozwany nie ponosi
odpowiedzialności za szkodę powstałą na skutek wylewania wód rzeki U. Zdaniem
Sądu pierwszej instancji, powódź wywołana silnymi opadami deszczu stanowiła
bezpośrednią, a zarazem zewnętrzną i niezależną od zachowania pozwanej Spółki
przyczynę powstałych po stronie powodowej szkód. W konsekwencji Sąd pierwszej
instancji przyjął, że nie zachodzi związek przyczynowy miedzy stwierdzonym,
zawinionym zaniechaniem przy utrzymaniu brzegów rzeki, a ustaloną szkodą w
postaci zniszczenia upraw i z tych względów powództwo oddalił.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 19 grudnia 2007 r. oddalił apelację
powodów akceptując pogląd Sądu pierwszej instancji, że brak jest związku
przyczynowego pomiędzy zaniedbaniami pozwanego w zakresie utrzymania
brzegów, czy też koryta rzeki a zalewaniem działek powoda.
Powodowie wnieśli skargę o wznowienie postępowania zakończonego
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 19 grudnia 2007 r., wskazując jako podstawę
wznowienia późniejsze wykrycie takich okoliczności faktycznych i środków
dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik postępowania, a z których
powodowie nie mogli skorzystać w poprzednim postępowaniu. Wskazali, że
podczas silnego wezbrania w dniu 22-23 czerwca 2009 r. rzeka U. nie wylała i nie
zatopiła terenów przyległych w B. i w P. W tym okresie żadna z działek
uprawianych przez powodów w latach 1996-2001 nie została zalana. Przyczyn
takiego stanu rzeczy powodowie upatrują w tym, że po powodzi w 2001 r. pozwana
Spółka zobowiązana w decyzji wodnoprawnej z 1998 r. do utrzymania 3-km
odcinka rzeki powyżej jazu zleciła oczyszczenie koryta rzeki, zaś przeprowadzone
prace doprowadziły do zmniejszenia oporów przepływu i zwiększenia prędkości
przepływu wody w korycie rzeki, co z kolei skutkowało obniżeniem stanów i
zmniejszeniem zagrożenia powodziowego. Oznacza to, że przy prawidłowym
3
wykonywaniu przez pozwaną Spółkę, wynikającego z pozwolenia wodnoprawnego
obowiązku właściwego utrzymania brzegów rzeki U. możliwy był i jest przepływ tzw.
wielkich wód korytem rzeki U., bez występowania z brzegów i zalewania terenów
przyległych. Jako nowe dowody skarżący wskazali: książkę pt. „Ochrona przed
powodzią", (red. K. Mosiej, A. Ciepielowski), Falenty 1992; opinię techniczną
mgr inż. A.H., z dołączoną kserokopią dyplomu ukończenia przez opiniującego
studiów wyższych na Wydziale Budownictwa Wodnego Politechniki; kserokopię
komunikatu „Groźna U.”; zdjęcia fotograficzne przedstawiające rzekę U.; list A.H.
z dnia 25 kwietnia 2006 r. adresowany do powoda W.K.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2009 r. odrzucił skargę o
wznowienie postępowania wskazując w uzasadnieniu, że skarga nie została oparta
na ustawowych podstawach.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący zarzucili Sądowi
Apelacyjnemu naruszenie przepisów postępowania, tj.:
- art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 409 k.p.c. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 1262
§ 1 k.p.c. przez rozpoznanie i odrzucenie skargi powodów
o wznowienie postępowania bez wezwania powodów do uzupełnienia braków
formalnych skargi;
- art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 412 § 1 k.p.c. przez odrzucenie skargi powodów
o wznowienie postępowania, przez bezzasadne jej uznanie, jako nie opartej na
ustawowej podstawie, podczas kiedy prawidłowa ocena całości treści skargi
i jej załączników wskazuje, że została ona oparta na ustawowych podstawach;
- art. 1262 § 2 k.p.c. przez odrzucenie skargi powodów o wznowienie
postępowania, mimo braku jakichkolwiek podstaw do uznania, że już z treści
skargi wynika, że podlega ona odrzuceniu.
Zarzucając powyższe, skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Zarzut naruszenia przepisów postępowania przez rozpoznanie i odrzucenie
skargi powodów bez wezwania powodów do uzupełnienia braków formalnych
skargi nie zasługuje na uwzględnienie choćby z tego względu, że ewentualne
uchybienia, których dopuścił się Sąd Apelacyjny nie miały wpływu na treść
zaskarżonego rozstrzygnięcia. Skarżący w sposób wyraźny, nie budzący
wątpliwości i co istotne, w sposób prawidłowy, wskazali podstawę wznowienia
postępowania i przytoczyli okoliczności świadczące, ich zdaniem, o istnieniu tejże
podstawy. Wskazując podstawę wznowienia posłużyli się ustawowym
sformułowaniem: „wykrycie okoliczności faktycznych i środków dowodowych”, przy
czym zwrot ten świadczy o sprecyzowanych intencjach skarżących. Zatem
przynajmniej w zakresie wymogu wskazania podstawy skargi i jej uzasadnienia
skarżący uczynili zadość obowiązkowi z art. 409 k.p.c. Z kolei Sąd Apelacyjny
odrzucił skargę nie ze względu na brak formalny w postaci nie wskazania
ustawowej podstawy wznowienia i jej uzasadnienia, ale z uwagi na fakt, że
w świetle twierdzeń skarżących wskazana przez nich podstawa wznowienia nie
zaistniała.
Według art. 403 § 2 k.c., można żądać wznowienia postępowania w razie
późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła
skorzystać w poprzednim postępowaniu. W świetle powołanego przepisu
wątpliwości nie budzi fakt, że środki dowodowe lub okoliczności faktyczne powstałe
po uprawomocnieniu się wyroku nie stanowią ustawowej podstawy wznowienia.
Pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który
w uzasadnieniu uchwały z dnia 21 lutego 1969, III PZP 63/68, (OSNC 1969, Nr 12,
poz. 208), dokonując wykładni art. 403 § 2 k.p.c., trafnie wyjaśnił, że termin
„wykrycie” okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, zgodnie ze swoim
sensem, może odnosić się jedynie do tego, co już istnieje (istniało). Sąd Najwyższy
podkreślił, że redakcja tego przepisu wyraźnie wskazuje na to, do jakiego momentu
w czasie – z punktu widzenia momentu wyrokowania – to wykrycie się odnosi,
a w konsekwencji stwierdził, że muszą to być okoliczności istniejące w poprzednim
postępowaniu.
5
W skardze o wznowienie postępowania wniesionej przez powodów
zostały natomiast przytoczone okoliczności faktyczne, które nie istniały
w poprzednim postępowaniu, natomiast zaistniały, zgodnie z twierdzeniem
skarżących, w dniu 22-23 czerwca 2009 r. Zatem wszelkie okoliczności związane
z wezbraniem rzeki U. we wskazanym powyżej okresie nie stanowią i nie mogą
stanowić podstawy wznowienia w sprawie prawomocnie zakończonej wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 19 grudnia 2007 r. Z kolei nie jest nową okolicznością
faktyczną, a tylko twierdzeniem skarżących, że „przy prawidłowym wykonywaniu
przez pozwanego, wynikającego z pozwolenia wodnoprawnego obowiązku
właściwego utrzymania brzegów rzeki U. na długości 3 km powyżej ujścia wody i
100 m poniżej tego ujęcia oraz koryta rzeki, możliwy był i jest w tym rejonie, a w
szczególności w przekroju B., przepływ tzw. wielkich wód – przy wielkości
przepływu co najmniej Q 161 m3/s – korytem rzeki U. bez występowania z brzegów
i zalewania terenów przyległych".
Odnosząc się natomiast do przesłanki wznowienia postępowania w postaci
„wykrycia" środków dowodowych, to należy podnieść, że skarżący powinni: po
pierwsze, wskazać konkretne „środki dowodowe", przy czym pojęciu „środki
dowodowe" należy nadać takie znaczenie, jakie nadają mu przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego regulujące postępowania dowodowe; po drugie, że środki
te istniały, a następnie zostały wykryte po zakończeniu postępowania; po trzecie,
że mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Mając powyższe na uwadze, należy
stwierdzić, że wskazane przez skarżących opracowanie naukowe, wydane w formie
książki, pt. „Ochrona przed powodzią", (red. K. Mosiej, A. Ciepielowski), Falenty
1992, nie stanowi środka dowodowego w rozumieniu przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego, nie jest to bowiem, ani dokument urzędowy, ani prywatny,
ani żaden inny środek dowodowy znany ustawie procesowej. Poglądy wyrażone w
tym opracowaniu mogą co najwyżej zostać przedstawione jako własne poglądy
skarżących i wzmocnić ich argumentację. „Opinia techniczna" sporządzona przez
mgr inż. A.H. stanowi dokument prywatny i może być dowodem tylko tego faktu, że
autor opinii wyraził pogląd zawarty w treści opinii, nadto dokument ten został
sporządzony już po zakończeniu postępowania w sprawie, tj. w lipcu 2009 r.
Dokumentem prywatnym, który stanowi dowód wyłącznie tego, że osoba, która się
6
pod nim podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie i, który – notabene
- nie został „wykryty", bowiem pozostawał w posiadaniu strony w toku
prawomocnie zakończonego postępowania, jest również list A.H. z dnia 25 kwietnia
2006 r. adresowany do powoda W.K. Pozostałe wskazane przez skarżących środki
dowodowe dotyczą w istocie okoliczności, które nie mają znaczenia dla niniejszej
sprawy, a dotyczą faktu wezbrania w dniu 22-23 czerwca 2009 r. rzeki U.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że zasadnie Sąd Apelacyjny
przyjął, iż w świetle twierdzeń skarżących wskazana przez nich podstawa
wznowienia nie zaistniała. Z tych tez względów Sąd Najwyższy na podstawie
art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c. rozstrzygnął jak w sentencji, orzekając
o kosztach postępowania zgodnie z art. 102 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy uwzględniając wniosek pełnomocnika skarżących na podstawie
§ 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.) rozstrzygnął o kosztach nie opłaconej pomocy z urzędu.