Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 332/09
POSTANOWIENIE
Dnia 19 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z wniosku W. B. i M. B.
przy uczestnictwie Gminy Miasta G.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 lutego 2010 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 11 grudnia 2008 r., sygn. akt III Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w G.
do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 16 lipca 2008 r. Sąd Rejonowy w G. oddalił wniosek W. B.
i M. B. - zamieszczony w zawartej przez nich z Gminą Miasta G. w dniu 20 sierpnia
2007 r. w formie aktu notarialnego umowie o ustanowieniu odrębnej własności lokalu,
sprzedaży lokalu i oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste – o wydzielenie z
prowadzonej przez ten Sąd księgi wieczystej Kw nr G(…)/6 lokalu mieszkalnego nr 1 i
założenie dla niego odrębnej księgi wieczystej wraz z wpisem w niej wnioskodawców
jako współwłaścicieli na zasadach ustawowej wspólności majątkowej oraz wpisanie
2
współwłaścicieli lokalu jako współużytkowników wieczystych gruntu i współwłaścicieli
budynku w udziale wynoszącym 9/100.
Sąd Okręgowy w G. postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił
apelację uczestniczki postępowania Gminy Miasta G. od powyższego orzeczenia,
przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia i wnioski.
Z treści księdze wieczystej objętej wnioskiem (Kw nr G(…)/6), prowadzonej dla
nieruchomości składającej się z działki nr 541 położonej w G. przy ul. R., wynika, iż z
nieruchomości tej wyodrębniono własność ośmiu odrębnych lokali mieszkalnych wraz z
oddaniem gruntu w użytkowanie wieczyste w ułamkowej części, przy czym Gmina
Miasto G. ustaliła różne terminy trwania użytkowania wieczystego, a mianowicie do 26
lipca 2081 r., do 23 sierpnia 2081 r. oraz do 17 października 2081 r. Dla lokali tych jako
wyodrębnionych nieruchomości założono oddzielne księgi wieczyste. Do chwili złożenia
wniosku w niniejszej sprawie w macierzystej księdze wieczystej nie dokonano wpisu
terminu ustanowionego użytkowanie wieczystego.
Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z § 37
ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie
prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122 ze
zm.), w dziale I Sp księgi wieczystej macierzystej wpisuje się termin, do którego zostało
ustanowione użytkowanie wieczyste, zaś stosownie do § 49 ust. 1 pkt 2 powołanego
rozporządzenia w dziale II tej księgi wpisuje się właściciela lokalu ze wskazaniem
wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej. Skoro w księdze wieczystej Kw nr G(…)/6
(księdze macierzystej) nie wpisano terminu użytkowania wieczystego gruntu i termin ten
nie został - stosownie do art. 3a ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności
lokali (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.; dalej: „u.w.l.”) –
ujednolicony w odniesieniu do wszystkich wcześniej wyodrębnionych lokali,
uwzględnienie wniosku i dokonanie wpisu daty 31 grudnia 2081 r., jako daty końcowej
użytkowania wieczystego w macierzystej księdze wieczystej, nie jest możliwe.
W skardze kasacyjnej, opartej na podstawie naruszenie prawa materialnego
(art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.), uczestniczka postępowania Gmina Miasta G. zarzuciła
Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 3 a ust. 1 pkt 3 i ust. 2 u.w.l. przez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że zachodzą przeszkody
do uwzględnienia wniosku i ujawnienia w księdze wieczystej prowadzonej dla
nieruchomości gruntowej terminu trwania prawa użytkowania wieczystego ustalonego
zgodnie art. 3a ust. 2 u.w.l., tj. do najdalszego terminu ustalonego dla pozostałych
3
udziałów oraz do założenia dla lokalu odrębnej księgi wieczystej, jeśli nie nastąpiło
uprzednie ustalenie jednego terminu trwania prawa użytkowania wieczystego co do
wszystkich udziałów we współużytkowaniu wieczystym, niezależnie od daty
wyodrębnienia lokalu, z którym jest związany udział w tym prawie. Wskazując na
powyższe wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co do istoty
sprawy przez uwzględnienie wniosku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia ustaleń faktycznych
wynika, że z nieruchomości zabudowanej położonej w G. przy ulicy R. przed 22
września 2004 r. wyodrębniono osiem lokali i założono dla nich osobne księgi wieczyste,
w których wpisano związane z tymi lokalami udziały w nieruchomości wspólnej,
obejmujące udziały w użytkowaniu wieczystym gruntu, ze wskazaniem zróżnicowanych
terminów trwania tego prawa. W dniu 30 sierpnia 2007 r. nastąpiło wyodrębnienie lokalu
nr 1, z którym powiązano udział w nieruchomości wspólnej, obejmujący udział w
użytkowaniu wieczystym gruntu z terminem trwania odpowiadającym najdalszemu
terminowi ustalonemu dla pozostałych udziałów, tj. do 31 grudnia 2081 r. W księdze
wieczystej nr G(…)/06 prowadzonej dla nieruchomości, z której wyodrębniona zostały
wymienione lokale – wbrew dyspozycji § 37 ust. 5 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i
zbiorów dokumentów - nie dokonano wpisów dotyczących oddania udziałów w
użytkowanie wieczyste z określeniem daty jego trwania. O dokonanie takiego wpisu co
do udziału w użytkowaniu wieczystym, związanego z lokalem nr 1, wniosła Gmina
Miasta G. jako dotychczasowy właściciel i uczestnik postępowania. Sąd Okręgowy
stanął na stanowisku, że wniosek ten nie może być uwzględniony, gdyż doprowadziłoby
to do niezgodności w stosunku do lokali wyodrębnionych wcześniej, z którymi związane
są udziały w użytkowaniu wieczystym z różnymi terminami końcowymi. Wskazał przy
tym, że nie jest możliwe ujawnienie w macierzystej księdze wieczystej różnych terminów
użytkowania wieczystego, stąd też konieczne jest ich uprzednie ujednolicenie.
Podniesionemu w skardze kasacyjnej zarzutowi kwestionującemu trafność powyższego
zapatrywania nie można odmówić słuszności.
Sukcesywne ustanawianie odrębnej własności lokali powiązanych z udziałem w
użytkowaniu wieczystym gruntu prowadziło do sytuacji, w których czas trwania
użytkowania wieczystego w odniesieniu do poszczególnych udziałów określany były
różnie. Dążąc do uporządkowania tych różnych stanów prawnych ustawodawca w art.
4
3a ust. 1 pkt 3 u.w.l. - dodanym w wyniku nowelizacji tej regulacji, dokonanej ustawą z
dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o
zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492) z dniem 22
września 2004 r. – wprowadził zasadę jednego terminu trwania prawa użytkowania
wieczystego w odniesieniu do wszystkich udziałów we współużytkowaniu wieczystym,
niezależnie od daty wyodrębnienia lokalu, z którym jest związany udział w tym prawie.
W świetle tego unormowania – jak wyjaśnił to już Sąd Najwyższy w postanowieniach: z
dnia 23 kwietnia 2009 r., IV CSK 539/08 (niepubl.) oraz z dnia 12 sierpnia 2009 r.,
IV CSK 130/09 i IV CSK 131/09 (nie publ.) - okres użytkowania wieczystego ustalony dla
lokalu wyodrębnionego przed 22 września 2004 r. jest wiążący w odniesieniu do lokalu
wyodrębnionego po tej dacie. Jeżeli zatem w określonym budynku wyodrębniono część
lokali przed dniem 22 września 2004 r. z różnymi okresami użytkowania wieczystego, to
przy wyodrębnieniu kolejnego lokalu po tej dacie okres użytkowania wieczystego dla
tego lokalu odpowiada najdalszemu terminowi trwania użytkowania wieczystego
ustalonego dla lokalu wyodrębnionego przed 22 września 2004 r. W przywołanych
orzeczeniach wyrażono też pogląd, że w opisanej wyżej sytuacji wyodrębnienie
kolejnego lokalu po 22 września 2004 r. nie jest uzależnione od ujednolicenia terminu
trwania użytkowania wieczystego związanego z lokalami uprzednio wyodrębnionymi,
stosownie do art. 3a ust. 2 u.w.l. Skład orzekający w pełni podziela to zapatrywanie,
gdyż istotnie znajduje ono oparcie już w samej treści powołanego przepisu
uprawniającego właścicieli wyodrębnionych lokali oraz właściciela nieruchomości do
żądania ujednolicenia terminu trwania użytkowania wieczystego w odniesieniu do
wszystkich udziałów, ale nie nakładającego na nich takiego obowiązku.
Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, nie ma przeszkód do ujawnienia
w księdze wieczystej terminu 31 grudnia 2081 r. jako terminu końcowego trwania
użytkowania wieczystego. Termin ten odpowiada najdalszemu terminowi ustalonemu dla
użytkowania wieczystego związanego z pozostałymi lokalami. W macierzystej księdze
wieczystej nie dokonano jeszcze wpisów wcześniej określonych terminów użytkowania
wieczystego. Tym bardziej zatem nie ma niebezpieczeństwa ujawnienia w tej księdze
różnych terminów trwania użytkowania wieczystego. Sąd Okręgowy wyszedł z
odmiennych założeń, co nie pozwala skutecznie odeprzeć zarzutu naruszenia art. 3a
ust. 1 i 2 u.w.l.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł, jak w
sentencji.