Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 4/10
POSTANOWIENIE
Dnia 12 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku Anny T.
przy uczestnictwie Józefa T i innych, o stwierdzenie nabycia własności
nieruchomości rolnej przez posiadacza samoistnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 marca 2010 r.,
zażalenia uczestnika Krzysztofa J.
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 30 lipca 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 30 lipca 2009 r. odmówił dalszego
udziału w sprawie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości rolnej przez
posiadacza samoistnego w charakterze uczestników Krzysztofowi J., Małgorzacie
J., Annie J. i Krzysztofowi J. - synowi Krzysztofa oraz odrzucił apelację Krzysztofa
J. od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 17 marca 2009 r., stwierdzającego
2
nabycie przez Stanisława T. z mocy prawa z dniem 4 listopada 1971 r. własności
nieruchomości rolnej o powierzchni 0,3689 ha położonej w B. (działki ewidencyjne
nr [...] i [...]). W uzasadnieniu wyjaśnił, że skoro Krzysztof J. nie był przed datą 4
listopada 1971 r., w której następuje nabycie własności nieruchomości na
podstawie ustawy z dnia 27 października 1971 r. o uregulowaniu własności
gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 27, poz. 250 ze zm.) i ustawy z dnia 26 marca 1982
r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu
własności gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 11, poz. 81), posiadaczem ani
właścicielem objętej wnioskiem nieruchomości, jak też uprawnionym do korzystania
z niej z innego tytułu, to nie można go uznać – choćby pośrednio - za
zainteresowanego w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. Tym samym nie mógł on być
uczestnikiem postępowania w sprawie, a co za tym idzie - nie mogli być też
uczestnikami postępowania w sprawie jego żona i dzieci. Powyższej oceny nie
mógł – według Sądu Okręgowego - podważyć podnoszony przez Krzysztofa J. fakt
zamieszkiwania przez niego z rodziną po śmierci Stanisława T., od maja 1997 r., na
nieruchomości, której dotyczy postępowanie (samoistnego posiadania tej
nieruchomości). W konsekwencji apelację Krzysztofa J. należało - zdaniem Sądu
Okręgowego - odrzucić na podstawie art. 373 k.p.c.
Krzysztof J. zaskarżył postanowienie Sądu Okręgowego. Zarzucił, że zostało
ono wydane z naruszeniem art. 510 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jeżeli przepis szczególny nie określa wprost, kto jest legitymowany do
udziału w danej sprawie nieprocesowej, mogą i powinni w niej uczestniczyć
wszyscy zainteresowani, tj. wszyscy, czyich praw dotyczy wynik postępowania
(art. 510 § 1 k.p.c.). Ocena w tym względzie zależy od charakteru sprawy, a ściślej
od treści rozstrzyganego w niej stosunku prawnego (por. np. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 17 grudnia 1998 r., II CKN 699/98, LEX nr 50712).
Powszechnie przyjmuje się, że zainteresowanym w sprawie rozpoznawanej
w postępowaniu nieprocesowym jest nie tylko ten, czyich praw wynik tego
postępowania dotyczy bezpośrednio, ale i ten, czyich praw wynik tego
3
postępowania dotyczy pośrednio (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
11 września 1991 r., III CZP 79/91, OSNC 1992, nr 5, poz. 69).
W sprawie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości rolnej przez
posiadacza samoistnego za bezpośrednio zainteresowanych uznaje się właściciela
tej nieruchomości oraz jej posiadacza samoistnego w okresie poprzedzającym
dzień 4 listopada 1971 r.
Natomiast za zainteresowanych pośrednio uważa się w szczególności jej
posiadacza zależnego na podstawie umowy lub innego tytułu oraz osoby, którym
przysługują do niej służebności gruntowe lub osobiste (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 11 września 1991 r., III CZP 79/91).
Nie ma powodów, aby inaczej niż posiadacza zależnego na podstawie
umowy lub innego tytułu i osobę mającą służebność traktować posiadacza
samoistnego nieruchomości rolnej w okresie następującym po dniu 4 listopada
1971 r. Z posiadaniem samoistnym prawo łączy także korzystne skutki prawne dla
posiadacza (por. np. art. 172 k.c.). Osoba, która jest posiadaczem samoistnym
nieruchomości w okresie po dniu 4 listopada 1971 r., mogąc uczestniczyć
w postępowaniu o stwierdzenie nabycia nieruchomości rolnej na podstawie ustawy
o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, może więc - w celu osiągnięcia
korzyści związanych ze swym posiadaniem - wykazywać nieistnienie podstaw do
stwierdzenia nabycia własności tej nieruchomości z mocy wymienionej ustawy
przez inną osobę.
W rezultacie fakt powoływania się przez Krzysztofa J. na posiadanie
samoistne nieruchomości objętej postępowaniem w okresie po dniu 4 listopada
1971 r. nie uzasadniał odmówienia mu oraz członkom jego rodziny dalszego
udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania oraz odrzucenia
wniesionej przez niego apelacji.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
(art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 i art. 13 § 2 k.p.c.).
4

III CZ 4/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia