Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 43/10
POSTANOWIENIE
Dnia 23 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa J. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń – Spółce Akcyjnej w W. Centrum Likwidacji Szkód
Osobowych i Obsługi Rent – Oddział Okręgowy w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 czerwca 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 stycznia 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
1. zmienia postanowienie zawarte w pkt 3 wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
25 stycznia 2010 r. sygn. akt I ACa (…) w ten sposób, że zasądza od
powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 1 200 (jeden tysiąc dwieście) zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,
2. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 1 260 (jeden tysiąc
dwieście sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem zawartym w punkcie trzecim wyroku z dnia 25
stycznia 2010 r. Sąd Apelacyjny nie obciążył powódki J. G. kosztami postępowania
apelacyjnego pomimo uwzględnienia w całości apelacji pozwanego Zakładu
Ubezpieczeń S.A. w W., Centrum Likwidacji Szkód Osobowych i Obsługi Rent, Oddziału
Okręgowego w Ł. od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 28 października 2009 r.
Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny powołał art. 102 k.p.c. Wskazał,
że dochodzone na podstawie art. 446 § 3 k.c. odszkodowanie z powodu znacznego
pogorszenia sytuacji życiowej ma charakter ocenny i trudności w jego określeniu miała
nie tylko powódka, ale też Sąd pierwszej instancji. Powódkę dotknęło zaś wyjątkowo
traumatyczne nieszczęście związane ze śmiercią jedynej córki. Jej sytuacja materialna
uzasadniała częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. Powódka ponosi wydatki
związane z leczeniem. Ponadto zaś, gdyby doszło do likwidacji szkody przez
pozwanego w zakresie uwzględnionym przez Sąd pierwszej instancji, mogłoby nie dojść
do wytoczenia procesu. Z dokonanych ustaleń odnośnie sytuacji materialnej 46 – letniej
powódki wynika, że uzyskuje wynagrodzenie w wysokości niespełna 3 000 zł netto
miesięcznie.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik pozwanego zarzucił
naruszenie art. 102 k.p.c. oraz art. 98 k.p.c. przez uznanie, że w niniejszej sprawie
zachodzi szczególny wypadek uzasadniający nieobciążanie strony przegrywającej
kosztami procesu i w konsekwencji niezasądzenie tych kosztów na rzecz pozwanego. W
konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia od powódki na przecz
pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według ogólnej zasady rządzącej zwrotem kosztów procesu strona
przegrywająca ponosi koszty procesu strony wygrywającej (zasada odpowiedzialności
za wynik procesu – art. 98 k.p.c.)
Tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami (art. 102
k.p.c.). Przepis art. 102 k.p.c. jako szczególny nie podlega wykładni rozszerzającej. W
ocenie Sądu Najwyższego argumentacja Sądu Apelacyjnego zawarta w uzasadnieniu
3
wyroku z dnia 25 stycznia 2010 r. nie przekonuje o zasadności zastosowania art. 102
k.p.c.
Zwolnienie od kosztów sądowych, udzielone stronie, która przegrała sprawę nie
może stanowić argumentu do nieprzyznania stronie wygrywającej należnych jej kosztów
procesu. Zwrócić ponadto należy uwagę, że powódka została zwolniona od kosztów
sądowych jedynie częściowo, a jej sytuacja materialna wskazana w uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia nie wskazuje, że znalazła się w wyjątkowo ciężkiej sytuacji
majątkowej. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się stosowanie
art. 102 k.p.c., gdy strona przegrywająca znajduje się w wyjątkowo ciężkiej sytuacji
majątkowej, a wytaczając powództwo była subiektywnie przeświadczona o słuszności
dochodzonego roszczenia, natomiast strona przegrywająca korzystała ze stałej obsługi
prawnej i nie poniosła dodatkowych nakładów na prowadzenie procesu (wyrok SN z
dnia 17 listopada 1972 r., I PR 423/72, OSNCP 1973, nr 7-8, poz. 138), gdy dochodzone
roszczenie wynika z niejasno sformułowanych przepisów (wyrok SN z dnia 6 grudnia
1973 r., I PR 456/73, OSNCP 1974, nr 9, poz. 154), gdy sprawa ma wątpliwy i
dyskusyjny charakter (postanowienie SN z dnia z 27 kwietnia 1971 r., I PZ 17/71,
OSNCP 1971, nr 12, poz. 222).
Sąd Apelacyjny wskazał, że „zarobki powódki są na tyle godziwe, że można
założyć jej niezależność finansową zarówno obecnie jak i w przyszłości”, podnosząc
ponadto, że „w wymiarze finansowym sytuacja powódki paradoksalnie nawet uległa
poprawie”. W tej sytuacji powołany przez Sąd Apelacyjny argument, że skoro żądane
przez powódkę odszkodowanie z powodu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej ma
charakter ocenny i jest trudne do oszacowania, to powódka nie powinna ponieść
kosztów procesu poniesionych przez stronę pozwaną, nie jest przekonujący. Przyjmując
taki punkt widzenia należałoby we wszystkich sprawach, w których sporna jest
wysokość odszkodowania, podlegającego ocenie przy zastosowaniu wielu okoliczności,
nie obciążać poszkodowanych kosztami procesu, co byłoby praktyką nieuzasadnioną ze
względu na wyjątkowy, jak już podkreślono, charakter art. 102 k.p.c.
Sprawa nie miała charakteru precedensowego, a powódka reprezentowana przez
profesjonalnego pełnomocnika miała możliwość i obowiązek wszechstronnego
rozważenia, czy i w jakim zakresie przysługuje jej dochodzone roszczenie. Twierdzenie
zaś, że gdyby doszło do likwidacji szkody przez pozwanego w zakresie uwzględnionym
przez Sąd pierwszej instancji, mogłoby nie dojść do wytoczenia procesu, jest
twierdzeniem ogólnym, a przy tym zupełnie dowolnym. Z przytoczonych względów, na
4
podstawie art. 39816
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 98 § 1 i 2 w zw. z art. 108 §
2 i art. 39821
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13