Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 325/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z powództwa A. I. sp. z o.o. w K.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej ul. B. 51 w K.
o uchylenie uchwał,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 29 czerwca 2010 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 15 lipca 2009 r.,
1. oddala skargę kasacyjną;
2. zmienia postanowienie o kosztach zawarte w punkcie 2
zaskarżonego wyroku w ten sposób, że kwotę 2.700
(słownie dwa tysiące siedemset) złotych zastępuje kwotą
180 (sto osiemdziesiąt) złotych;
3. zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
A. I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w pozwie przeciwko
Wspólnocie Mieszkaniowej przy ul. B. 51 domagała się uchylenia w całości uchwały
nr 5 z dnia 31 marca 2008 r. i uchylenia punktu 2 uchwały nr 6 z tego samego dnia
oraz zasądzenia kosztów procesu.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 17 marca 2009 r. oddalił powództwo i
zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 4.000 złotych tytułem zwrotu
kosztów postępowania.
Stan faktyczny sprawy, ustalony w znacznej mierze przez Sąd Apelacyjny,
przedstawia się następująco. Powódka wybudowała budynek przy ul. B.j 51, a
następnie kolejno sprzedawała wyodrębnione w nim lokale. W skład nieruchomości
wspólnej wchodzą m. in. 44 miejsca parkingowe w garażu podziemnym. Zbywając
17 lokali mieszkalnych, zastrzeżono, że ich właścicielom będzie przysługiwać
prawo do wyłącznego korzystania z miejsca postojowego. W 25 przypadkach takie
zastrzeżenia nie zostały umieszczone w umowach. Dwa ostatnie lokale (nr 31 i 32)
powódka wyodrębniła na swoją rzecz, stwierdzając równocześnie, że jest z nimi
związane wyłączne korzystanie z 27 miejsc postojowych. Właściciele lokali
pierwotnie liczyli na utworzenie miejsc na ogólnodostępnym parkingu, co
gwarantowała im powódka, ale do budowy takiego parkingu nie doszło. W
konsekwencji około 15 właścicieli lokali mieszkalnych nie miało zapewnionych
miejsc parkingowych. Uchwałą z dnia 14 czerwca 2007 r. właściciele lokali zmienili
sposób korzystania z 27 miejsc postojowych (dotychczas wykorzystywanych
wyłącznie przez powódkę) przez przyznanie prawa do korzystania z nich przez
wszystkich bez wyjątku właścicieli. Uchwała to została uchylona w całości wyrokiem
Sądu Okręgowego z dnia 13 lutego 2008 r. w sprawie I C …/07. Sąd Okręgowy
uznał, że uchwała ta narusza interesy powódki, skoro pozbawia ją prawa do
wyłącznego korzystania z jakiegokolwiek miejsca postojowego. Równocześnie
jednak przyjął, że korzystanie przez powódkę z 27 miejsc postojowych godzi w
zasady sprawiedliwości i słuszności, skoro 10-15 właścicieli lokali nie miało gdzie
parkować swoich samochodów. W takiej sytuacji właściciele podjęli dnia 31 marca
3
2008 r. uchwały nr 5/2008 i 6/2008. Uchwała nr 5/2008 obejmuje zgodę właścicieli
lokali na zmianę sposobu korzystania z 44 miejsc postojowych, stanowiących
część nieruchomości wspólnej, w ten sposób że powódka ma prawo do wyłącznego
korzystania z 12 miejsc postojowych (jako właściciel lokali nr 31 i 32), natomiast
wszyscy właściciele tworzący wspólnotę mieszkaniową mają prawo do korzystania
z 15 miejsc postojowych. W punkcie 2 uchwały nr 6/2008 określono, że właściciele
poszczególnych lokali, którzy mają prawo do wyłącznego korzystania z miejsc
postojowych, zobowiązani są do uiszczania comiesięcznej opłaty 25 złotych za
każde używane miejsce postojowe, przy czym są zwolnieni z tej opłaty, jeżeli ich
udział we współwłasności nieruchomości wspólnej jest niemniejszy niż 0,48%.
Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone uchwały nie mogą zostać uchylone
z uwagi na brak przesłanek określonych w art. 25 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r.
o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 90, poz. 903 ze zm.; dalej: u.w.l.). Nie został
bowiem naruszony słuszny interes powódki, o którym mowa w tym przepisie.
Powódka wniosła apelację od wyroku Sądu Okręgowego.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 15 lipca 2009 r. oddalił apelację i zasądził
od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.700 złotych tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że dokonanie podziału rzeczy quoad usum nie ma
charakteru definitywnego. Dlatego też dopuszczalna jest jego zmiana w wypadku
zmiany okoliczności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1973 r.,
III CZP 15/73, OSNCP 1973, nr 12, poz. 208). Zaskarżone uchwały nie naruszają,
zdaniem Sądu Apelacyjnego, interesu powódki, w sposób, który uzasadniałby ich
uchylenie wyrokiem sądu. Niedobór miejsc postojowych jest m. in. skutkiem
niewywiązania się powódki z zobowiązania budowy parkingu. Dokonując podziału
quoad usum, należało zatem zrównoważyć zapotrzebowanie właścicieli lokali na
miejsca postojowe oraz interes powódki w zrekompensowaniu wydatków
poniesionych na wybudowanie garażu podziemnego. Sąd Apelacyjny nie podzielił
także poglądu powódki, że podjęte uchwały są sprzeczne z zasadami współżycia
społecznego (art. 5 k.c.). Podział quoad usum powinien bowiem uwzględniać
4
interesy wszystkich właścicieli, a więc także tych, którzy nie mają gdzie parkować
pojazdów.
Co do zarzutu naruszenia prawa procesowego w zakresie kosztów
postępowania zasądzonych przez Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny stwierdził, że
w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze
zm.) nie ma osobnych stawek w sprawach o uchylenie uchwały właścicieli lokali,
wobec czego należy przyjąć stawkę w sprawach najbardziej zbliżonych rodzajowo
(§ 5 rozporządzenia), a więc, ze względu na majątkowy charakter zaskarżonych
uchwał, zastosowanie mają stawki uzależnione od wartości przedmiotu sprawy.
Powódka w skardze kasacyjnej zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego
w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, mianowicie art. 22 ust. 3
pkt 4 i art. 25 ust. 1 u.w.l., względnie art. 5 k.c., a także przepisów postępowania,
mianowicie art. 230 i 328 § 2 k.p.c. oraz art. 98 § 2 w związku z art.109 § 2 k.p.c.
i § 11 ust. 1 pkt 1 w związku z § 5 i § 2 oraz § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 22 ust. 3 pkt 4 i art. 25 ust. 1 u.w.l.
Kwestionowane uchwały bez wątpienia dotyczą zmiany przeznaczenia części
nieruchomości wspólnej i w związku z tym wymagają decyzji właścicieli lokali
wyrażonej większością głosów. Dotychczasowy sposób korzystania z miejsc
postojowych został wprawdzie określony w umowach ustanawiających odrębna
własność lokali, nie są to jednak umowy, o których mowa w przepisach art. 18
u.w.l., ponieważ nie określają sposobu zarządu nieruchomością wspólną. Powód
w niniejszej sprawie (dotychczasowy właściciel w rozumieniu ustawy o własności
lokali) miał zapewne decydujący wpływ na rozwiązanie, które zostało przyjęte
w odniesieniu do miejsc postojowych i polega na ich zaliczeniu do nieruchomości
wspólnej, a nie np. na utworzeniu samodzielnego lokalu garażowego (lokalu
5
o innym przeznaczeniu), w którym wszyscy bądź tylko niektórzy właściciele lokali
mieliby udziały w określonej wysokości. Okoliczność ta sprawia, że wszyscy
właściciele lokali mają prawo do nieruchomości wspólnej wyrażające się
określonymi udziałami w jej współwłasności i wszyscy mogą z nieruchomości
wspólnej korzystać zgodnie z jej przeznaczeniem społeczno-gospodarczym. Jeżeli
zaś, jak w niniejszej sprawie, właściciele lokali określili w umowach
z dotychczasowym właścicielem sposób korzystania z miejsc postojowych, to taki
podział quoad usum części nieruchomości wspólnej może być w każdej chwili
zmieniony uchwałą większości właścicieli lokali. Taka uchwała z pewnością
narusza subiektywny interes dotychczasowego właściciela. Nie jest to jednak takie
naruszenie, które uzasadniałoby uchylenie uchwały na podstawie art. 25 ust. 1
u.w.l. Naruszenie interesu właściciela lokalu w rozumieniu tego przepisu stanowi
bowiem kategorię obiektywną, ocenianą m. in. w świetle zasad współżycia
społecznego. Uchwalona przez właścicieli lokali zmiana sposobu korzystania
z miejsc postojowych odpowiada zaś tym zasadom z przyczyn określonych przez
Sąd Apelacyjny. Z tych powodów nie jest więc uzasadniony zarzut naruszenia art. 5
k.c.
Zarzut naruszenia art. 230 k.p.c. jest niedopuszczalny jako prowadzący do
kwestionowania ustaleń faktycznych i oceny dowodów (art. 3983
§ 3 k.p.c.).
Artykuł 328 § 2 k.p.c. może wypełniać podstawę kasacyjną określoną
w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. tylko wyjątkowo, gdy z powodu istotnych braków w
uzasadnieniu zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej (m. in.
wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1997 r., I PKN 97/97, OSNAPiUS
1998, nr 4, poz. 121, z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 460/98, OSNC 2000, nr 5,
poz. 100 oraz z dnia 25 października 2000 r., IV CKN 142/00, niepubl.). Naruszenie
art. 328 § 2 może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej wtedy,
gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie posiada wszystkich koniecznych
elementów bądź zawiera tak kardynalne braki, które uniemożliwiają kontrolą
kasacyjną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., I CSK 147705,
niepubl.). Taka zaś sytuacja w niniejszej sprawie nie wystąpiła, a tym samym
postawiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. jest
nieuzasadniony.
6
Trafny natomiast okazał się zarzut naruszenia przepisów art. 98 § 2
w związku z art.109 § 2 k.p.c. oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Nie ma racji Sąd Apelacyjny, twierdząc, że w sprawach o uchylenie uchwały
właścicieli lokali mają zastosowanie stawki uzależnione od wartości przedmiotu
sprawy. Niewątpliwie bowiem najbardziej zbliżone do spraw o uchylenie uchwały
właścicieli lokali są sprawy o uchylenie uchwały organu spółdzielni, co uzasadnia
zastosowanie § 11 ust. 1 pkt 1 wymienionego rozporządzenia. Należy zresztą
podkreślić, że przepisy ustawy o własności lokali w zakresie zaskarżania uchwał
były niewątpliwie wzorowane na przepisach prawa spółdzielczego.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł jak w sentencji.
md
/tp/