Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 76/10
POSTANOWIENIE
Dnia 8 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Marian Kocon
w sprawie z powództwa Leokadii P. i Zenona P.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń - Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 września 2010 r.,
zażalenia powodów
na postanowienie o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 marca 2010 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że
zasądza na rzecz strony pozwanej od powódki kwotę
3.350 (trzy tysiące trzysta pięćdziesiąt) zł oraz od
powoda kwotę 2.350 (dwa tysiące trzysta pięćdziesiąt) zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,
2. oddala zażalenie w pozostałej części,
3. znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem zawartym w punkcie II wyroku z dnia
24 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny. obciążył pozwanych kosztami postępowania
apelacyjnego i zasądził na rzecz pozwanego Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń
S.A. w W. Oddział w P. kwotę 3 800 zł od powódki Leokadii P. oraz kwotę 2 800 zł
od powoda Zenona P.
W zażaleniu pełnomocnik powodów zarzucił naruszenie art. 98 k.p.c., art.
100 zd. 2 k.p.c., art. 102 k.p.c. oraz art. 105 § 1 i art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.
oraz w zw. z § 2 ust. 2, § 6 pkt 6 i § 12 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. W konkluzji wniósł
o zmianę zaskarżonego postanowienia i nieobciążanie strony powodowej kosztami
postępowania apelacyjnego, ewentualnie o zmniejszenie zasądzonych od powoda
kosztów z kwoty 2 800 zł do kwoty 2 350 zł oraz kosztów zasądzonych od powódki
z kwoty 3 800 zł do kwoty 3 350 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasadą w procesie cywilnym jest, że strona przegrywająca sprawę
obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do
celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). Tylko
w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami
(art. 102 k.p.c.). Przepis art. 102 k.p.c. jako szczególny nie podlega wykładni
rozszerzającej. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się
stosowanie art. 102 k.p.c., gdy strona przegrywająca znajduje się w wyjątkowo
ciężkiej sytuacji majątkowej, a wytaczając powództwo była subiektywnie
przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia, natomiast strona
przegrywająca korzystała ze stałej obsługi prawnej i nie poniosła dodatkowych
nakładów na prowadzenie procesu (wyrok SN z dnia 17 listopada 1972 r., I PR
423/72, OSNCP 1973, nr 7-8, poz.138), gdy dochodzone roszczenie wynika
z niejasno sformułowanych przepisów (wyrok SN z dnia 6 grudnia 1973 r., I PR
3
456/73, OSNCP 1974, nr 9, poz.154), gdy sprawa ma wątpliwy i dyskusyjny
charakter (postanowienie SN z dnia z 27 kwietnia 1971 r., I PZ 17/71, OSNCP
1971, nr 12, poz. 222).
W rozpoznawanej sprawie, wbrew twierdzeniom żalących się, nie było
podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. Z uzasadnienia wyroku Sądu
Apelacyjnego wynika bowiem, że sytuacja materialna powodów nie jest szczególnie
ciężka. Nie przekonuje również podniesiony w zażaleniu argument, o trudności
w oszacowaniu należnego na podstawie art. 446 § 3 k.c. odszkodowania. Takie
rozumowanie prowadziłoby do wniosku, że we wszystkich sprawach, w których
sporna jest wysokość odszkodowania, podlegającego ocenie przy zastosowaniu
wielu okoliczności, należałoby nie obciążać poszkodowanych kosztami procesu.
Taka praktyka byłaby nieuzasadniona ze względu na wyjątkowy, jak już
podkreślono, charakter art. 102 k.p.c. Sprawa nie miała charakteru
precedensowego, a powodowie reprezentowani przez profesjonalnego
pełnomocnika mieli możliwość i obowiązek wszechstronnego rozważenia, czy
i w jakim zakresie przysługuje im dochodzone roszczenie.
Sąd Apelacyjny uwzględniwszy apelację pozwanego w całości prawidłowo
uznał powodów jako przegrywających sprawę i w konsekwencji, na podstawie art.
98 § 1 i 3 k.p.c., obciążył ich kosztami postępowania apelacyjnego.
Zażalenie należało jednak częściowo uwzględnić, trafnie bowiem skarżący
podnieśli, że wysokość kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji,
którymi zostali obciążeni jest nieprawidłowa.
W cytowanej w zażaleniu uchwale z dnia 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06
(OSNC 2008, nr 1 poz. 1) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wielopodmiotowy charakter
strony w danej sprawie nie stanowi wyodrębnionego kryterium ustalania kosztów
związanych z zastępstwem procesowym. Sprawa jest jedna, bez względu na liczbę
występujących w niej osób i strona też jest jedna, również wtedy gdy - przy
współuczestnictwie procesowym - w jej charakterze występuje kilka podmiotów.
Także w takim wypadku wynagrodzenie występującego w sprawie pełnomocnika
powinno być ustalone według kryterium wartości przedmiotu sprawy lub rodzaju
sprawy. Ustalając wysokość kosztów procesu należnych stronie pozwanej od
powodów należało mieć na względzie uregulowanie przyjęte w art.105 § 1 k.p.c.,
4
zgodnie z którym współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach
równych. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału
każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą
znaczne różnice, a także przepis art. 109 § 2 k.p.c., zawierający przesłanki, którymi
sąd powinien kierować się przy ocenie wysokości kosztów należnych stronie
wygrywającej od strony przegrywającej sprawę.
Strona pozwana poniosła opłatę w wysokości 2 000 zł od apelacji w części
dotyczącej rozstrzygnięcia w stosunku do powódki oraz 1 000 zł w części
dotyczącej rozstrzygnięcia w stosunku do powoda. Wynagrodzenie z tytułu
zastępstwa procesowego strony pozwanej należało określić kwotą 2 700 zł. i kwotą
tą obciążyć powodów w równych częściach. Oznacza to, że na rzecz strony
pozwanej należało na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzić od powódki kwotę
3 350 zł oraz od powoda kwotę 2 350 zł. Z tych względów podstawie art. 3941
§ 3
w zw. z art. 39815
§ 1 zd. pierwsze k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w pkt 1
sentencji postanowienia Zażalenie w pozostałej części, jako nieuzasadnione,
podlegało oddaleniu (art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
§ 1 k.p.c.). Wobec tego, że
zażalenie zostało uwzględnione tylko częściowo, koszty postępowania
zażaleniowego podlegały zniesieniu między stronami (art.100 w zw. z art. 391 § 1
i art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).