Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2010 R.
SNO 34/10
Przewodniczący: sędzia SN Michał Laskowski.
Sędziowie SN: Józef Szewczyk (sprawozdawca), Dariusz Zawistowski.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem sędziego
Sądu Okręgowego – Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego po
rozpoznaniu w dniu 7 września 2010 r. sprawy sędziego Sądu Rejonowego w związku
z odwołaniem Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 12 kwietnia 2010 r., sygn. akt ASD (...)
1. u t r z y m a ł z a s k a r ż o n y w y r o k w m o c y ;
2. kosztami sądowymi postępowania dyscyplinarnego odwoławczego obciążył
Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Sędzia Sądu Rejonowego została obwiniona o to, że w dniu 22 lipca 2009 r.,
pełniąc funkcję sędziego Sądu Rejonowego w A., będąc referentem sprawy o sygn. akt
VIII K 652/09, dopuściła się oczywistej i rażącej obrazy przepisów prawa
materialnego i procesowego szczegółowo opisanych w uzasadnieniu wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 9 października 2009 r., sygn. akt XXIII Ka 807/09, a to:
- obrazy art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 k.p.k. poprzez orzeczenie innej kary
niż złożył we wniosku prokurator,
- obrazy art. 43 § 3 k.k. polegającej na orzeczeniu wobec oskarżonej obowiązku
zwrotu prawa jazdy, podczas gdy w toku postępowania przygotowawczego
dokument ten został zatrzymany,
- obrazy art. 63 § 1 k.k. polegającej na błędnym zastosowaniu i błędnym
zaliczeniu oskarżonej okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie
na poczet kary grzywny, podczas gdy prawidłowo ustalony okres
rzeczywistego pozbawienia wolności należało zaliczyć na poczet kary
ograniczenia wolności,
- obrazy art. 35 k.k. poprzez nieokreślenie obowiązku i wymiaru w stosunku
miesięcznym orzeczonej wobec oskarżonej kary ograniczenia wolności,
- obrazy art. 70 § 2 k.k. poprzez dokonanie na jej podstawie zawieszenia
wykonania kary pozbawienia wolności na błędny okres 2 lat, w sytuacji, gdy
2
powołany przepis nie dotyczy osoby oskarżonej, a sprawców młodocianych
bądź recydywistów określonych w art. 64 § 2 k.k., zaś okres próby stanowiony
tym przepisem wynosi od 3 do 5 lat,
- wyrok, jaki zapadł w sprawie, zawierał sprzeczność w swojej treści pomiędzy
rozstrzygnięciami w zakresie wymiaru kary zasadniczej, uniemożliwiającą
jego wykonanie (orzeczono karę ograniczenia wolności, a następnie
zawieszono warunkowo wykonanie kary pozbawienia wolności), co stanowiło
bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 7 k.p.k., to
jest o przewinienie służbowe określone w art. 107 § 1 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze
zm.).
Wyrokiem Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 12 kwietnia 2010
r., sygn. akt ASD (...), obwiniana sędzia Sądu Rejonowego uznana została za winną
zarzucanego jej przewinienia dyscyplinarnego, określonego w art. 107 § 1 ustawy z
dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (zwanej dalej u.s.p.), z
tym, że przyjmując, iż przewinienie to stanowi wypadek mniejszej wagi, na podstawie
art. 109 § 5 cytowanej ustawy, Sąd odstąpił od wymierzenia kary.
Kosztami postępowania dyscyplinarnego obciążył Skarb Państwa.
Powyższy wyrok w całości na niekorzyść sędziego Sądu Rejonowego zaskarżył
Minister Sprawiedliwości.
Na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p. zaskarżonemu
wyrokowi zarzucił:
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku
polegający na braku przyjęcia, że zachowanie obwinionej polegające na
pośpiesznym i niestarannym sporządzeniu wyroku z dnia 22 lipca 2009 r. w
sprawie sygn. akt VIII K 1442/09 Sądu Rejonowego w A., bez sprawdzenia
zgodności poszczególnych rozstrzygnięć z ustalonymi okolicznościami
faktycznymi oraz bez weryfikacji prawidłowości powołanych podstaw
prawnych, przy nieuważnym wykorzystywaniu zapisanych w komputerze
sformułowań użytych w poprzednio wydanym orzeczeniu, stanowiło
uchybienie godności urzędu sędziego, albowiem doprowadzając do tego, że
wymieniony wyrok zawierał rozstrzygnięcia w sposób oczywisty i rażący
naruszające przepisy prawa materialnego i procesowego, obwiniona uchybiła
obowiązkowi szczególnej dbałości o merytoryczną i formalną poprawność
wydawanych orzeczeń;
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający
na błędnym uznaniu, że przypisane obwinionej przewinienie jest
przewinieniem mniejszej wagi w rozumieniu w art. 109 § 5 u.s.p.
3
Podnosząc powyższe zarzuty, autor odwołania wniósł o zmianę zaskarżonego
wyroku przez uznanie obwinionej za winną popełnienia przypisanego jej czynu z tym
ustaleniem, że swoim zachowaniem obwiniona sędzia uchybiła godności
sprawowanego urzędu przez pośpieszne i nieuważne sporządzanie wyroku z dnia 22
lipca 2009 r. w sprawie VIII K 1442/09 Sądu Rejonowego w A., bez sprawdzenia
trafności poszczególnych rozstrzygnięć z okolicznościami faktycznymi oraz bez
weryfikacji prawidłowości podawanych podstaw prawnych, przy nieuważnym
wykorzystaniu zapisanych w komputerze sformułowań użytych w poprzednio
wydanym orzeczeniu, dopuszczając się w ten sposób rażącego uchybienia
obowiązkowi szczególnej dbałości o merytoryczną i formalną poprawność
wydawanych orzeczeń, w konsekwencji czego dopuściła się oczywistego i rażącego
naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego, to jest art. 343 § 7 k.p.k. w
zw. z art. 335 k.p.k., art. 43 § 3 k.k., art. 63 § 1 k.k., art. 35 k.k. i art. 70 § 2 k.k., co
stanowiło bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 7 k.p.k., a
nadto przyjęcie, że przypisany obwinionej czyn nie stanowi przewinienia
dyscyplinarnego mniejszej wagi i wymierzenie jej, na podstawie art. 109 § 1 pkt 1
powołanej ustawy, kary dyscyplinarnej upomnienia.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Sędzia Sądu Rejonowego nie została obwiniona o uchybienie godności urzędu
sędziego, tylko o dopuszczenie się oczywistej i rażącej obrazy przepisów prawa
materialnego i procesowego w wyroku Sądu Rejonowego w A., sygn. akt VIII K
652/09. Wprawdzie można podzielić zaprezentowany w odwołaniu pogląd, że nie ma
teoretycznych przeciwwskazań do przyjęcia, że przewinienie służbowe polegające na
oczywistej i rażącej obrazie prawa procesowego może jednocześnie stanowić
uchybienie godności urzędu, jednakże w takiej sytuacji, ze względu na granice
obwinienia oraz prawo do obrony materialnej, autor odwołania zgodnie z regułami
procedury powinien wnioskować o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania. Tymczasem Minister Sprawiedliwości domaga się
zmiany wyroku przez dodatkowe ustalenie przez Sąd drugiej instancji, że swoim
zachowaniem obwiniona uchybiła także godności sprawowanego urzędu. Gdyby
zatem Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny uznał zasadność pierwszego zarzutu
odwołania, należałoby zaskarżony wyrok uchylić i sprawę z rozszerzonym zarzutem
przekazać do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.
Przez uchybienie godności urzędu rozumie się zachowanie sędziego w służbie i
poza służbą: nieetyczne, niemoralne, gorszące, które przynoszą ujmę stanowisku
sędziego. Przykładowo za uchybienie godności urzędu uznano między innymi
widoczny stan nietrzeźwości sędziego w miejscu publicznym (wyrok SN – SD z 13
4
stycznia 2003 r., SNO 52/02, OSNSD 2003, Nr 1, poz. 2), użycie w miejscu
publicznym słów nieprzyzwoitych, nieudzielenie wbrew obowiązkowi
funkcjonariuszowi policji wiadomości i dokumentów dotyczących własnej osoby
(wyrok SN – SD z 24 czerwca 2003 r., SNO 34/03, OSNSD 2003, Nr 1, poz. 49),
wykonywanie obowiązków służbowych w stanie nietrzeźwości (wyrok SD z 27
czerwca 1997 r., SD 19/97), złożenie nieprawdziwego oświadczenia o stanie
majątkowym przez sędziego będącego uczestnikiem postępowania o podział majątku
wspólnego (wyrok SN – SD z 20 maja 2004 r., SNO 16/04, OSNSD 2004, Nr 1, poz.
25).
W świetle powyższych rozważań, zdaniem składu Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego orzekającego w sprawie, incydentalna, wynikająca z nadmiernego
pośpiechu oczywista i rażąca obraza przepisów prawa, której dopuściła się obwiniona
sędzia Sądu Rejonowego nie stanowiła zachowania nieetycznego, czy gorszącego, a w
konsekwencji uchybienia godności sprawowanego przez nią urzędu sędziego.
Nie zasługuje również na uwzględnienie drugi zarzut odwołania, błędnego
ustalenia okoliczności faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, przez nietrafne
przypisanie obwinionej przewinienia mniejszej wagi w rozumieniu art. 109 § 5 u.s.p.
Wypadek mniejszej wagi obejmuje identyczny zespół znamion jak podstawowa postać
czynu. Wyróżnia go to, co stanowi o jego „mniejszej wadze”. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego ukształtował się pogląd, że kryterium identyfikujące wypadek mniejszej
wagi w zbiorze czynów wypełniających znamiona przestępstwa sprowadza się do
całościowej oceny okoliczności charakteryzujących stronę przedmiotową i
podmiotową (uchwały: z dnia 15 lipca 1971 r., VI KZP 42/70. OSNKW 1971, z. 11,
poz. 163; z dnia 22 grudnia 1978 r., VII KZP 23/77, OSNKW 1979, z. 1-2, poz. 1;
wyrok z dnia 9 października 1996 r. V KKN 79/96, OSNKW 1997, z. 3-4, poz. 27). W
świetle koncepcji przedmiotowo – podmiotowej, w doktrynie za wypadek mniejszej
wagi uznana jest postać przestępstwa uprzywilejowana ze względu na dominowanie
okoliczności zmniejszających zawartość bezprawia, a w konsekwencji także stopień
karygodności czynu (K. Buchała: glosa do wyroku SN z dnia 9 października 1996 r.,
VKKN 79/96, P. i P. 1997, z. 9, s. 111 i nast.; T. Hajduk: Wypadki przestępstw
mniejszej wagi, Prok. i Pr. 2002, z. 5, s. 57 i nast.).
Wbrew wywodom odwołania, Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny słusznie
uznał czyn obwinionej za przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi.
Sędzia Sądu Rejonowego nie kwestionowała faktu dopuszczenia się oczywistej i
rażącej obrazy prawa, wyraziła skruchę i ubolewanie. W uzasadnieniu wyroku (VIII K
652/09 Sądu Rejonowego w A.) przyznała i wskazała błędy których się dopuściła, w
konsekwencji uchylono ten wyrok w toku zwykłego postępowania odwoławczego i
stosunkowo szybko wydano trafny wyrok w sprawie.
5
Przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego obwiniona rzetelnie i
sumiennie wywiązywała się z obowiązków sędziego. Za popełnione przewinienie
sędzia Sądu Rejonowego poniosła konsekwencje w trybie art. 40 § 1 u.s.p.
Biorąc powyższe rozważania pod uwagę, a także znikomy stopień zawinienia,
całkowity brak złej woli, Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny stwierdził, że
poczynione ustalenia faktyczne uzasadniają uznanie przewinienia dyscyplinarnego
obwinionej za przypadek mniejszej wagi.
W konsekwencji utrzymano zaskarżony wyrok w mocy.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 133 u.s.p.