Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 81/10
POSTANOWIENIE
Dnia 5 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa H. K.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Finansów
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 5 listopada 2010 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 28 kwietnia 2010 r.,
sygn. akt I ACa (…),
1) oddala zażalenie w części zaskarżającej postanowienie odrzucające skargę
kasacyjną (punkt 2 sentencji), a w pozostałej części odrzuca zażalenie;
2) nie obciąża powoda kosztami postępowania zażaleniowego przed Sądem
Najwyższym;
3) przyznaje adwokatowi B. K. z Kancelarii Adwokackiej w W. od Skarbu Państwa -
Sądu Apelacyjnego kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) powiększoną o
właściwą stawkę podatku od towarów i usług tytułem kosztów pomocy prawnej
udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym przed Sądem
Najwyższym.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
powoda o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku Sądu
2
Apelacyjnego z dnia 9 października 2009 r., w sprawie I ACa (…), a w konsekwencji
odrzucił skargę kasacyjną powoda, jako wniesioną z uchybieniem terminu określonego
w art. 3985
§ 1 k.p.c.
Sąd drugiej instancji uznał, że nie miało miejsca uchybienie terminowi do
wniesienia skargi kasacyjnej bez winy strony powodowej. Stwierdził, z powołaniem się
na orzecznictwo, że czynności związane z ustanowieniem adwokata z urzędu nie mają
wpływu na bieg terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, a odmowa sporządzenia skargi
kasacyjnej przez pierwszego pełnomocnika z urzędu nie jest okolicznością
uzasadniającą przywrócenie terminu do jej wniesienia. Wobec braku podstaw do
przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej wskutek braku przesłanek z art.
168 § 1 k.p.c. wniosek w tym przedmiocie należało oddalić, a spóźnioną skargę
kasacyjną odrzucić, stwierdził Sąd drugiej instancji.
Postanowieniem z dnia 28 maja 2010 r. Sąd Apelacyjny uzupełnił powyższe
postanowienie odstępując w pkt 3 od obciążenia powoda kosztami postępowania
związanymi z rozpoznaniem wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej.
Postanowienie po jego uzupełnieniu zaskarżył w całości powód zarzucając
naruszenie art. 169 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a także art. 3986
§ 2 k.p.c. i wniósł o
uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia.
Z powołaniem się na podstawę art. 380 k.p.c. żalący wniósł o ocenę przez Sąd
Najwyższy zasadności postanowienia o odmowie przywrócenia terminu i uchylenie
także tego postanowienia, a nadto o zasądzenie nieopłaconych kosztów zastępstwa
procesowego z urzędu.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący wywodzi, że uchybienie terminowi do
wniesienia skargi kasacyjnej nastąpiło bez winy powoda, bo wskutek spóźnionego
poinformowania powoda przez pierwszego pełnomocnika z urzędu o odmowie
wniesienia skargi kasacyjnej oraz w następstwie opóźnienia w wyznaczeniu drugiego z
pełnomocników. Żalący wywodzi, że gdyby wiedział, iż między tymi dwoma zdarzeniami
minie ponad miesiąc to mógłby poszukiwać pełnomocnika z wyboru do sporządzenia
skargi kasacyjnej, lecz zakładał, że kolejno wyznaczony pełnomocnik będzie w stanie
sporządzić skargę w ustawowym terminie.
Pozwany Skarb Państwa w odpowiedzi na zażalenie powoda wniósł o oddalenie
zażalenia na postanowienie w przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej i o zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego wywołanych wniesieniem zażalenia.
3
W ocenie strony pozwanej, ani odmowa pełnomocnika z urzędu wniesienia skargi
kasacyjnej, ani zmiana osoby tego pełnomocnika nie mogą stanowić przyczyny
uzasadniającej przywrócenie terminu. Świadome zaniechanie pełnomocnika powoda z
urzędu złożenia skargi kasacyjnej wywołało skutki bezpośrednio w sferze uprawnień
samego powoda, a taka odmowa pełnomocnika ani nie wstrzymuje biegu terminu, ani
nie uzasadnia jego przywrócenia, stwierdził pozwany Skarb Państwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie okazało się w części niedopuszczalne i zostało odrzucone, natomiast w
pozostałej części było bezzasadne i podlegało oddaleniu.
Uwzględniając fakt zaskarżenia postanowienia w całości, które w chwili
zaskarżenia składało się już z trzech punktów sentencji, uwzględniając uzupełnienie
dokonane postanowieniem z dnia 28 maja 2010 r., należało uznać, że w zakresie
zaskarżającym oddalenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej (pkt 1 sentencji) zażalenie to było niedopuszczalne, bo nie przysługiwało ani
na mocy art. 3941
§ 1 k.p.c., ani też na mocy art. 3941
§ 2 k.p.c., gdyż to zaskarżone
postanowienie sądu drugiej instancji nie jest postanowieniem kończącym postępowanie
w sprawie.
Natomiast odnośnie do zaskarżonego także postanowienia zawartego w pkt 3
sentencji, w którym Sąd II instancji odstąpił od obciążania powoda kosztami
postępowania, to chociaż zażalenie na to postanowienie było dopuszczalne z mocy art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., to jednak należało je odrzucić wobec braku interesu prawnego
(gravamen) żalącego, ponieważ zaskarżone postanowienie zawiera rozstrzygnięcie
korzystne dla powoda.
Natomiast w pozostałym zakresie zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Rozpoznając wniosek żalącego o zbadanie na mocy art. 380 k.p.c. zasadności
postanowienia oddalającego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej, Sąd Najwyższy podzielił stanowisko Sądu drugiej instancji o braku podstaw
do uwzględnienia ostatnio wymienionego wniosku, a to wobec braku wystąpienia
przesłanki z art. 168 § 1 k.p.c. w stanie faktycznym niniejszej sprawy. Powód zachował
się biernie od chwili podjęcia przez pierwszego pełnomocnika z urzędu adw. A.
Pęczkowskiego w dniu 18 grudnia 2009 r. decyzji o odmowie sporządzenia skargi
kasacyjnej aż do dnia 12 stycznia 2010 r., tj. do chwili zwrócenia się przez powoda z
pismem do Sądu o zmianę pełnomocnika z urzędu. Tymczasem w orzecznictwie
reprezentowane jest stanowisko, że badanie początku biegu terminu do wystąpienia z
4
wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, którego
przedmiotem powinny być wszystkie okoliczności mające wpływ na uchybienie
terminowi, obejmuje nie tylko datę wyznaczenia pełnomocnika, ale także jego działania
po powzięciu wiadomości o jego ustanowieniu, przy uwzględnieniu charakteru sprawy i
stopniu jej zawiłości (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2005 r., II
UZ 53/05). Trzeba jednak podkreślić, że nawet jeśli pełnomocnik złożył wniosek o
przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej w ciągu tygodnia od chwili
ustanowienia, to wniosek taki nie może być uwzględniony, jeżeli strona bez
usprawiedliwionej przyczyny (np. z powodu opieszałości lub niezdecydowania) wystąpiła
o ustanowienie dla niej pełnomocnika na kilka dni przed upływem terminu do wniesienia
skargi kasacyjnej, wskutek czego wydanie przez sąd postanowienia o jego ustanowieniu
nastąpiło już po upływie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2000 r., I CKN 747/00, nie publ., uchwała składu siedmiu
sędziów z dnia 17 lutego 2009 r., III CZP 117/08, OSNC 2009/7-8/91).
W tym stanie rzeczy zasadnie przyjął Sąd Apelacyjny, że brak jest podstaw do
przyjęcia, iż uchybienie terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej nastąpiło bez winy
powoda, a zatem nie było podstaw w świetle art. 168 § 1 k.p.c. do uwzględnienia
wniosku o przywrócenie terminu.
W konsekwencji powyższego zasadne było postanowienie o odrzuceniu skargi
kasacyjnej powoda jako wniesionej z uchybieniem wymaganego terminu do jej
wniesienia, a zatem zażalenie na to postanowienie podlegało oddaleniu na mocy art.
39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Na mocy art. 102 k.p.c. Sąd Najwyższy odstąpił od obciążania powoda kosztami
postępowania zażaleniowego przed Sądem Najwyższym.
O kosztach pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym orzeczono na podstawie §§ 19 i 20 w zw. z § 6 pkt 7 i § 13 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).