Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 129/10
POSTANOWIENIE
Dnia 3 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Marta Romańska
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Zbigniewa F. i Janiny F.
przeciwko Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej "W. "
w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 grudnia 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie w przedmiocie kosztów
zawarte w pkt I i III wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 lutego 2010 r.,
1) odrzuca zażalenie pozwanej w zakresie dotyczącym
orzeczenia zawartego w punkcie I wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 24 lutego 2010 r., uchyla
postanowienie orzekające o kosztach procesu
w postępowaniu odwoławczym objęte punktem
III wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24 lutego 2010 r.,
i w tej części przekazuje sprawę temu Sądowi do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
W uwzględnieniu apelacji pozwanej Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej
„W. " w W. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 2 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 24 lutego 2010 r. zmienił ten wyrok przez obniżenie zasądzonej na
rzecz powodów Zbigniewa F. i Janiny F. kwoty 32095,49 zł do kwoty 8445,21 zł,
oddalił powództwo w pozostałej części oraz obniżył pobraną na rzecz Skarbu
Państwa opłatę sądową, oddalił apelację w pozostałej części i nie obciążył
powodów kosztami procesu w postępowaniu odwoławczym oraz orzekł o kosztach
pełnomocnika powodów ustanowionego z urzędu. Na uzasadnienie orzeczenia w
przedmiocie kosztów procesu podał, że niezasadne były zarzuty dotyczące
wadliwego ustalenia przez Sąd pierwszej instancji kosztów procesu i co do tego
apelacja podlegała oddaleniu, ponieważ punkt 4 wyroku Sądu Okręgowego nie
dotyczył zasad zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. O kosztach procesu
orzekł na zasadzie art. 102 w związku z art. 108 § 1 k.p.c.
Pozwana w zażaleniu, zaskarżając postanowienie w przedmiocie kosztów
zawarte w punktach l i III wyroku Sądu Apelacyjnego, domagała się jego zmiany
i zasądzenia od powodów na jej rzecz kosztów procesu według norm
przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje,
zwłaszcza że poniosła wysokie koszty związane z opłatą od apelacji w kwocie 1472
zł. Zarzuciła kwestionowanemu orzeczeniu naruszenie art. 98 k.p.c. przez
nieprzyznanie jej zwrotu kosztów procesu, mimo zgłoszonego w apelacji wniosku
o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje. Zwolnienie
powodów od obowiązku ponoszenia kosztów w postępowaniu odwoławczym było
nietrafne, jak też w ogóle nieumotywowane.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżenie zażaleniem rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego objętego
punktem I wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. było niedopuszczalne, ponieważ nie
zawiera ono orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu. Sąd Apelacyjny zmienił
wyrok Sądu pierwszej instancji w odniesieniu do zgłoszonego roszczenia oraz
nieuiszczonych kosztów sądowych. Nie ma podstaw do przyjęcia, że jako
rozstrzygnięcie o kosztach procesu można traktować orzeczenie o pobraniu na
3
rzecz Skarbu Państwa nieopłaconej opłaty sądowej. Na taką ocenę powołanego
orzeczenia nie zezwala również stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale
z dnia 11 lipca 1972 r., III PZP 14/72 OSNCP 1972/12/215, przyjmujące że każde
rozstrzygnięcie o kosztach procesu, choćby nie uwzględniało w całości
zgłoszonego wniosku zawiera w sobie domniemanie oddalenia pozostałej jego
części. Nieuiszczone koszty sądowe nie są elementem kosztów niezbędnych do
celowego dochodzenia praw i celowej obrony, o jakich mowa w art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
Objęte tym uregulowaniem koszty sądowe, to koszty poniesione przez stronę.
Niezależnie od tego podkreślenia wymaga, że nawet w przypadku właściwego
zaskarżenia postanowienia dotyczącego kosztów procesu poniesionych
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji nie mogłoby ono być
przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego, ponieważ takiej możliwości nie
przewiduje art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. Przepis ten dopuszcza jedynie zażalenie na
postanowienie co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
sądu pierwszej instancji, podczas gdy sąd odwoławczy rozstrzygając o kosztach
postępowania przed sądem pierwszej instancji rozstrzyga w istocie o kosztach
procesu, o których orzekał już sąd pierwszej instancji (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 23 czerwca 2010 r., II CZ 7/10, z dnia 24 września 2010 r.,
IV CZ 60/10, z dnia 27 października 2010 r., V CZ 69/10, niepublikowane).
Z powyższych względów zażalenie w tym zakresie, jako niedopuszczalne,
podlegało odrzuceniu w oparciu o art. 3941
§ 3 w związku z art. 39821
i art. 373
k.p.c.
Na podzielenie zasługiwało natomiast zażalenie na postanowienie
dotyczące kosztów postępowania apelacyjnego. Przyjęcie przez Sąd Apelacyjny,
jako podstawy orzeczenia o tych kosztach, zasady przewidzianej art. 102 k.p.c.
łączyło się z obowiązkiem wskazania szczególnie uzasadnionych wypadków, od
istnienia których uzależniona jest możliwość nieobciążania strony przegrywającej
kosztami należnymi wygrywającemu przeciwnikowi. Objęte wymienionym
uregulowaniem uwolnienie strony od zwrotu kosztów procesu jest rozwiązaniem
szczególnym, niepodlegającym rozszerzającej wykładni oraz wykluczającym
wszelkie uogólnienia. Ustalenie, że w całokształcie okoliczności konkretnej sprawy
uzasadnione jest odstępstwo od podstawowych zasad decydujących
4
o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu należy do swobodnej oceny
sądu. Nie ma jednak podstaw do przyjęcia, że nie wymaga ona powołania tych
przyczyn, które złożyły się na przyjętą ocenę. Z uwagi na wskazaną możliwość
zaskarżenia orzeczenia o kosztach procesu decyzja Sądu drugiej instancji nie
może uchylać się kontroli Sądy Najwyższego, co ma miejsce w przypadku
powołania się jedynie na przepis traktujący o zasadzie słuszności. Przyjęty został
w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, podzielany w rozpoznawanej sprawie,
że nie jest szczególnie uzasadnionym wypadkiem samo zwolnienie strony od
kosztów sądowych, o czym stanowi art. 108 u.k.s.c., skoro należy brać pod uwagę
zarówno wszelkie kwestie zachodzące zarówno w ramach postępowania, jak i poza
nim (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09,
wyrok z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, niepublikowane).
Z powyższych względów zaskarżone postanowienie odnoszące się do
punktu III wyroku Sądu Apelacyjnego podlegało uchyleniu, a sprawa przekazaniu
do ponownego rozpoznania w oparciu o art. 3941
§ 3 w związku z art. 39815
k.p.c.
Na podstawie art. 108 § 2 w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
k.p.c. rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego pozostawione zostało końcowemu
orzeczeniu.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13