Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 98/10
POSTANOWIENIE
Dnia 9 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSA Jan Kremer
w sprawie z powództwa Towarzystwa Leasingowego Q. Spółki Akcyjnej
w S.
przeciwko M. K. i A. Z.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 grudnia 2010 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 marca 2010 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 23 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
pozwanych M. K. i A. Z. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem tego Sądu z dnia 22 kwietnia 2009 r., oddalającego wniesioną przez nich
apelację od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 grudnia 2008 r., zasądzającego od
pozwanych solidarnie na rzecz powódki Towarzystwa Leasingowego Q. Spółki
Akcyjnej w S. kwotę 111.445,20 zł wraz z odsetkami. W uzasadnieniu
postanowienia Sąd drugiej instancji wskazał, że nie istniały powołane w skardze
przyczyny wznowienia postępowania. Uznał, że skarżący, będący pozwanymi w
procesie zakończonym powyższym wyrokiem, nie mogą jako podstawy jego
wznowienia przewidzianej w art. 401 pkt 2 k.p.c. zasadnie powoływać nienależytej
reprezentacji powódki. Uznał również, że nawet jeśli wskazane przez skarżących
dokumenty, z których – jak twierdzą – nie mogli skorzystać przed prawomocnym
zakończeniem procesu, wskazują na niegospodarne zarządzanie majątkiem
powódki, to nie stanowią środków dowodowych przewidzianych w art. 403 § 2
k.p.c., bowiem niegospodarność ta nie pozostaje w jakimkolwiek związku z
odpowiedzialnością pozwanych wobec powódki orzeczoną zaskarżonym wyrokiem
na podstawie art. 299 k.s.h.
Powyższe postanowienie zaskarżyli zażaleniem pozwani, żądając
jego uchylenia i przekazania skargi o wznowienie Sądowi drugiej instancji
do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania
zażaleniowego według norm przepisanych. Zarzucili naruszenie art. 401 pkt 2 k.p.c.
przez jego błędną wykładnię oraz naruszenie art. 403 § 2 k.p.c. przez jego
niewłaściwe zastosowanie. W uzasadnieniu podnieśli, że orzeczenia Sądu
Najwyższego, w których przyjęto, iż na brak należytej reprezentacji jako podstawę
wznowienia postępowania może zasadnie powoływać się jedynie ta strona, której
brak ten dotyczył, zapadały w stanach faktycznych krańcowo odmiennych od tego,
który zachodzi w rozpoznawanej sprawie. Wywodzili również, że w skardze
należycie wykazali, iż z dokumentów w niej powołanych nie mogli skorzystać przed
prawomocnym zakończeniem procesu. Ponadto podnieśli, że związek
3
tych dokumentów z przypisaną im odpowiedzialnością wobec powódki
na podstawie art. 299 k.s.h. polega na tym, że stanowiłyby one dowody naruszenia
przez powódkę zasad współżycia społecznego, co mimo gospodarczego
charakteru rozpoznawanej sprawy, powinno być uwzględnione z uwagi
na szczególne okoliczności tej sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Podniesiony przez żalących zarzut naruszenia art. 401 pkt 2 k.p.c.
polegający na jego błędnej wykładni nie jest zasadny. Wynikiem prawidłowej
wykładni tego przepisu jest wniosek, że żądanie wznowienia postępowania
z powodu jego nieważności wywołanej brakiem należytej reprezentacji strony może
zostać uwzględnione jedynie wówczas, gdy podnosi je strona nienależycie
reprezentowana (por. postanowienia SN: z dnia 30 września 2008 r., II CZ 67/2008,
OSNC-ZD 2009 Nr A, poz. 26; z dnia 11 czerwca 2008 r., V CZ 34/2008,
LexPolonica nr 2044705; z dnia 19 listopada 2003 r., V CZ 111/2003, Monitor
Prawniczy 2006 r. Nr 3, s. 147.). Wykładnię tę potwierdza określony w art. 407 § 1
in fine k.p.c. początek biegu terminu do wniesienia skargi w oparciu o brak należytej
reprezentacji, tj. dzień, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub
przedstawiciel ustawowy. Regulacja ta wskazuje bowiem, że celem wznowienia
postępowania na tej podstawie jest ochrona praw strony nienależycie
reprezentowanej, nie zaś innej strony. Zatem wykładnię art. 401 pkt 2 k.p.c.
dokonaną przez Sąd drugiej instancji należy uznać za prawidłową.
Nie jest również zasadny podniesiony przez żalących zarzut naruszenia
art. 403 § 2 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie. Zaskarżony wyrok Sądu
drugiej instancji rozstrzygał kwestię odpowiedzialności żalących wobec powódki
na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. Aby uwolnić się od tej odpowiedzialności, pozwani
powinni byli udowodnić przesłanki określone w art. 299 § 2 k.s.h., co w ocenie
Sądów obu instancji nie nastąpiło. W wyjątkowych wypadkach oddalenie
powództwa opartego na art. 299 § 1 k.s.h. może nastąpić na podstawie art. 5 k.c.
(por. wyrok SN z dnia 6 maja 2009 r., sygn. akt II CSK 661/2008, LexPolonica
nr 2128082). W związku z tym żalący podnosili, że powołane przez nich w skardze
4
dokumenty stanowią środki dowodowe przewidziane w art. 403 § 2 k.p.c., dzięki
którym mogliby udowodnić okoliczności przemawiające za zastosowaniem
art. 5 k.c. Wskazali przy tym, że chociaż niektóre z tych dokumentów powstały po
wydaniu przez Sąd drugiej instancji zaskarżonego wyroku, to istotne są nie
„poszczególne dokumenty”, lecz ich „cały zestaw”. Powyższe twierdzenia żalących
są jednak błędne. W pierwszym rzędzie należy podkreślić, że podstawy wznowienia
postępowania określonej w art. 403 § 2 k.p.c. nie mogą stanowić środki dowodowe
powstałe po uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia (por. uchwała SN
z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNCP 1969 r. Nr 12, poz. 208)
bez względu na to, czy ich treść miałaby być rozpatrywana samodzielnie,
czy łącznie z dowodami istniejącymi przed uprawomocnieniem się tego orzeczenia.
Celem wznowienia postępowania na tej podstawie jest bowiem realizacja zasady
wyrażonej w art. 316 § 1 k.p.c., w myśl której podstawą prawidłowego wyrokowania
powinien być stan rzeczy (tj. m.in. materiał dowodowy) istniejący w chwili
zamknięcia rozprawy, nie zaś stan powstały później, jak postulują żalący.
Odnosząc się natomiast do tych dokumentów powołanych w skardze, które
powstały przed uprawomocnieniem się zaskarżonego wyroku, za prawidłową
należy uznać ocenę Sądu drugiej instancji, że nawet jeśli przyjąć, iż żalący
nie mogli z nich skorzystać w poprzednim postępowaniu, nie miałyby one wpływu
na treść zaskarżonego wyroku z następujących względów. Zgodnie z twierdzeniami
skargi dokumenty te wskazują na szkodę powódki wynikłą z działań osoby
podającej się za jej organ, skutkujących niewypłacalnością powódki, co z kolei
uniemożliwia zaspokojenie roszczenia odszkodowawczego przysługującego spółce
reprezentowanej przez żalących, powstałego wskutek uzupełnienia weksla
wystawionego przez tą spółkę niezgodnie z porozumieniem wekslowym,
a następnie jego indosowaniu przez osobę podającą się za organ powódki.
Okoliczności te, wbrew twierdzeniom żalących, nie świadczą o tym, że powódka,
żądając ustalenia ich odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., naruszyła
art. 5 k.c. Okoliczności te odnoszą się bowiem do odpowiedzialności osoby
podającej się za organ powódki wobec spółki reprezentowanej przez żalących.
Natomiast art. 299 § 1 k.s.h. jest podstawą odpowiedzialności żalących za szkodę
wynikłą z popełnionego przez nich czynu niedozwolonego polegającego
5
na bezprawnym i zawinionym niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości
reprezentowanej przez nich spółki (por. uchwała SN z dnia 7 listopada 2008 r.,
III CZP 72/2008, OSNC 2009 r. Nr 2, poz. 20). Roszczenie odszkodowawcze
przysługujące powódce względem żalących wynikłe z tego czynu niedozwolonego
jest zaś niezależne od roszczenia odszkodowawczego przysługującego spółce
reprezentowanej przez żalących względem osoby podającej się za organ powódki.
Z tych względów, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji.

IV CZ 98/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia