Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 39/10
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSA Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. S.
przeciwko Kopalni Węgla Kamiennego "K." Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 20 stycznia 2011 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 11 sierpnia 2010 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy Wydział IX Pracy w K. wyrokiem z dnia 4 marca 2010 roku
oddalił apelację powoda T. S. od wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 16
listopada 2009 roku.
Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił
wniosek powoda o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku z dnia 4 marca
2010 r. w sprawie V P …/09, bowiem pełnomocnik powoda z powodu braku
staranności złożył wniosek do Sądu Rejonowego oraz mylnie oznaczył sygnaturę
sprawy. Te czynności sprawiły, że Sąd Okręgowy odrzucił wniosek jako złożony z
2
naruszeniem ustawowego terminu 7 dni do jego wniesienia, gdyż do Sądu
Okręgowego ten wniosek wpłynął 1 kwietnia 2010 r. Jako podstawę orzeczenia
Sąd wskazał art. 328 § 1 k.p.c.
Po uprawomocnieniu się tego postanowienia powód reprezentowany przez
profesjonalnego pełnomocnika, w dniu 30 kwietnia 2010 r. wniósł skargę kasacyjną
od wyroku z dnia 4 marca 2010 r.
Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2010 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy w K.
odrzucił skargę kasacyjną powoda, podnosząc w motywach swojego orzeczenia,
że skoro powód nie złożył wniosku o sporządzenie i doręczenie mu uzasadnienia
wyroku to nie może skutecznie wnieść skargi kasacyjnej.
W ocenie tego Sądu przesłanką skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej
jest złożenie przez stronę postępowania wniosku do Sądu drugiej instancji o
doręczenie wyroku z uzasadnieniem (art. 387 § 3 k.p.c.), a termin do wniesienia
skargi kasacyjnej rozpoczyna swój bieg od doręczenia stronie orzeczenia z
uzasadnieniem - art. 3985
§ 1 k.p.c. Zgodnie z art. 387 § 4 k.p.c., jeżeli
uzasadnienie nie zostało sporządzone, a w sprawie została wniesiona skarga
kasacyjna lub skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia Sąd II instancji sporządza uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia w
terminie dwóch tygodni od wniesienia skargi. Zdaniem Sądu Okręgowego przepis
ten ma zastosowanie tylko wówczas, gdy skargę kasacyjną wnosi podmiot nie
będący stroną postępowania (Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw
Obywatelskich).
Reasumując stwierdził, że na zasadzie art. 398 § 2 k.p.c. należało orzec jak
w sentencji, bowiem skargi kasacyjnej powoda nie poprzedził skutecznie złożony
(w terminie) wniosek o doręczenie odpisu wyroku Sądu II instancji z
uzasadnieniem.
Postanowienie to zaskarżył zażaleniem w całości pełnomocnik powoda,
zarzucając postanowieniu naruszenie prawa materialnego przez błędne jego
zastosowanie, a to art. 10 Konstytucji RP, art. 31 Konstytucji RP i art. 32 ust. 1
tejże Konstytucji w zw. z art. 387 § 4 k.p.c. przez stwierdzenie, że powodowi nie
3
przysługuje skarga kasacyjna wobec faktu, że nie wniósł o sporządzenie i
doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Wskazując na powyższą podstawę zaskarżenia wniósł o uchylenie
oznaczonego wyżej orzeczenia Sądu Okręgowego w K. oraz skierowanie sprawy
do tego Sądu, celem nadania biegu postępowaniu ze skargi kasacyjnej.
W uzasadnieniu zażalenia podniósł, że powoływanie się przez Sąd II
instancji na wykładnię prawa ograniczającą prawo strony do skargi kasacyjnej jest
zaprzeczeniem roli, do jakiej we współczesnych społeczeństwach sądownictwo
jest powołane. Tym samym taka interpretacja prawa nie może zasługiwać na
aprobatę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Argumenty zawarte w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Stosownie do art. 3985
§ 1 k.p.c. skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który
wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia
orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Zgodnie z § 2 tego artykułu - termin
do wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw
Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka wynosi sześć miesięcy od dnia
uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z
uzasadnieniem - od chwili doręczenia orzeczenia stronie.
W ocenie Sądu Najwyższego warunkiem dopuszczalności skargi kasacyjnej
jest doręczenie stronie orzeczenia wraz z uzasadnieniem, które poprzedzone musi
być skutecznym uprzednim złożeniem przez stronę skarżącą wniosku o
doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem (art. 387 § 1 i 3 k.p.c.). Czynności te
powinny być wykonane z należytą starannością i dbałością o interes
reprezentowanej strony. Podobny pogląd wyraził również Sąd Najwyższy w
postanowieniu z dnia 28.03.2007 r. w sprawie III CSK 66/07 - LEX nr 315345).
Ratio legis takiego stanowiska wynika z konieczności profesjonalnego
sporządzenia skargi kasacyjnej, a zachowanie wymogów formalnych skargi
kasacyjnej nie jest możliwe bez wcześniejszego zapoznania się z pisemnym
uzasadnieniem wyroku sądu II instancji. W przeciwieństwie do apelacji skargę
kasacyjną można oprzeć na ściśle określonych przyczynach, stanowiących jej
4
podstawy. Skarga kasacyjna może opierać się na wymienionych w art. 3983
k.p.c.
podstawach. Poprzez ujęcie podstaw skargi kasacyjnej w postaci naruszenia
przepisów prawa materialnego lub przepisów postępowania określony został
zakres kontroli Sądu Najwyższego przeprowadzanej jedynie z punktu widzenia
zgodności zaskarżonego orzeczenia z prawem.
W postanowieniu z dnia 28.04. 2010 r. w sprawie II PK 326/09 (LEX nr
603417) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że spełnienie wymagania przytoczenia
podstaw kasacyjnych nie może ograniczyć się do wskazania ustawowo określonej
kategorii podstawy skargi, według jej określenia z art. 3983
§ 1 k.p.c. Konieczne
jest skonkretyzowanie abstrakcyjnie ujętej formuły przepisu w podstawę dotyczącą
rozpatrywanej sprawy. Nie można poprzestać na zarzucie naruszenia przepisów
prawa materialnego i przepisów postępowania, ale koniecznie trzeba wskazać,
które konkretnie przepisy zostały naruszone; tylko bowiem sprecyzowane zarzuty,
stanowią podstawy skargi w danej sprawie będącej przedmiotem postępowania
kasacyjnego, którego granice określa art. 39813
§ 1 k.p.c. Skarżący powinien
przytoczyć - oznaczone numerem artykułu (paragrafu, ustępu) ustawy - naruszone
przepisy prawa i wyjaśnić, na czym ich naruszenie polega, oraz wykazać, że
naruszenie przepisów postępowania mogło mieć wpływ na wynik sprawy.
W rozpoznawanej sprawie pełnomocnik powoda sporządził skargę
kasacyjną bez zapoznania się z ustaleniami i argumentacją prawną Sądu
Okręgowego, gdyż nie złożył w sposób skuteczny i właściwy wniosku o
sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu II instancji i nadesłania mu wyroku z
uzasadnieniem. Ten brak profesjonalizmu spowodował odrzucenie skargi
kasacyjnej.
Przepis art. 387 § 4 k.p.c., normujący sporządzenie przez sąd z urzędu
uzasadnienia orzeczenia w sprawie, w której wniesiono skargę kasacyjną lub
skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, został
dodany ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. Wykładni tego przepisu należy
dokonywać w kontekście art. 387 § 3 k.p.c. oraz art. 3985
§ 1 k.p.c. Z tego
ostatniego przepisu wynika, iż termin na wniesienie skargi kasacyjnej rozpoczyna
swój bieg od doręczenia stronie orzeczenia z uzasadnieniem. Zatem przesłanką
skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej jest złożenie przez stronę postępowania
5
wniosku do sądu drugiej instancji o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Strona
postępowania nie może bowiem złożyć skargi kasacyjnej nie dysponując wyrokiem
wraz z uzasadnieniem.
Z tego względu przepis art. 387 § 4 k.p.c. należy odczytywać wyłącznie w
ten sposób, że znajduje on zastosowanie w tych sprawach, w których skargę
kasacyjną wnosi Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich
(podobnie: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29.10.2007r. w sprawie II PZ
45/07 - OSNP 2009/1-2/14).
Mając na względzie brak staranności pełnomocnika powoda w złożeniu w
sposób prawidłowy wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu
Okręgowego w Katowicach, a także wykładnię przedstawionych wyżej przepisów -
nie można podzielić sugestii zawartej w zażaleniu, że w niniejszej sprawie doszło
do naruszenia art. 10 Konstytucji RP, art. 31 Konstytucji RP i art. 32 ust. 1 tejże
Konstytucji w zw. z art. 387 § 4 k.p.c. przez stwierdzenie, że powodowi nie
przysługuje skarga kasacyjna z uwagi na fakt, że nie wniósł wniosku o
sporządzenie i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Zgodnie z art. 10 Konstytucji ustrój RP opiera się na podziale i równowadze
władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Atrybutem władzy
sądowniczej jest kompetencja do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w celu
realizacji przysługującego każdemu podmiotowego prawa do sądu (art. 45
Konstytucji RP). W ocenie Sądu Najwyższego w realiach niniejszej sprawy nie
doszło do ograniczenia prawa do sądu.
Po ogłoszeniu wyroku przewodniczący informuje szczegółowo stronę o
możliwości i sposobie zaskarżenia wyroku w drodze skargi kasacyjnej. Nie ma
takiej potrzeby odnośnie do radców prawnych lub adwokatów, gdyż ci prawnicy,
jak można by oczekiwać, znają doskonale przepisy regulujące te kwestie. Każda
strona lub pełnomocnik strony, który złoży wniosek o nadesłanie wyroku z
uzasadnieniem może później wnieść skargę kasacyjną jeżeli sprawa podlega
zaskarżeniu taka skargą. Prawo do wniesienia skargi kasacyjnej nie doznaje więc
ograniczeń, o których pisze pełnomocnik powoda w zażaleniu.
6
Nie sposób stwierdzić, że na skutek działań Sądu Okręgowego w K. doszło
do ograniczenia wolności osobistej powoda lub jego pełnomocnika, o której
stanowi - przywołany w zażaleniu art. 31 Konstytucji RP, albo - do naruszenia
równego traktowania, czy dyskryminacji, wymienionych w art. 32 Konstytucji.
Ponadto należy wskazać, że strona, która uchybiła terminowi do zażądania
orzeczenia z uzasadnieniem bez swojej winy, może na ogólnych zasadach
zabiegać o przywrócenie terminu (art. 168 i następne k.p.c.). W niniejszej sprawie
pełnomocnik powoda nie skorzystał z tej możliwości.
Wprawdzie ogólna reguła dotycząca możliwości wniesienia skargi
kasacyjnej dopiero po zapoznaniu się z pisemnym uzasadnieniem wyroku sądu nie
odnosi się do Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich, ale
wynika to ze szczególnej roli, jaką osoby te pełnią w funkcjonowaniu wymiaru
sprawiedliwości, działając w uzasadnionych przypadkach nie tylko w interesie
państwa, ale także w istotnych sprawach społecznych lub poszczególnych
obywateli. Powód, ani jego pełnomocnik nie zwracali się do tych osób z wnioskiem
o wniesienie skargi kasacyjnej na rzecz powoda.
Brak należytej staranności oraz niewykorzystanie istniejących możliwości
prawnych nie może być więc utożsamiane z ograniczeniem prawa do sądu,
naruszeniem wolności osobistej, czy nierównym traktowaniem.
Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Najwyższy oddalił zażalenie
jako nieuzasadnione (art. 39814
w zw. z art. 394 § 3 k.p.c.).