Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 lutego 2011 r.
I UK 245/10
Okresów współpracy przed dniem 1 września 1974 r. przy prowadzeniu
pozarolniczej działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług han-
dlowych nie można zaliczyć do okresów składkowych w rozumieniu z art. 6 ust.
1 pkt 1 i 2 lub ust. 2 punkt 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r.
Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Nie można również uznawać tych okresów współ-
pracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem
15 listopada 1991 r. za okresy, za które występowało zwolnienie z obowiązku
opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie: SN Roman Kuczyński,
SA Krzysztof Staryk (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 lutego
2011 r. sprawy z odwołania Tadeusza E. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w Z. o prawo do emerytury, na skutek skargi kasacyjnej ubez-
pieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 lutego 2010 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d ni e n i e
Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 13 maja 2009 r. [...] oddalił odwo-
łanie Tadeusza E. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w Z. z
dnia 22 października 2008 r. i 9 lutego 2009 r., w których odmówiono Tadeuszowi E.
prawa do emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emery-
turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004
r. Nr 39, poz. 353 ze zm.). W uzasadnieniu tych decyzji wskazano, że ubezpieczony
udowodnił 33 lata 10 miesięcy i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych, za-
miast wymaganych 35 lat. Nie zaliczono do stażu ubezpieczeniowego okresu współ-
2
pracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą (z bratem) od 1 stycznia 1970 r.
do 31 sierpnia 1974 r., gdyż osoby prowadzące działalność zarobkową na własny
rachunek oraz osoby współpracujące podlegały ubezpieczeniu społecznemu dopiero
od 1 września 1974 r. - zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
31 lipca 1974 r. (Dz.U. Nr 29, poz. 167).
Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony, jako osoba współpracująca, podlegał
ubezpieczeniu społecznemu dopiero od 1 września 1974 r. Sąd stwierdził, że w okre-
sie od 1 lipca 1965 r. do 1 stycznia 1973 r. obowiązywała ustawa z dnia 6 kwietnia
1965 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników (Dz.U. Nr 13, poz. 90). Następ-
nie od 1 stycznia 1973 r. do 1 marca 1977 r. obowiązywała ustawa z dnia 8 czerwca
1972 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników (Dz.U. Nr 23, poz. 165). Zgodnie
z art. 65 tej ustawy, Rada Ministrów mogła w drodze rozporządzenia rozciągnąć
przepisy ustawy na inne osoby wykonujące działalność zarobkową na własny rachu-
nek poza rolnictwem. Na tej podstawie zostało wydane rozporządzenie Rady Mini-
strów z dnia 31 lipca 1974 r. w sprawie ubezpieczenia społecznego osób prowadzą-
cych działalność zarobkową na własny rachunek (Dz.U. Nr 29, poz. 167). Według § 1
tego rozporządzenia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym obejmuje się na
zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o ubezpieczeniu
społecznym rzemieślników (Dz.U. Nr 23, poz. 165 ze zm.) osoby prowadzące na
podstawie odpowiednich uprawnień działalność zarobkową na własny rachunek w
zakresie handlu i usług, jeżeli z tego tytułu są członkami zrzeszeń prywatnego handlu
i usług. Zgodnie z ust. 2 tego paragrafu, ubezpieczeniem obejmuje się także osoby
współpracujące z osobami, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2. Jednakże, zdaniem
Sądu, gdy z mocy art. 6 ust. 2 pkt 14b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych osobie prowadzącej działalność gospodarczą można
zaliczyć okres prowadzenia takiej działalności przed dniem objęcia ubezpieczeniem -
to takiej możliwości, zgodnie z treścią pkt 15 tego przepisu, nie ma w przypadku
osób współpracujących, a okres zwolnienia od opłacenia składek nie jest pojęciem
tożsamym z okresem przypadającym przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpiecze-
nia. W konsekwencji Sąd stwierdził brak warunków z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS do przyznania emerytury.
Po rozpoznaniu apelacji Tadeusza E. od tego wyroku Sąd Apelacyjny w Kato-
wicach wyrokiem z dnia 3 lutego 2010 r. [...] oddalił apelację. Sąd Apelacyjny uznał,
że brak jest możliwości zaliczenia okresu od 1 lipca 1970 r. do 31 sierpnia 1994 r.
3
jako składkowego, stosownie do treści art. 6 ust. 2 pkt 14b i 15 ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Apelacyjny w pełni podzielił
przytoczoną przez Sąd pierwszej instancji argumentację, wskazując, że zarzuty
apelacji dotyczą zupełnie innej kwestii. Apelujący twierdził bowiem, że sporny okres
należało uznać za zatrudnienie i zaliczyć do stażu pracy na podstawie art. 6 ust. 2
pkt 1 ustawy, powołując się na zapis w deklaracji z dnia 29 grudnia 1971 r. oraz ob-
owiązujące przepisy prawa - dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1958 r. Nr
23, poz. 97 ze zm.). Tymczasem w omawianym okresie dekret ten już nie obowiązy-
wał, gdyż utracił moc od 1 stycznia 1968 r. zgodnie z art. 127 ust. 1 ustawy z dnia 23
stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz.U. Nr 3, poz. 6 ze zm.). W myśl art. 6 ust. 1 tej ustawy, zatrudniony w nieuspo-
łecznionym zakładzie pracy najbliższy krewny (w tym brat - ust. 2) i powinowaty
osoby, która prowadzi ten zakład na własny rachunek, korzysta ze świadczeń prze-
widzianych w ustawie tylko z tytułu wypadku w zatrudnieniu lub choroby zawodowej i
to jeżeli umowa o pracę została zawarta w formie aktu notarialnego oraz nie mieszka
wspólnie z osobą, na której rachunek zakład jest prowadzony. Odwołujący się nie
może być zatem traktowany jako zatrudniony dla celów emerytalno-rentowych, a
więc spornego okresu nie można uznać za składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 1
powołanej ustawy. Brak 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a w konse-
kwencji warunków do przyznania wcześniej emerytury, został więc prawidłowo usta-
lony, dlatego Sąd Apelacyjny w oparciu o art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
Wyrok ten zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik Tadeusza E.,
zarzucając zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności: - art. 8 ust. 1 ustawy
z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i
ich rodzin, poprzez przyjęcie, że okresu zatrudnienia w firmie Zdzisława E. - Sprze-
daż Art. Przemysłowych [...], prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą,
nie zalicza się do stażu pracy, mimo faktycznego zatrudnienia w okresie od 1 stycz-
nia 1970 r. do 31 sierpnia 1974 r., a tym samym nie podlega on ubezpieczeniu; - art.
6 ust. 2 pkt 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, poprzez nieuznanie zatrudnienia ubezpieczonego Tade-
usza E. w okresie od 1 stycznia 1970 r. do 31 sierpnia 1974 r. Wskazując na powyż-
4
sze, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest niezasadna. Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być
zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Wprawdzie art. 3983
§ 3
k.p.c. nie wskazuje expressis verbis konkretnych przepisów, których naruszenie, w
związku z ustalaniem faktów i przeprowadzaniem oceny dowodów, nie może być
przedmiotem zarzutów wypełniających procesową podstawę kasacyjną, nie ulega
jednak wątpliwości, że obejmuje on art. 233 k.p.c., bowiem właśnie ten przepis okre-
śla kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
12 maja 2010 r., I UK 19/10, LEX nr 603408).
Wyłączenie możliwości oparcia skargi kasacyjnej na zarzutach dotyczących
ustalenia faktów lub oceny dowodów doprowadziło do ścisłego zharmonizowania
podstaw kasacyjnych z charakterem postępowania kasacyjnego i zakresem rozpo-
znania skargi, oznaczonym w art. 39813
§ 2 k.p.c. Zarzuty zawarte w podstawach
niniejszej skargi kasacyjnej w istocie zmierzają do niedopuszczalnego w postępowa-
niu kasacyjnym ustalenia faktu zatrudnienia wnioskodawcy w firmie handlowej jego
krewnego na podstawie umowy o pracę. Pełnomocnik skarżącego zarzuca w skar-
dze nieprawidłową ocenę dowodów, mimo że wnioskodawca w odwołaniu od decyzji
ZUS powoływał się na swój status w spornym okresie jako osoby współpracującej
przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej i takie też było ustalenie
faktyczne Sądów obu instancji.
Nieprawidłowo skarga kasacyjna kwestionuje dokonaną przez Sąd Apelacyjny
ocenę dowodów, zaznaczając, że nie sposób uznać ubezpieczonego za osobę
współpracującą na gruncie ustaw o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników za-
równo z dnia 6 kwietnia 1965 r., jak i z dnia 8 czerwca 1972 r. i wskazując, że za
osoby współpracujące z rzemieślnikiem uważa się jego małżonka oraz najbliższych
krewnych i powinowatych, stale pracujących w zakładzie tego rzemieślnika, w
wymiarze co najmniej połowy czasu pracy, jaki obowiązuje pracowników gospodarki
uspołecznionej. Nie dotyczy to jednak osób, które były zatrudnione na podstawie
umowy o pracę. Pełnomocnik skarżącego nie powołuje się jednak na istnienie
umowy o pracę, ale wskazuje na zaświadczenie stwierdzające fakt współpracy przy
5
prowadzeniu działalności handlowej jako jedyny dowód. Z ustaleń Sądu Apelacyjne-
go wynika jednoznacznie, że brak było przesłanek do ustalenia zatrudnienia Tadeu-
sza E. na podstawie umowy o pracę w spornym okresie i z tego względu, do zalicze-
nia tego okresu do okresów składkowych na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 1a ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych.
Kluczowym zagadnieniem w niniejszej sprawie była więc możliwość zaliczenia
okresu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej w po-
staci usług handlowych w okresie od 1 stycznia 1970 r. do 31 sierpnia 1974 r. jako
okresu składkowego, stosownie do treści art. 6 ust. 2 pkt 15 ustawy z 17 grudnia
1998 r. Skarżący w spornych okresach był osobą współpracującą w firmie handlowej
Zdzisława E. - Sprzedaż Art. Przemysłowych [...], prowadzącego pozarolniczą dzia-
łalność gospodarczą. Zaświadczenie Zrzeszenia Prywatnego Handlu i Usług w K.
potwierdza członkostwo Zdzisława E. w tej organizacji z tytułu prowadzenia działal-
ności gospodarczej w branży handlowej, od 1 stycznia 1970 r. do 15 maja 1987 r.
Jak wynika z deklaracji z dnia 29 grudnia 1971 r. ubezpieczony był, zgodnie z ów-
czesnymi przepisami, zgłoszony jako osoba współpracująca zatrudniona przez Zdzi-
sława E. W ocenie Sądu Najwyższego ubezpieczony miał w spornym okresie status
osoby współpracującej w prowadzeniu działalności gospodarczej, a nie status pra-
cownika, co wynika również z dokumentów wskazywanych w skardze kasacyjnej.
Przytoczone w skardze kasacyjnej przepisy ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r.
o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin nie mają zasto-
sowania w niniejszej sprawie, gdyż ustawa ta obecnie nie obowiązuje; od 1999 r.
została zastąpiona przez ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z tego względu sugestie zawarte w skardze
kasacyjnej, że przepisy ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopa-
trzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin nie uzależniają uprawnień emerytal-
nych i rentowych osoby „zatrudnionej” od zgłoszenia jej do ubezpieczenia społecz-
nego, a czynnikiem, który determinuje podleganie ubezpieczeniu społecznemu, jest
rzeczywiste pozostawanie w stosunku pracy w spornym okresie, nie mają odniesie-
nia do niniejszej sprawy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i ren-
tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresami składkowymi są następujące
okresy: 1) ubezpieczenia; 2) płacenia składek na ubezpieczenie społeczne w wyso-
kości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych,
6
w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w
przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy
społecznej. W myśl ust. 2 tego artykułu za okresy składkowe uważa się również
przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została
opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku
opłacania składek na ubezpieczenie społeczne: pkt 1 zatrudnienia po ukończeniu 15
lat życia; pkt 14 pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Pol-
skiego: a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania
tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których
występowało zwolnienie od opłacania składki, b) prowadzonej przed dniem objęcia
obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli prowadzenie działalności gospodar-
czej odpowiadało warunkom ubezpieczenia; pkt 15 współpracy przy prowadzeniu
pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej
obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpie-
czenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało
zwolnienie od opłacania składki.
W ocenie Sądu Najwyższego z tego ostatniego przepisu wynika, że osoby
współpracujące przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej przed 15
listopada 1991 r. (takie jak Tadeusz E.) mogą skutecznie domagać się zaliczenia do
okresów składkowych tylko tych okresów współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej
działalności gospodarczej, które były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społeczne-
go i za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub występowało zwolnienie od
opłacania składki. W tym kontekście należy stwierdzić, że przed dniem 1 września
1974 r. osoby współpracujące przy pozarolniczej działalności gospodarczej polegają-
cej na usługach handlowych nie były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społeczne-
go, ani nie były zwolnione od opłacania składek na to ubezpieczenie. W okresie od 1
stycznia 1970 r. do 31 sierpnia 1974 r. brak było ustawowego obowiązku płacenia
składek na ubezpieczenie społeczne takich osób jak skarżący.
W ujęciu historycznym obecnie obowiązująca ustawa z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205,
poz. 1585 ze zm.) uchyliła ustawę z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu spo-
łecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity
tekst:. Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.). Z dniem 1 czerwca 1977 r. utraciła
moc ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników,
7
która zastąpiła ustawę z dnia 29 marca 1965 r. o ubezpieczeniu społecznym rze-
mieślników (Dz.U. Nr 13, poz. 90). Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ostatniej ustawy rze-
mieślnikiem w rozumieniu ustawy jest osoba, która wykonuje samoistnie rzemiosło
na podstawie wymaganego uprawnienia przemysłowego (zezwolenia, karty rze-
mieślniczej). Zgodnie z jego ust. 2, za osoby współpracujące z rzemieślnikiem uważa
się jego małżonka oraz najbliższych krewnych i powinowatych, stale pracujących w
zakładzie tego rzemieślnika, w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy, jaki obo-
wiązuje pracowników gospodarki uspołecznionej.
Zdaniem Sądu Najwyższego przepisy te dotyczą tylko rzemieślników, a nie
obejmują osób świadczących usługi w zakresie handlu. Potwierdza to również art. 65
ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników, który
stanowił, że Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia rozciągnąć przepisy
ustawy na inne osoby wykonujące działalność zarobkową na własny rachunek poza
rolnictwem, dostosowując je do odrębnych warunków działalności tych osób. Na tej
podstawie Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 31 lipca 1974 r. w sprawie
ubezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność zarobkową na własny
rachunek. Przepis § 1 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia określił, że obowiązkowym
ubezpieczeniem społecznym obejmuje się, na zasadach określonych przepisami
ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz
niniejszego rozporządzenia, osoby prowadzące na podstawie odpowiednich upraw-
nień działalność zarobkową na własny rachunek w zakresie handlu i usług, jeżeli z
tego tytułu są członkami zrzeszeń prywatnego handlu i usług. Stosownie do ust. 2 i 4
tego paragrafu ubezpieczeniem obejmuje się także osoby współpracujące z oso-
bami, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2; za osoby współpracujące uważa się osoby
określone w art. 2 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników. W razie
równoczesnego prowadzenia działalności określonej w ust. 1 lub współpracy przy
prowadzeniu takiej działalności i wykonywania rzemiosła lub pracy w rzemiośle -
ubezpieczenie obejmuje tylko wybrany rodzaj działalności. W myśl § 3 ust. 1 i 2 - za
okres ubezpieczenia uważa się miesiące kalendarzowe, w których osoby określone
w § 1 objęte były obowiązkiem ubezpieczenia, jeżeli za te miesiące zostały opłacone
składki na ubezpieczenie społeczne, a także okresy przerw w prowadzeniu działal-
ności określonej w § 1 spowodowanych niezdolnością do pracy po dniu objęcia
ubezpieczeniem, nie więcej jednak niż 3 miesiące w roku kalendarzowym. Paragraf 3
ust. 2 określał, że do okresów ubezpieczenia zaliczało się okresy prowadzenia dzia-
8
łalności gospodarczej przed dniem objęcia ubezpieczeniem społecznym; okresy te
stwierdzała właściwa organizacja zawodowa. Przepis ten nie obejmował natomiast
osób współpracujących przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
W ocenie Sądu Najwyższego nie ma więc podstaw prawnych do zaliczenia
okresów współpracy przed dniem 1 września 1974 r. przy prowadzeniu pozarolniczej
działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług handlowych do okresów
składkowych w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 lub ust. 2 punkt 15 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie można również
uznawać tych okresów współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności go-
spodarczej przed dniem 15 listopada 1991 r. za okresy, za które występowało zwol-
nienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, gdyż to zwolnie-
nie wynikać musiało z jednoznacznych przepisów. Przykładowo można wskazać, że
zgodnie z § 37 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie
wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zgłaszania do
ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia
społecznego, wydanego między innymi na podstawie art. 24 ustawy z dnia 18 grud-
nia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodar-
czą oraz ich rodzin i art. 33 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji
i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz.
137 ze zm.), zwolnienie od opłacania składek następowało za okres pobierania za-
siłku chorobowego lub macierzyńskiego albo odbywania czynnej służby wojskowej,
służby zastępczej lub zasadniczej służby w obronie cywilnej. Jeżeli okres pobierania
zasiłku lub odbywania służby występuje w dwóch lub więcej kolejnych miesiącach,
składek nie opłacało się za każdy miesiąc, w którym trwał on co najmniej 15 dni.
Od 15 listopada 1991 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 października 1991 r.
o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), która w art. 2 ust. 1 pkt 1 stanowi-
ła, że przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń uwzględnia się wymienione w tym
przepisie okresy, zwane dalej „okresami składkowymi”; przede wszystkim okresy
opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości określonej w przepisach
wykonawczych wydanych na podstawie przepisów o organizacji i finansowaniu
ubezpieczeń społecznych, przepisów wymienionych w art. 1 pkt 2-5, w tym powoła-
nej wyżej ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób pro-
wadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin. Należy przy tym stwierdzić, że
9
w ustawie z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze
zm.) ustawodawca używa, w przytoczonym wyżej art. 2 ust. 1 pkt 2, pojęcia „okres
opłacania składek”, a w innych punktach tego przepisu (np. art. 2 ust. 2 pkt 14) po-
sługuje się innym pojęciem: „okres, za który opłacono składkę”, co pozwala na po-
stawienie tezy, że nie są to pojęcia tożsame, a „okres opłacania składek”, o jakim
mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2, jest pojęciem szerszym i obejmuje także okres, za który
następowało zwolnienie od opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Z dniem 31 grudnia 1998 r. powołane wyżej ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r.
o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich
rodzin i z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń spo-
łecznych utraciły moc prawną (zostały uchylone) wobec wejścia w życie od 1 stycz-
nia 1999 r. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych. Obowiązująca obecnie ustawa o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przepisach określających zasady ustalania
okresów składkowych i nieskładkowych nie uregulowała kwestii uznania za okresy
ubezpieczeniowe okresów zwolnienia od opłacania składek w czasie prowadzenia
działalności gospodarczej przypadających po 15 listopada 1991 r., tj. po wejściu w
życie ustawy o rewaloryzacji, pozwalając jedynie na uwzględnienie jako składkowych
tych okresów zwolnienia od opłacania składek przez osoby prowadzące pozarolniczą
działalność gospodarczą, które miały miejsce przed 15 listopada 1991 r.
Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Najwyższy uznał, że zarzuty
skargi kasacyjnej nie były zasadne i dlatego została ona oddalona (art. 39814
k.p.c.).
========================================