Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 38/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Andrzej Wróbel (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa P. S.A. w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
o nałożenie kary pieniężnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 marca 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 lutego 2010 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od P. S.A. w W. na rzecz Prezesa Urzędu
Komunikacji Elektronicznej kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt)
zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes Urzędu) decyzją z dnia
5 grudnia 2007 r. nakazał P. S.A. w W. (powódka) usunięcie w terminie do 1 lutego
2008 r. stwierdzonych w zaleceniach pokontrolnych z dnia 26 lutego 2007 r.
nieprawidłowości polegających na braku w treści zawieranych umów o
świadczenie usług telekomunikacyjnych postanowień, o których mowa w art. 56
ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego oraz nałożył na powódkę karę pieniężną w
wysokości 450.000,00 zł, płatną do budżetu państwa.
Powódka złożyła od powyższej decyzji odwołanie zarzucając naruszenie: 1)
art. 209 ust. 1 pkt 4 i art. 210 ust. 1 w zw. z art. 201 ust. 2 pkt 3 Prawa
telekomunikacyjnego w związku z art. 104 § 1 i 2 k.p.a. poprzez prowadzenie
jednego postępowania, a następnie wydanie jednej decyzji administracyjnej,
dotyczącej dwóch odrębnych spraw, tj. nakazu usunięcia rzekomych naruszeń
przepisów prawa oraz nałożenia kary pieniężnej, co skutkuje nieważnością
zaskarżonej decyzji; 2) art. 209 ust. 1 pkt 4 i art. 210 ust. 1 i 2 w zw. z art. 53 ust. 3
pkt 2 i 3 oraz pkt 5-8, a także art. 60 Prawa telekomunikacyjnego poprzez błędne
przyjęcie, że powódka nie spełniła obowiązków informacyjnych wobec abonentów
w zakresie zagadnień wskazanych w art. 53 ust. 3 pkt 2 i 3 oraz pkt 5-8 Prawa
telekomunikacyjnego oraz nałożenie na powódkę kary pieniężnej pomimo braku
podstaw do jej wymierzenia; 3) naruszenie art. 7 i 77 § 1 kpa poprzez błędne
ustalenie stanu faktycznego, polegające na uznaniu, że powódka nie spełniła
obowiązków informacyjnych wobec abonentów w zakresie poinformowania o
kwestiach wskazanych w art. 53 ust. 3 pkt 2 i 3 oraz pkt 5-8 Prawa
telekomunikacyjnego, podczas gdy powódka umieściła wymagane informacje
pogrubioną czcionką w regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych,
znajdującym się na odwrocie druku umowy o świadczenie usług
telekomunikacyjnych, umieściła na druku umowy o świadczenie usług
telekomunikacyjnych informację, iż zagadnienia objęte art. 53 ust. 3 pkt 2 i 3 oraz
pkt 5-8 Prawa telekomunikacyjnego reguluje regulamin świadczenia usług
telekomunikacyjnych, będących integralną częścią umowy; 4) naruszenie art. 7 i
77 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie żadnego dowodu na
okoliczność, czy w wyniku zachowania powódki doszło do naruszenia interesu
3
abonentów oraz na czym takie ewentualne naruszenie polegało oraz arbitralne
stwierdzenie, że doszło do naruszenia interesu abonentów powódki.
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2009 r. oddalił odwołanie
powódki, opierając się na następujących ustaleniach faktycznych. W związku z
zaleceniami pokontrolnymi Prezesa Urzędu, powódka dokonała zmiany treści
stosowanych umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych, zamieszczając na
pierwszej stronie dodatkowe postanowienie o treści „Integralną częścią Umowy
jest Załącznik nr 1 do Umowy, regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych
przez P. S.A. dla abonentów (umieszczony na odwrocie niniejszej umowy), gdzie
wymagane art. 56 ust. 3 pkt 2, 3, 5, 6, 7 i 8 ustawy Prawo Telekomunikacyjne
składniki umowy zostały zamieszczone pogrubioną czcionką". Formularz umowy
nie zawierał w innej formie określenia świadczonych usług, danych o ich jakości, w
tym o czasie oczekiwania na przyłączenie do sieci lub terminie rozpoczęcia
świadczenia usług telekomunikacyjnych, zakresu obsługi serwisowej, czasu
trwania umowy oraz warunków przedłużenia i rozwiązania umowy, wysokości kar
umownych w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania usług
telekomunikacyjnych, trybu postępowania reklamacyjnego, informacji o możliwości
rozwiązania sporu w drodze mediacji lub poddania go pod rozstrzygnięcie sądu
polubownego. Informacje te znajdowały się w regulaminie świadczenia usług
telekomunikacyjnych dla abonentów i użytkowników.
Uznając odwołanie za niezasadne Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu
nieważności decyzji, jako wydanej w wyniku przeprowadzenia jednego
postępowania administracyjnego, choć dotyczyło ono dwóch odrębnych spraw
(nakazu usunięcia rzekomych naruszeń oraz nałożenia kary pieniężnej). Przepis
art. 201 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego jednoznacznie określa kompetencje
Prezesa Urzędu w przypadku nieusunięcia nieprawidłowości. Wydana na tej
podstawie decyzja Prezesa Urzędu stanowi „załatwienie sprawy" w rozumieniu art.
104 § 1 k.p.a., gdyż dotyczy reakcji na określony stan faktyczny. Treść przepisu nie
pozostawia wątpliwości, że decyzja nakazująca usunięcie stwierdzonych
nieprawidłowości i nakładająca karę stanowi łączne rozstrzygnięcie. Fakt
odmiennego sposobu zaskarżenia części dotyczącej kary pieniężnej nie ma
4
znaczenia; strona ma zagwarantowane prawo do sądu i swobodę w zakresie
formułowania zarzutów oraz przytaczania argumentów i dowodów.
Sąd Okręgowy nie podzielił także zarzutu błędnego przyjęcia, iż powódka
nie spełniła obowiązków informacyjnych wobec abonentów w zakresie
uregulowanym w art. 56 ust. 3 pkt 2, 3, 5 - 8 Prawa telekomunikacyjnego. Zdaniem
Sądu Okręgowego przepisy Działu III Rozdziału 1 ustawy „Świadczenie usług
telekomunikacyjnych użytkownikom końcowym" wyraźnie rozróżniają dwa
dokumenty o charakterze wzorca umów w rozumieniu art. 384 § 1 k.c.: umowę o
świadczenie usług telekomunikacyjnych (art. 56 Prawa telekomunikacyjnego) i
regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych (art. 59 Prawa
telekomunikacyjnego). Zarówno umowa, jak i regulamin muszą zawierać
obligatoryjne postanowienia, wymienione w art. 56 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego (w odniesieniu do umów) i art. 60 Prawa
telekomunikacyjnego (w odniesieniu do regulaminu). Nie jest zatem dopuszczalne
pomijanie w którymkolwiek z nich jakiejkolwiek obligatoryjnej informacji. Obowiązek
zamieszczania powyższych informacji wynika z potrzeby zapewnienia abonentowi
pełnej, rzetelnej i wyczerpującej informacji co do jego praw i obowiązków.
Ponieważ zakres informacji pokrywa się w obu wzorcach, uznać należy, iż intencją
ustawodawcy było szczególne zwrócenie uwagi na wskazane postanowienia. W
ocenie Sądu Okręgowego zawarte w umowie odesłanie do regulaminu, z
równoczesnym pogrubionym zapisem postanowień objętych art. 56 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego, nie wypełnia obowiązku nałożonego tym przepisem. Za bez
znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy Sąd Okręgowy uznał kierunek
prowadzonych prac legislacyjnych, jak również koszty ponoszone przez operatora
wykonującego obowiązki wynikające z art. 56 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego.
Sąd Okręgowy nie podzielił też zarzutów dotyczących przebiegu
postępowania administracyjnego w zakresie dokonywania ustaleń stanu
faktycznego i przeprowadzania koniecznych dowodów. Przyjął również, że nie ma
znaczenia, czy doszło do naruszenia interesu abonentów powódki, ponieważ
nałożenie kary pieniężnej wynika z naruszenia przez dany podmiot obowiązku
informacyjnego w stosunku do użytkowników końcowych niezależnie od tego, czy
naruszenie przedmiotowego interesu wyrządzało faktycznie szkodę ich interesom.
5
Powódka zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego apelacją. Orzeczeniu Sądu
pierwszej instancji zarzuciła naruszenie: 1) art. 47964
§ 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 209
ust. 1 pkt 4 i art. 210 ust. 1 i 2 w zw. z art. 56 ust. 3 pkt 2 i 3 oraz pkt 5-8 i art. 60
Prawa telekomunikacyjnego poprzez błędne uznanie, że powódka nie spełniła
wobec użytkowników końcowych obowiązku informacyjnego w zakresie zagadnień
wskazanych w art. 56 ust. 3 pkt 2 i 3 oraz 5-8 i art. 60 Prawa telekomunikacyjnego;
2) art. 47964
§ 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 209 ust. 1 pkt 4 i art. 210 ust. 1 i 2 w zw. z
art. 201 ust. 3 pkt 3 Prawa telekomunikacyjnego w zw. z art. 104 § 1 i 2 kpa
poprzez utrzymanie w mocy decyzji administracyjnej, która rozstrzyga dwie
odrębne sprawy administracyjne (nakaz usunięcia rzekomych przepisów prawa
oraz nałożenie kary pieniężnej); 3) art. 47964
§ 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c.
oraz art. 309 k.p.c. poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego w następstwie
oddalenia wniosku dowodowego powódki o przeprowadzenie badania opinii
abonentów powódki, mającego na celu ustalenie faktu, iż abonenci zostali
poinformowani przez powódkę o kwestiach wymienionych w art. 56 ust. 3 i art. 60
Prawa telekomunikacyjnego. Prezes Urzędu wnosił o oddalenie apelacji.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 10 lutego 2010 r., oddalił apelację powódki.
Uznając apelację za bezzasadną Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne
poczynione przez Sąd Okręgowy i dokonaną przez niego ocenę prawną. W
pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny ustosunkował się do zarzutu naruszenia art.
47964
§ 1 i 2 kpc w zw. z art. 209 ust. 1 pkt 4 i art. 210 ust. 1 i 2 w zw. z art. 201
ust. 3 pkt 3 Prawa telekomunikacyjnego w związku z art. 104 § 1 i 2 k.p.a.
Oddalając przedmiotowy zarzut Sąd Apelacyjny stwierdził, że podnoszona przez
powódkę odrębność spraw - jednej dotyczącej usunięcia naruszeń prawa i drugiej
dotyczącej nałożenia kary pieniężnej - jako uniemożliwiająca rozstrzygnięcie ich w
jednej decyzji, pomija jednoznaczną treść art. 201 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu w przypadku
bezskutecznego upływu terminu na wykonanie zaleceń pokontrolnych, Prezes
Urzędu wydaje decyzję, w której nakazuje usunięcie stwierdzonych
nieprawidłowości oraz może nałożyć karę, o której mowa w art. 209. Nakaz
usunięcia nieprawidłowości oraz kara z tytułu niewykonania zalecenia są ze sobą
6
powiązane, nie ma zatem przeszkód, by rozstrzygnięcie w tym zakresie zapadało
w jednym postępowaniu i w jednej decyzji.
Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się także naruszenia art. 47964
§ 1 i 2 kpc w
zw. z art. 209 ust. 1 pkt 4 i art. 210 ust. 1 i 2 w zw. z art. 56 ust. 3 pkt i 3 oraz pkt 5-
8 i art. 60 Prawa telekomunikacyjnego, stwierdzając, że przeświadczenie
apelującej (k. 155), iż dostosowała druk umowy zgodnie z zaleceniami
pokontrolnymi Prezesa Urzędu jest błędne i odosobnione. Pismo Prezesa Urzędu
z 26 lutego 2007 r., zawierające zalecenia pokontrolne - co nie było
kwestionowane przez powódkę (k. 37 akt administracyjnych) - wyraźnie
wymieniało postanowienia, których nie było w stosowanych przez powódkę
umowach o świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych.
Ponadto, pismo to nie tylko nawiązywało szczegółowo do konkretnego przepisu
Prawa telekomunikacyjnego, ale też podawało treść wymaganych postanowień,
jakie winny się znaleźć w umowach. Zatem usunięcie przez powódkę
stwierdzonych przez Prezesa Urzędu nieprawidłowości sprowadzać się powinno
do zamieszczenia w przedmiotowych umowach postanowień określających dane o
jakości świadczonych usług, w tym czasie oczekiwania na przyłączenie do sieci lub
terminie rozpoczęcia świadczenia usług telekomunikacyjnych, zakres obsługi
serwisowej, warunki przedłużenia i rozwiązania umowy, wysokość kar umownych
w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania usług
telekomunikacyjnych, tryb postępowania reklamacyjnego, informacje o możliwości
rozwiązania sporu w drodze mediacji lub poddania go pod rozstrzygnięcie sądu
polubownego. Takich elementów treści umowy, odpowiednio rozwiniętych, nie było
w zawieranych z abonentami umowach o świadczenie publicznie dostępnych usług
telekomunikacyjnych. Zawarcie w umowie wyłącznie odesłania do regulaminu, z
równoczesnym pogrubionym zapisem postanowień objętych art. 56 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego nie stanowi o wykonaniu zaleceń pokontrolnych. Zdaniem
Sądu Apelacyjnego z treści art. 56 ust. 3 i art. 60 Prawa telekomunikacyjnego
wynika jednoznacznie, że pewne elementy stosunku prawnego łączącego
abonenta lub użytkownika z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym powinny być
określone zarówno w umowie, jak i w regulaminie. W tych okolicznościach
7
powtórzenie tych samych postanowień w obydwu dokumentach, jest więc
obowiązkiem dostawcy publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych.
Sąd Apelacyjny uznał również, że zbędne jest dokonywanie oceny wpływu
pominięcia określonych informacji w umowie na faktyczny stopień poinformowania
abonentów i użytkowników. Dla naruszenia relewantnych w niniejszym
postępowaniu przepisów Prawa telekomunikacyjnego w zakresie obowiązków
informacyjnych nie jest bowiem istotne, czy i jak klienci w rzeczywistości odbierali
informacje przekazywane przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, lecz czy
zawierane przez niego umowy odpowiadały wymogom co do obligatoryjnej treści,
zgodnie z art. 56 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego.
Sąd Apelacyjny odmówił uwzględnienia przy rozpoznawaniu sprawy nowego
brzmienia art. 56 i 60 Prawa telekomunikacyjnego, po zmianach wprowadzonych
ustawą z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo telekomunikacyjne
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 85, poz. 716). Stwierdził, że nowelizacja
potwierdza prawidłowość przyjętej powyżej interpretacji art. 56 i 60 Prawa
telekomunikacyjnego, które w brzmieniu istotnym dla rozpoznania niniejszej
sprawy nie pozwalały na to, by dane, o których mowa w art. 56 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego zawarte były jedynie w regulaminie świadczenia usług
telekomunikacyjnych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego kierunek prac legislacyjnych
nie mógł wyznaczać oceny zachowania dostawcy usług, bowiem nie on miał moc
obowiązującą a moc taką miało stanowione prawo. Analiza ewolucji zmian w
prawie może okazać się pomocna, nie jest jednak przydatna w tej konkretnej
sprawie, bowiem odpowiednie przepisy stosowane w tej sprawie nie są
nieczytelne. Z faktu, iż wydaje się powódce, że normy są wadliwie skonstruowane,
czy nieracjonalnie, czy że powodują większe koszty po stronie powódki, nie wynika
założenie braku postaw do ich stosowania. Są obowiązującym prawem i wiążą tak
długo, jak nie stwierdzono ich niekonstytucyjności.
Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że nałożenia kary pieniężnej ma swe uzasadnienie
faktyczne oraz prawne. Powódka nie zakwestionowała skutecznie zasadności
wymierzenia tej kary tak z uwagi na przyczynę wydania - tj. stwierdzenie
nieprawidłowości (brak postanowień w treści umowy - a więc niewypełnienia
obowiązku informacji - art. 201 ust. 3 pkt 3 i art. 209 ust. 1 pkt 4 Pt), jak i sam
8
wymiar (jego wysokość) - uwzględniający procent przychodu powódki (0,18%),
wielkość przychodu powódki, zakres naruszeń, dotychczasową działalność
powódki (uprzednie ukaranie) i jej możliwości finansowe. Wskazywane przez
powódkę starania w celu wypełnienia zaleceń pokontrolnych w istocie nie dały
rezultatu, który nie był trudny do osiągnięcia, gdy się zważy czytelność i
ewidentność tychże zaleceń. Nie zachodzi sytuacja niejasności zaleceń, braku
jakiegokolwiek uzasadnienia czy nadmiernych kosztów w wykonaniu zaleceń.
Powódka zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości i
wniosła o jego uchylenie w całości oraz przekazanie do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu, ewentualnie o uchylenie wyroku i jego zmianę w całości w
ten sposób, że zmieniony zostanie wyrok Sądu Okręgowego z dnia 27 kwietnia
2009 r. poprzez uchylenie punktu 2 sentencji decyzji Prezesa Urzędu.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie: 1) art. 56 ust. 3 pkt 2 i 3 oraz 5-8
Prawa telekomunikacyjnego w związku z art. 209 ust. 1 pkt 4 Prawa
telekomunikacyjnego oraz art. 20 ust. 2 dyrektywy 2002/22 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i
związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników
(dalej jako dyrektywa 2002/22) poprzez uznanie, że dla prawidłowego spełnienia
obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 56 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego konieczne jest, aby postanowienia umowne wymienione w
art. 56 ust. 3 pkt 2, 3 oraz 5-8 zostały zamieszczone w druku wzoru umowy o
świadczenie usług telekomunikacyjnych, pomimo iż były one zawarte w
regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych; 2) naruszenie art. 201 ust. 3
pkt 3 Prawa telekomunikacyjnego w związku z art. 209 ust. 1 pkt 4 poprzez
przyjęcie, że przepis art. 201 ust. 3 pkt 3 stanowi element podstawy prawnej
decyzji o nałożeniu na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kary pieniężnej oraz
uznanie, że właściwe jest rozstrzyganie przez Prezesa Urzędu w jednej decyzji o
przedmiocie nakazu usunięcia naruszenia prawa wskazanego w zaleceniach
pokontrolnych oraz kary pieniężnej, o której mowa w art. 209 ust. 1 pkt 4 Prawa
telekomunikacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
9
1. Skarga kasacyjna powódki jest bezzasadna.
2. Zaskarżony wyrok nie narusza art. 56 ust. 3 pkt 2, 3 oraz 5-8.
Ustawodawca krajowy wyraźnie rozróżniał i rozróżnia w
przepisach Prawa telekomunikacyjnego między „umową” a
„regulaminem” świadczenia usług telekomunikacyjnych. Przepis
art. 56 Prawa telekomunikacyjnego, zarówno w brzmieniu
wiążącym w niniejszej sprawie, jak i brzmieniu ustalonym w
wyniku kolejnych nowelizacji Prawa telekomunikacyjnego,
jednoznacznie zobowiązuje przedsiębiorców telekomunikacyjnych
do zawierania z użytkownikami umów o świadczenie usług
telekomunikacyjnych w formie pisemnej (z wyjątkiem
przewidzianym dla niektórych typów umów). Jednocześnie,
ustawodawca zobowiązał przedsiębiorców telekomunikacyjnych
świadczących publicznie dostępne usługi telekomunikacyjne do
opracowania regulaminy świadczenia usług telekomunikacyjnych
(art. 59 Prawa telekomunikacyjnego). Na traktowanie umowy w
rozumieniu art. 56 Prawa telekomunikacyjnego, jako oświadczenia
woli złożonego przez użytkownika i osobę reprezentującą
przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, przybierającego postać
sformułowanego na piśmie dokumentu, opatrzonego podpisem
użytkownika i osoby reprezentującej przedsiębiorcę
telekomunikacyjnego, a nie jako stosunku prawnego łączączego
użytkownika z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym wskazuje także
zobowiązanie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego do
dostarczenia regulaminu wraz z umową o świadczenie publicznie
dostępnych usług telekomunikacyjnych, a zatem najpóźniej przy
podpisywaniu przedmiotowej umowy przez użytkownika.
Powyższe, ewidentne rozróżnienie między umową o świadczenie
publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych a regulaminem
świadczenia publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych
usług, jest konsekwentnie podtrzymywane przez ustawodawcę.
Dotyczy to także stanu prawnego po wejściu w życie nowelizacji z
10
2009 r., z którego to powódka wywodzi możliwość wydania
korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.
3. W aktualnym w niniejszej sprawie stanie prawnym, ustawodawca
określił w art. 56 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego minimalną
treść umowy, jaką w formie pisemnej zawiera przedsiębiorca
świadczący publicznie dostępne usługi telekomunikacyjne z
użytkownikiem. Do wejścia w życie nowelizacji z 2009 r.
postanowienia odnoszące się do wszystkich kwestii
wymienionych w art. 56 ust. 3 pkt 1-8 Prawa telekomunikacyjnego
miały obowiązek znajdować się w umowie o świadczenie
powszechnie dostępnych usług telekomunikacyjnych. Konkluzja ta
znajduje dodatkowe potwierdzenie w treści art. 56 ust. 5 Prawa
telekomunikacyjnego w brzmieniu po nowelizacji. Dopiero od 2009
r. ustawodawca dopuścił możliwość odesłania w zakresie
ukształtowania niektórych elementów stosunku prawnego
łączącego użytkownika z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym do
regulaminu świadczenie usług, nie eliminując jednocześnie
możliwości unormowania tych elementów w treści samej umowy.
4. Nieuzasadniony jest również zarzut naruszenia art. 20 ust. 2
dyrektywy 2002/22 przez uznanie, że do wypełnienie obowiązku
informacyjnego o którym mowa w art. 56 ust. 3 konieczne jest, by
postanowienie wymienione w art. 56 ust. 3 pkt 2,3 oraz 5-8 zostały
zamieszczone w treści umowy (druku wzoru umowy)
podpisywanej przez użytkownika. Po pierwsze, obowiązek
prounijnej wykładni aktualizuje się dopiero w przypadku
stwierdzenia niezgodności przepisu prawa krajowego z przepisem
prawa unijnego. W braku takiej niezgodności sąd krajowy
zobowiązany jest jedynie do dokonywania wykładni przepisów
prawa krajowego w sposób zorientowany na dyrektywę. W
niniejszej sprawie Sąd Najwyższy nie dopatruje się żadnych
okoliczności, które mogłyby sugerować, że przepis art. 56 ust. 3
Prawa telekomunikacyjnego w brzmieniu relewantnym dla
11
rozpoznania niniejszej sprawy jest niezgodny z art. 20 ust. 2
dyrektywy 2002/22. Przepis ten nakłada na państwa członkowskie
obowiązek ustanowienia w krajowych systemach prawnych
przepisów określających minimalną treść umowy, jaką zawierają
indywidualni użytkownicy z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi
oferującymi publicznie dostępne usługi telekomunikacyjne.
Niewątpliwie art. 56 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego
implementuje treść art. 20 ust. 2 dyrektywy 2002/22 (w brzmieniu
sprzed nowelizacji przedmiotowej dyrektywy) i czyni to w sposób
prawidłowy. Zobowiązuje przedsiębiorcę telekomunikacyjnego do
umieszczenia określonych elementów precyzujących treść
stosunku prawnego łączącego go z indywidualnym użytkownikiem
w treści podpisywanego przez obie strony stosunku prawnego
dokumentu umowy. Powódka trafnie podnosi, że przepis art. 20
ust. 2 dyrektywy 2002/22 nie rozstrzyga jednoznacznie, czy
wymienione w nim postanowienia muszą znaleźć się w treści
samej umowy, czy też mogą zostać zawarte w stanowiącym
integralną część stosunku prawnego regulaminie, do którego
przedmiotowa umowa będzie odsyłać (vide art. 56 ust. 5 po
nowelizacji z 2009 r., który pozwala na takie odesłanie). Jednakże
ów brak jednoznaczności nie oznacza absolutnie, że
implementacja art. 20 ust. 2 dyrektywy 2002/22 w takiej postaci,
jaką przyjęto w art. 56 ust. 3 w brzmieniu sprzed 2009 r. jest
wadliwa.
5. Dla rozpoznania zarzutu naruszenia art. 56 ust. 3 i art. 209 ust. 1
pkt 4 w związku z art. 2 ust. 2 dyrektywy 2002 /22 irrelewantne są
przedstawione w uzasadnieniu wywody dotyczące modelu
użytkownika oraz wpływu pominięcia postanowień wymienionych
w art. 56 ust. 3 pkt 2,3 oraz 5-8 Prawa telekomunikacyjnego w
treści umów zawieranych przez użytkowników, na poziom
znajomości przysługujących im praw lub ciążących na nich
obowiązków. Przesłanką do naruszenia art. 209 ust. 1 pkt 4 w
12
związku z art. 56 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego nie jest
bowiem dostarczenie użytkownikowi niepełnej lub wprowadzającej
w błąd informacji, prowadzące do zawarcia przez niego umowy,
której nie zawarłby dysponując odpowiednimi informacjami, lecz
samo naruszenie obowiązków informacyjnych.
6. Oczywiście bezpodstawny jest także zarzut naruszenia art. 201
ust. 3 pkt 3 w związku z art. 209 ust. 1 pkt 4 Prawa
telekomunikacyjnego. Ewentualne komplikacje wynikające z
rozszczepienia drogi odwoławczej od decyzji nakazującej
usunięcie stwierdzonych w zaleceniach pokontrolnych
nieprawidłowości oraz nakładającej karę pieniężną, nie prowadzą
do podważenia dopuszczalności wydania przedmiotowego nakazu
i nałożenia kary pieniężnej w jednej decyzji kończącej jedno
postępowanie. Przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie
jest kwestia oceny zasadności nałożenia kary pieniężnej na
powódkę z tytułu naruszenia obowiązków informacyjnych w
stosunku do użytkowników końcowych. Sądy rozpoznające
sprawę z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu nakładające taką
karę zobowiązane są rozstrzygnąć, czy ustalonym przez sądy
stanie faktycznym sprawy były podstawy do nałożenia takiej kary,
to jest czy przedsiębiorca telekomunikacyjny nie wykonał zaleceń
pokontrolnych Prezesa Urzędu oraz czy zalecenia te dotyczyły
obowiązków informacyjnych w rozumieniu art. 209 ust. 1 pkt 4
Prawa telekomunikacyjnego.
7. Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w
sentencji wyroku.