IV CNP 118/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CNP 118/10
POSTANOWIENIE
Dnia 1 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi pozwanego
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Rejonowego w O.
z dnia 19 grudnia 2008 r.,
w sprawie z powództwa Agencji Nieruchomości Rolnych w W. Oddziału
Terenowego w O. Gospodarstwa Skarbu Państwa w O. z siedzibą w G.
przeciwko B.H.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 1 kwietnia 2011 r.,
odrzuca skargę i zasądza od B. H. na rzecz Agencji
Nieruchomości Rolnych w W. Oddziału Terenowego w O.
Gospodarstwa Skarbu Państwa w O. z siedzibą w G. 600
(sześćset) zł kosztów postępowania.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2008 r. Sąd Rejonowy w O. zasądził od
pozwanego na rzecz powódki 7 766,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
24 stycznia 2007 r. i zniósł wzajemnie koszty stron.
Pozwany wniósł apelację od tego wyroku. Została ona jednak
postanowieniem Sądu Okręgowego w E. z dnia 20 kwietnia 2009 r. odrzucona z
powodu nieuiszczenia przez pełnomocnika apelującego należnej opłaty (art. 373 w
związku z art. 1302
§ 3 k.p.c.). Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z 16 grudnia 2008 r. P 17/07 (OTK-A 2008/10/179), Sąd uznał, że należna od
apelacji opłata, liczona od wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia, wynosi 389
zł. Tymczasem pełnomocnik apelującego uiścił opłatę w wysokości 300 zł.
Od wymienionego wyroku pozwany wniósł – na podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c.
– skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
i zażądał stwierdzenia jego niezgodności z prawem wynikającej z naruszenia
podstawowych zasad prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze
przysługujących środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Przytoczony przepis
wyraża zasadę, że przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia jest wykorzystanie przez stronę
przysługujących jej środków prawnych. Wyjątek od tej zasady przewiduje art. 4241
§ 2 k.p.c., który w sytuacji, gdy strona nie skorzystała z przysługujących jej
środków prawnych, dopuszczalność skargi uzależnia od kumulatywnego spełnienia
dwóch przesłanek: istnienia wyjątkowego wypadku oraz wystąpienia niezgodności
z prawem o kwalifikowanym charakterze, wynikającej z naruszenia podstawowych
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP
4/06, OSNC 2006, nr 6, poz. 113).
W orzecznictwie Sąd Najwyższego zostało wyjaśnione, że wyjątkowe
wypadki, o których mowa w art. art. 4241
§ 2 k.p.c., odnoszą się także do przyczyn
3
nieskorzystania przez stronę z przysługujących jej środków zaskarżenia. Przyczyny
te muszą mieć charakter wyjątkowy w znaczeniu obiektywnym, co oznacza, że
chodzi o wyjątkowe okoliczności obiektywnie uniemożliwiające stronie wniesienie
środka zaskarżenia, a nie o okoliczności subiektywne, wynikające z woli lub
zaniedbań strony. Wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, strona musi zatem wykazać, że nieskorzystanie przez
nią z przysługującego środka prawnego nastąpiło z wyjątkowych powodów
mających charakter siły wyższej, takich jak ciężka choroba, katastrofa, klęska
żywiołowa czy wyjątkowe okoliczności leżące po stronie osób trzecich, które
obiektywnie rzecz biorąc uniemożliwiły wniesienia środka zaskarżenia
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06, z dnia
29 listopada 2006 r., II CNP 85/06, niepubl., i z dnia 7 lutego 2008 r., IV CNP
217/07, OSNC-ZD 2008, nr 4, poz. 114).
Przyczyna nieskutecznego wniesienia apelacji od zaskarżonego wyroku nie
mieści się w przedstawionym wyżej rozumieniu wyjątkowych wypadków
usprawiedliwiających nieskorzystanie przez stronę z przysługujących jej środków
zaskarżenia. Nie ma ona bowiem charakteru obiektywnego. Apelacja
od zaskarżonego wyroku została odrzucona – co wynika jednoznacznie
z prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w E. z dnia 20 kwietnia 2009 r.
– z powodu niedopełnienia obowiązku uiszczenia należnej od niej opłaty. Sąd
Okręgowy trafnie uznał – wbrew odmiennemu stanowisku pozwanego – że opłatę
od apelacji należało liczyć od wartości przedmiotu zaskarżenia, a nie od wartości
przedmiotu sporu. Wynika to jednoznacznie z uzasadnienia przytoczonego wyroku
Trybunału Konstytucyjnego, zawierającego przedstawienie skutków wydania tego
wyroku (pkt 5 uzasadnienia wyroku). Nie zachodzi zatem przewidziana w art. 4241
§ 2 k.p.c. niezbędna przesłanka dopuszczalności skargi w postaci wyjątkowego
wypadku usprawiedliwiającego nieskorzystanie z przysługującego środka
zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 4248
§ 2 k.p.c. i art. 98 w związku z art. 42412
, 39821
i 391 § 1
k.p.c.).
4
POSTANOWIENIE
Dnia 1 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi pozwanego
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Rejonowego w O.
z dnia 19 grudnia 2008 r.,
w sprawie z powództwa Agencji Nieruchomości Rolnych w W. Oddziału
Terenowego w O. Gospodarstwa Skarbu Państwa w O. z siedzibą w G.
przeciwko B.H.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 1 kwietnia 2011 r.,
odrzuca skargę i zasądza od B. H. na rzecz Agencji
Nieruchomości Rolnych w W. Oddziału Terenowego w O.
Gospodarstwa Skarbu Państwa w O. z siedzibą w G. 600
(sześćset) zł kosztów postępowania.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2008 r. Sąd Rejonowy w O. zasądził od
pozwanego na rzecz powódki 7 766,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
24 stycznia 2007 r. i zniósł wzajemnie koszty stron.
Pozwany wniósł apelację od tego wyroku. Została ona jednak
postanowieniem Sądu Okręgowego w E. z dnia 20 kwietnia 2009 r. odrzucona z
powodu nieuiszczenia przez pełnomocnika apelującego należnej opłaty (art. 373 w
związku z art. 1302
§ 3 k.p.c.). Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z 16 grudnia 2008 r. P 17/07 (OTK-A 2008/10/179), Sąd uznał, że należna od
apelacji opłata, liczona od wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia, wynosi 389
zł. Tymczasem pełnomocnik apelującego uiścił opłatę w wysokości 300 zł.
Od wymienionego wyroku pozwany wniósł – na podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c.
– skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
i zażądał stwierdzenia jego niezgodności z prawem wynikającej z naruszenia
podstawowych zasad prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze
przysługujących środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Przytoczony przepis
wyraża zasadę, że przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia jest wykorzystanie przez stronę
przysługujących jej środków prawnych. Wyjątek od tej zasady przewiduje art. 4241
§ 2 k.p.c., który w sytuacji, gdy strona nie skorzystała z przysługujących jej
środków prawnych, dopuszczalność skargi uzależnia od kumulatywnego spełnienia
dwóch przesłanek: istnienia wyjątkowego wypadku oraz wystąpienia niezgodności
z prawem o kwalifikowanym charakterze, wynikającej z naruszenia podstawowych
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP
4/06, OSNC 2006, nr 6, poz. 113).
W orzecznictwie Sąd Najwyższego zostało wyjaśnione, że wyjątkowe
wypadki, o których mowa w art. art. 4241
§ 2 k.p.c., odnoszą się także do przyczyn
3
nieskorzystania przez stronę z przysługujących jej środków zaskarżenia. Przyczyny
te muszą mieć charakter wyjątkowy w znaczeniu obiektywnym, co oznacza, że
chodzi o wyjątkowe okoliczności obiektywnie uniemożliwiające stronie wniesienie
środka zaskarżenia, a nie o okoliczności subiektywne, wynikające z woli lub
zaniedbań strony. Wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, strona musi zatem wykazać, że nieskorzystanie przez
nią z przysługującego środka prawnego nastąpiło z wyjątkowych powodów
mających charakter siły wyższej, takich jak ciężka choroba, katastrofa, klęska
żywiołowa czy wyjątkowe okoliczności leżące po stronie osób trzecich, które
obiektywnie rzecz biorąc uniemożliwiły wniesienia środka zaskarżenia
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06, z dnia
29 listopada 2006 r., II CNP 85/06, niepubl., i z dnia 7 lutego 2008 r., IV CNP
217/07, OSNC-ZD 2008, nr 4, poz. 114).
Przyczyna nieskutecznego wniesienia apelacji od zaskarżonego wyroku nie
mieści się w przedstawionym wyżej rozumieniu wyjątkowych wypadków
usprawiedliwiających nieskorzystanie przez stronę z przysługujących jej środków
zaskarżenia. Nie ma ona bowiem charakteru obiektywnego. Apelacja
od zaskarżonego wyroku została odrzucona – co wynika jednoznacznie
z prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w E. z dnia 20 kwietnia 2009 r.
– z powodu niedopełnienia obowiązku uiszczenia należnej od niej opłaty. Sąd
Okręgowy trafnie uznał – wbrew odmiennemu stanowisku pozwanego – że opłatę
od apelacji należało liczyć od wartości przedmiotu zaskarżenia, a nie od wartości
przedmiotu sporu. Wynika to jednoznacznie z uzasadnienia przytoczonego wyroku
Trybunału Konstytucyjnego, zawierającego przedstawienie skutków wydania tego
wyroku (pkt 5 uzasadnienia wyroku). Nie zachodzi zatem przewidziana w art. 4241
§ 2 k.p.c. niezbędna przesłanka dopuszczalności skargi w postaci wyjątkowego
wypadku usprawiedliwiającego nieskorzystanie z przysługującego środka
zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 4248
§ 2 k.p.c. i art. 98 w związku z art. 42412
, 39821
i 391 § 1
k.p.c.).
4