Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I BU 1/11
POSTANOWIENIE
Dnia 20 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z odwołania B. Ś.
przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
w Województwie […].
o ustalenie stopnia niepełnosprawności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 20 kwietnia 2011 r.,
skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
ubezpieczonej na wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w K.
z dnia 22 czerwca 2010 r.,
1. odrzuca skargę,
2. radcy prawnemu T. P. przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu
Rejonowego w K. 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu.
Uzasadnienie
W imieniu wnioskodawczyni B. Ś. została wniesiona skarga „w oparciu o przepis
art. 4241
§ 1 i 2 k.p.c.” o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Okręgowego w K. z 22 czerwca 2010 r. Wyrokiem tym oddalono jej apelację od
wyroku Sądu Rejonowego w K. z 21 kwietnia 2010 r., którym ustalono, iż
niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym istnieje u wnioskodawczyni od 27
2
września 2006 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy podał między innymi, iż
wnioskodawczyni „nie przedstawiła na poparcie swoich twierdzeń żadnych
konkretnych argumentów, nie zgłaszała też w tym zakresie wniosków dowodowych.
Starła się podważyć przedłożone opinie, zarzucając biegłym stronniczość i
złośliwość. Również w apelacji nie zgłosiła żadnych merytorycznych zarzutów
dotyczących zaskarżonego wyroku. Wskazywała jedynie na niekompetencje Sądu
oraz twierdziła, że została pokrzywdzona i poszkodowana”.
Skarga wskazała, że wyrok Sądu Okręgowego jest niezgodny z art. 232 k.p.c. w
związku z art. 227 k.p.c., art. 217 k.p.c., art. 224 k.p.c., art. 382 k.p.c..
Podstawę skargi stanowi naruszenie przepisów postępowania „art. 232 k.p.c. w
związku z art. 227 k.p.c., art. 217 k.p.c., art. 224 k.p.c., art. 382 k.p.c., polegające
na niewyjaśnieniu, jakie dokumenty ubezpieczona złożyła do Miejskiego Zespołu do
Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K., które nie zostały dołączone do akt
sprawy Nr MOPR/M.Z./8211/23836/09, wobec czego Sąd Okręgowy (…) wyrokiem
z 22 czerwca 2010 r. (…) oddalił apelację ubezpieczonej od wyroku Sądu
Rejonowego (…), który oddalił jej odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu
do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (…), utrzymującego w mocy orzeczenie
Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (…), odmawiające
wydania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnoprawności na stałe oraz ustalenia
daty powstania niepełnosprawności od dnia 1 pażdziernika 2003 r.”, a nadto
naruszenie art. 117 § 1-7 k.p.c. „poprzez nie wzięcie pod uwagę okoliczności, że
ubezpieczona powinna mieć ustanowionego pełnomocnika z urzędu, zarówno
przed sądem I, jak i II instancji”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga ma mankamenty, które uzasadniają jej odrzucenie.
Nie może być wniesiona w „o oparciu o przepis art. 4241
§ 1 i 2 KPC”, gdyż
sytuacje z § 1 i z § 2 art. 4241
k.p.c. pozostają w alternatywie rozłącznej. Wszak § 1
dotyczy zasady i orzeczeń, których zmiana lub uchylenie w drodze przysługujących
stornie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Natomiast § 2 dotyczy
3
wyjątku, który pozwala wnieść skargę od orzeczenia, jeżeli strona nie skorzystała z
przysługujących jej środków prawnych.
Chodzi więc o to, że skarga mogła być wniesiono na podstawie art. 4241
§ 1 k.p.c.
albo na podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c.
W sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z 22 czerwca 2010 r.
skarżącej przysługiwała skarga kasacyjna, zatem podstawą obecnej skargi nie
może być art. 4241
§ 1 k.p.c., gdyż była możliwa kontrola kasacyjna wyroku Sądu
Okręgowego.
Oznacza to, że podstawą skargi może być tylko przepis art. 4241
§ 2 k.p.c.
Jednak nie spełnia się warunkujący tę podstawę wyjątkowy wypadek.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało wyjaśnione, że wyjątkowe
wypadki, o których mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c., odnoszą się także do przyczyn
nieskorzystania przez stronę z przysługujących jej środków zaskarżenia. Przyczyny
te muszą mieć charakter wyjątkowy w znaczeniu obiektywnym, co oznacza, że
chodzi o wyjątkowe okoliczności obiektywnie uniemożliwiające stronie wniesienie
środka zaskarżenia, a nie o okoliczności subiektywne, wynikające z woli lub
zaniedbań strony. Wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, strona musi zatem wykazać, że nieskorzystanie przez
nią z przysługującego środka prawnego nastąpiło z wyjątkowych powodów
mających charakter siły wyższej, takich jak ciężka choroba, katastrofa, klęska
żywiołowa czy wyjątkowe okoliczności leżące po stronie osób trzecich, które
obiektywnie rzecz biorąc uniemożliwiły wniesienie środka zaskarżenia (por.
postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06, z dnia 29
listopada 2006 r., II CNP 85/06, niepubl., i z dnia 7 lutego 2008 r., IV CNP 217/07,
OSNC-ZD 2008, nr 4, poz. 114, z dnia 2 lutego 2010 r., IV CNP 101/09, LEX nr
590258, z dnia 10 października 2010 r., II CNP 39/10, LEX nr 603891).
Skarżąca nie przedstawia okoliczności które odpowiadałaby szczególnej sytuacji z
powodu której nie mogła wnieść skargi kasacyjnej. Wszak w skardze sama podaje,
iż w protokole rozprawy zamieszczono informację, że od wyroku może być
wniesiona skarga kasacyjna. Czym innym jest natomiast badanie czy została
pouczona o prawie do wniesienia skargi kasacyjnej, terminie oraz przymusie
adwokacko-radcowskim. Są to okoliczności które mógłby mieć znaczenie w ocenie
4
przywrócenia terminu do wniesienia skargi. Skarżący nie wykazuje, że wzruszenie
zaskarżonego orzeczenia tą drogą nie było i nie jest możliwe.
Jednak w tej sprawie ważniejsze jest zwrócenie uwagi na to, że sformułowana
podstawa skargi (wyżej in extenso) nie odpowiada przepisowi art. 4241
§ 2 k.p.c.
Chodzi wszak w niej o podstawę kwalifikowaną, a więc o naruszenie podstawowych
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i
obywatela. Skarga w tym zakresie ma brak, gdyż nie podaje przepisów prawa
materialnego, które pozwalałyby podjąć rozważania czy wyrok objęty skargą jest
niezgodny z prawem ze względu na naruszenie podstawowych zasad porządku
prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. Po prostu
brak jest w skardze podstawy, o której mowa w art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c. adekwatnej
do art. 4241
§ 2 k.p.c. Równocześnie taki sam brak odnosi się do warunku z art.
4245
§ 1 pkt 3 k.p.c. Braki te nie podlegają uzupełnieniu. Wprawdzie w
uzasadnieniu „przesłanki określonej w przepisie art. 4245
§ 1 pkt 5 KPC”, skarżąca
odwołuje się do art. 45 ust. 1, art. 67 ust. 1 i art. 69 Konstytucji oraz art. 6
Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności”, jednak w tym
miejscu przepisy te nie zastępują brakującej podstawy skargi z art. 4245
§ 1 pkt 2
k.p.c., odpowiadającej warunkom z art. 4241
§ 2 k.p.c. Wszak przedmiot sprawy
dotyczył stopnia i daty powstania niepełnosprawności i tylko taki przedmiot byłby
badany w granicach zarzutów (art. 42412
k.p.c. w związku z art. 39813
§ 1 k.p.c.). W
Konstytucji nie jest uregulowana bezpośrednio materia, która stanowiła przedmiot
sprawy (podstawa prawa rozstrzygnięcia); właśnie z jej art. 69 i art. 67 ust. 1
wynika, że jest to domena ustawy zwykłej. Sprawa została prawomocnie osądzona
przez sądy powszechne w dwuinstancyjnym postępowania, stąd nie można byłoby
stwierdzić naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji czy art. 6 Konwencji w zakresie
prawa do sądu. Również po prawomocnym wyroku, gdyż skarga nie twierdzi, iż
uprzednio próbowano, nawet z wnioskiem o przywrócenie terminu, wnieść skargę
kasacyjną.
Natomiast podana w skardze podstawa opiera się na zarzutach naruszenia
prawa procesowego, które mogłyby być rozważane tylko w przypadku skargi
5
wniesionej w oparciu o przepis art. 4241
§ 1 k.p.c. Wówczas można by stwierdzić,
że skarga jest oczywiście bezzasadna, gdyż postawione zarzuty nie spowodowały
niezgodności orzeczenia z prawem. Otóż skarga całkowicie pomija, że w sprawie
zostało przeprowadzone określone postępowanie, na etapie administracyjnym i
później sądowym (odwoławczym) z udziałem biegłych lekarzy. Skarga nie podważa
metodycznie i merytorycznie wyników tego postępowania, jak również subsumcji
prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego. Skarga skupia się na kwestii,
którą trudno uznać za zasadny zarzut kierowany do Sądu, gdyż bez odpowiedniej
akcji strony nie ma on obowiązku badać z urzędu jakie dokumenty złożone w
postępowaniu administracyjnym nie zostały dołączone do akt sprawy. Jeżeli jakieś
dokumenty nie zostały dołączone, to nie stanowiły dowodu. Proces jest
kontradyktoryjny i skarżąca nie twierdzi, iż składała wniosek o przeprowadzenie
dowodów z dokumentów „które nie zostały dołączone do sprawy”. Nie twierdzi
również, iżby Sąd taki wniosek oddalił. Nie uprawnia to przypisania Sądowi
naruszenia przepisu 232 k.p.c. i dalszych wskazanych w podstawie. Skarga nie
wyjaśnia o jakie dowody chodziło i jaki miałyby mieć wpływ na sprawę, zwłaszcza,
że prócz rozpraw było także postępowanie dowodowe przed biegłymi sądowymi.
Co do zarzutu naruszenia art. 117 § 1-7 k.p.c., to nieuprawnione jest założenie, że
skarżąca powinna mieć pełnomocnika z urzędu przed Sądem pierwszej i drugiej
instancji. Skoro jej wniosek o pełnomocnika z urzędu został oddalony przez Sąd
pierwszej instancji, to była to decyzja, która mgła być poddana kontroli w trybie
zażalenia. Wnioskodawczyni mogła złożyć kolejny wniosek, również przed Sądem
drugiej instancji. Wychodzi to jednak poza potrzebę argumentacji gdyż, skoro
skarga mogła być oparta tylko na podstawie z art. 4241
§ 2 k.p.c. (w sprawie
głównej była możliwość wniesienia skargi kasacyjnej, co wyklucza podstawa z art.
4241
§ 1 k.p.c.), to nie ma odpowiedniej podstawy z art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c. i
jednocześnie z art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c., czyli zarzutów naruszenia prawa
materialnego, z których wynikałoby, że objęty skargą wyrok jest niezgodny z
prawem z powodu naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub
konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.
Z tych względów skarga podlega odrzuceniu na podstawie art. 4248
k.p.c.
6
O kosztach orzeczono na podstawie § 5, § 11.2., § 12.4. pkt 2, § 15 i § 16
rozporządzenia z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.