Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 308/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa Tomasza J.
przeciwko Telekomunikacji Polskiej S.A. w W.
o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 maja 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 26 sierpnia 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 26 maja 2010 r. Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych zasądził od pozwanej spółki - Telekomunikacji Polskiej S.A. na rzecz
powoda Tomasza J. odszkodowanie w wysokości 12.390 zł, nakazał pozwanej
uiścić na rzecz Skarbu Państwa opłatę w wysokości 620 zł oraz nadał wyrokowi do
kwoty 4.130 zł rygor natychmiastowej wykonalności.
Wniesiona przez pozwaną spółkę apelacja w całości od tego wyroku została
oddalona przez Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który w
uzasadnieniu wyroku z dnia 26 sierpnia 2010 r. przyjął ustalenia Sądu Rejonowego
jako własne, podzielając stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż niecelowe jest
przywrócenie powoda do pracy, albowiem faktycznie uległo likwidacji stanowisko
pracy powoda, jak też stwierdził, że nie było możliwe dalsze zatrudnianie powoda.
W zakresie naruszenia przepisów Kodeksu pracy i ponadzakładowego układu
zbiorowego pracy, uzgodnienia z dnia 28 listopada 2008 r. co do obowiązku
przeprowadzania konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę z zakładową
organizacją związkową reprezentującą interesy powoda, stwierdził, że przy
wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia nie
ma zastosowania art. 38 i 41 k.p., z zastrzeżeniem ust. 2-4, a także przepisów
odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem
lub rozwiązaniem stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 5. Sąd w niniejszej sprawie
przyjął, że w przypadku zwolnień grupowych pracodawca nie stosuje art. 38 k.p., o
ile zawarte zostało porozumienie o jakim mowa w art. 3 powołanej ustawy, tj.
porozumienie określające zasady postępowania w sprawach dotyczących
pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, a także obowiązki
pracodawcy w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw
pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem przepisy tego
porozumienia znajdą zastosowanie jakby przed art. 38 k.p. W chwili złożenia
powodowi zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę w dniu 17 września 2009 r. u
pozwanej obowiązywały postanowienia ponadzakładowego układu zbiorowego
pracy (puzp). Zgodnie z treścią § 10 puzp została określona procedura postępowań
w sytuacji, kiedy koniecznym jest dokonanie pracownikowi wypowiedzenia umowy
o pracę. Na podstawie § 10 ust. 4 pracodawca miał obowiązek zawiadomić na
3
piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, czego jak
wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie uczynił zarówno
przed wypowiedzeniem umowy jak i przed przekazaniem oświadczenia o zamiarze
wypowiedzenia stosunku pracy powodowi. W ocenie Sądu przepisy
ponadzakładowego układu zbiorowego pracy obowiązującego u pozwanej spółki od
dnia 9 września 2009 r. nakładały nie tylko taki obowiązek konsultacji zamiaru
wypowiedzenia umowy o pracę z pracownikami, którzy w chwili otrzymania zamiaru
wypowiedzenia przynależeli do jednej z organizacji związkowych działających u
pozwanej, ale także z pracownikami, którzy przystąpili do takiej organizacji
związkowej po otrzymaniu oświadczenia pracodawcy o zamiarze rozwiązania
stosunku pracy, a przed złożeniem oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu
umowy o pracę. Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, że skoro z zebranego
w sprawie materiału dowodowego wynika, iż pozwana spółka w dniu 23 września
2009 r. otrzymała informację w przedmiocie obowiązku potrącania z wynagrodzenia
powoda składek członkowskich w organizacji związkowej, to mogła i powinna
ustalić członkowstwo powoda w zakładowej organizacji związkowej na podstawie
posiadanych informacji. Tym samym, przed złożeniem oświadczenia o
wypowiedzeniu powodowi umowy o pracę, strona pozwana winna skonsultować ten
zamiar z organizacją związkową, której powód był członkiem. Skoro strona
pozwana tego zaniechała, naruszyła § 10 pkt 4 puzp, a Sąd Rejonowy prawidłowo
uznał, iż jest to naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę i na zasadzie
art. 45 § 2 k.p. w związku z art. 471
k.p. zasądził na rzecz powoda od strony
pozwanej odszkodowanie.
Na wyżej wskazane orzeczenie strona pozwana wniosła skargę kasacyjną w
całości wskazując w niej naruszenie przez Sąd drugiej instancji przepisów prawa
materialnego: - art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 38 § 1 k.p. poprzez uznanie, że
dokonane wypowiedzenie stanowiło naruszenie przepisów prawa w zakresie
obowiązku przeprowadzenia konsultacji z zakładową organizacją związkową,
pomimo faktu, że w dniu wręczenia zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę powód
nie był członkiem zakładowej organizacji związkowej i wobec braku informacji od
zakładowej organizacji związkowej reprezentującej jego interesy, by podjęła się
obrony praw pracownika; - art. 38 § 1 k.p. oraz § 10 pkt 4 ponadzakładowegu
4
układu zbiorowego pracy dla Pracowników Telekomunikacji Polskiej S.A. w związku
z art. 9 k.p., poprzez przyjęcie, że w dniu wręczenia zamiaru pozwana naruszyła
przepisy prawa poprzez nie dokonanie konsultacji z reprezentującą pracownika
zakładową organizacją związkową, pomimo tego, że w dniu wręczania zamiaru
powód nie był członkiem żadnej organizacji związkowej i nie reprezentowała go ani
nie broniła jego interesów żadna zakładowa organizacja związkowa; - art. 5 § 1
ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr
90, poz. 844 ze zm.) w związku z § 3 pkt 3 Uzgodnienia z dnia 28 listopada 2008 r.
w związku z art. 9 k.p., poprzez błędną wykładnię i ustalenie, że Uzgodnienie z dnia
28 listopada 2008 r. jako źródło prawa pracy rozszerzyło obowiązek konsultacji ze
związkami zawodowymi pomimo faktu, że w dniu wręczenia oświadczenia o
zamiarze rozwiązania stosunku pracy, powód nie był członkiem związku
zawodowego, a postanowienia Uzgodnienia odnosiło się do konsultacji zamiaru
rozwiązania umowy o pracę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się uzasadniona. W niniejszym stanie faktycznym
sprawy, w myśl uzgodnienia zawartego w dniu 28 listopada 2008 r. pomiędzy
pozwaną i działającymi u niej zakładowymi organizacjami związkowymi w § 3 ust. 3
postanowiono, iż: „W przypadku zamiaru rozwiązania stosunku pracy z
pracownikiem będącym członkiem związku zawodowego w dniu wręczenia
zamiaru, będą miały zastosowanie przepisy art. 38 kodeksu pracy". Z kolei
ponadzakładowy układ zbiorowy pracy w § 10 ust. 4 wprowadzając wymóg
konsultacji zamiaru rozwiązania umowy o pracę, nie wprowadził innego trybu
konsultacji wykraczającego ponad ustalony w art. 38 § 1 k.p. Nie można zatem
podzielić stanowiska Sądu Okręgowego przyjmującego wykładnię, zgodnie z którą
postanowienie puzp w kwestii zawiadomień odnosiło się do wszystkich
pracowników zatrudnionych u pozwanej, nawet tych którzy w chwili wręczenia
zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę nie byli członkami organizacji związkowych
działających w zakładzie pracy. Takie stanowisko sprzeczne jest z wykładnią
językową i systemową § 10 § 4 puzp, którego postanowienia wprowadziły
dodatkowy obowiązek informowania pracownika na piśmie o zamiarze
5
wypowiedzenia stosunku pracy, ale podtrzymały obowiązek informowania o
zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę na piśmie reprezentującej pracownika
zakładowej organizacji związkowej, co w tym zakresie nie odbiegało od uregulowań
kodeksu pracy zawartych w art. 38.
Mając powyższe na uwadze istotnym w niniejszej sprawie było to, że
pracodawca celem wykonania określonego w § 10 § 4 puzp oraz art. 38 k.p.
obowiązku zawiadomienia na piśmie reprezentującej pracownika zakładowej
organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę
zwartej na czas określony, w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego
(por. wyrok z dnia 22 czerwca 2004 r., II PK 2/04, M.Prawn. 2004/14/630; wyrok z
dnia 5 października 2007 r., II PK 27/07, LEX nr 469164; wyrok z dnia 11 września
2001 r., I PKN 624/00, OSNP 2003/16/377; wyrok z dnia 20 lipca 2000 r., I PKN
748/99, OSNP 2002/3/76.), nie był obowiązany zasięgać z własnej inicjatywy
aktualnych informacji o przynależności związkowej pracownika.
Okoliczność ta miała w niniejszej sprawie istotne znaczenie, skoro z ustaleń
faktycznych wynika, że w dniu wręczenia zamiaru powód nie był członkiem związku
zawodowego, co w konsekwencji oznaczało, iż pozwana spółka nie miała
możliwości i obowiązku informowania także związku zawodowego o swoim
zamiarze wypowiedzenia umowy powodowi. Ponadto powód nie poinformował
pozwanej o przystąpieniu do związku zawodowego po otrzymaniu od pozwanej
informacji o zamiarze wypowiedzenia umowy, a związek zawodowy Solidarność, do
którego przystąpił powód, nie przekazywał imiennej listy swoich członków
pracodawcy.
Zgodzić się należy także ze stanowiskiem przedstawionym w skardze
kasacyjnej, że zgodnie z przepisami art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) w przypadku
zwolnień grupowych pozwana spółka była zwolniona z obowiązku konsultacji
zamiaru rozwiązania stosunku pracy w sprawach indywidualnych przy
zastosowaniu art. 38 k.p. z tym zastrzeżeniem, że wynikające z art. 5 ust. 1
powołanej ustawy wyłączenie stosowania art. 38 k.p., w myśl uzgodnienia z dnia 28
listopada 2008 r. nie miało zastosowania do pracowników będących członkami
6
związku zawodowego w dniu otrzymania zawiadomienia o zamiarze rozwiązania
stosunku pracy, w tym też zakresie pozwana nie naruszyła postanowień wyżej
wymienionego uzgodnienia. Z kolei, jak zostało wskazane powyżej, obowiązek
konsultacji zamiaru rozwiązania stosunku pracy określony w paragrafie 10 § 4 puzp
odnoszący się wprost do przepisów art. 38 k.p. dotyczył wyłącznie sytuacji, gdy
pracownik był w dniu wręczania zamiaru wypowiedzenia stosunku pracy członkiem
związku zawodowego lub wskazał związek, który reprezentuje jego interesy.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.