Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 322/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. M.
przeciwko Telekomunikacji Polskiej S.A. w W.
o odszkodowanie z tytułu umownego zakazu konkurencji po ustaniu stosunku
pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 czerwca 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 lutego 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 10
lutego 2010 r. oddalił apelację pozwanej Telekomunikacji Polskiej S.A. w W. od
wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy z dnia 19 listopada 2009 r., zasądzającego
od pozwanej na rzecz powoda G. M. kwotę 132.000 zł tytułem odszkodowanie za
powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej w okresie od 1 kwietnia do 30
września 2007 r., wraz z odsetkami liczonymi od kwoty 22.000 zł miesięcznie, od
dnia następnego po dniu wypłat wynagrodzenia pracownikom pozwanego do dnia
zapłaty.
W sprawie tej ustalono, że w dniu 22 lutego 2002 r. pozwana podpisała z
powodem umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora
Departamentu […]. W tym samym dniu strony podpisały także umowę o zakazie
konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W § 1 przewidywała ona, że przez 12
miesięcy od ustania stosunku pracy, powód zobowiązany jest do powstrzymywania
się od prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pozwanej, a także od
świadczenia pracy, niezależnie od jej podstawy prawnej, na rzecz innego podmiotu
prowadzącego taką działalność. W jej § 4 przewidziano, że z tego tytułu powodowi
będzie przysługiwało odszkodowanie (płatne w ratach miesięcznych) w wysokości
90% wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, tj. w wysokości 22.021,63 zł,
płatne z dołu w terminach wypłat wynagrodzenia, po przedstawieniu przez powoda
oświadczenia o powstrzymywaniu się od działalności konkurencyjnej. W § 5 ust. 1
umowy zawarto zapis: „Spółka z zachowaniem 3-miesięcznego okresu
wypowiedzenia, przypadającego na koniec miesiąca, może zwolnić pracownika od
obowiązku powstrzymywania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej, o
której mowa w § 1. Zwolnienie to wstrzymuje wypłatę dalszych rat odszkodowania,
o którym mowa w § 4".
W dniu 30 czerwca 2006 r. powód wypowiedział umowę o pracę z
zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Umowa uległa rozwiązaniu z
dniem 30 września 2006 r. W związku z zakazem konkurencji powód, mimo
posiadanego wykształcenia magistra telekomunikacji i 12-letniego doświadczenia w
3
branży telekomunikacyjnej, przekwalifikował się i z dniem 1 października 2006 r.
podjął pracę w Banku Handlowym w W. Nie skorzystał też z propozycji zatrudnienia
w pionie komunikacji. Co miesiąc powód przesyłał byłemu pracodawcy
oświadczenia o powstrzymywaniu się od działalności konkurencyjnej. Pozwana
przyjmowała je, nie kwestionując ich treści. Za październik i listopad 2006 r.
pozwana wypłaciła powodowi należne odszkodowanie. W dniu 1 grudnia 2006 r.
pozwana, powołując się na § 5 ust. 1 umowy o zakazie konkurencji, wypowiedziała
powodowi tę umowę, ze skutkiem na 31 marca 2007 r. Poinformowała
jednocześnie powoda, że z dniem 1 kwietnia 2007 r. zwalnia go z obowiązku
powstrzymywania się od zakazu konkurencji. Łącznie pozwana wypłaciła powodowi
odszkodowanie za okres od października 2006 r. do końca marca 2007 r.,
zaprzestając jego wypłat od 1 kwietnia 2007 r. za cały pozostały okres 6 miesięcy.
Powód domagał się o zasądzenia od pozwanej kwoty 132.000 zł z odsetkami
ustawowymi, liczonymi od kwot po 22.000 zł, za 6 miesięcy od maja do
października 2007 r.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że wprawdzie
strony umowy zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy mogą przewidzieć
postanowienia dopuszczające jej rozwiązanie za wypowiedzeniem, jednak pod
warunkiem wskazania okoliczności stanowiących przesłanki tego wypowiedzenia.
Tymczasem w rozpoznanej sprawie warunki umowy zostały przez strony tak
ustalone, że pracodawca mógł w każdej chwili, bez konieczności wskazywania
jakiegokolwiek powodu (przyczyny), doprowadzić swoim oświadczeniem do
rozwiązania umowy i uwolnienia się z zapłaty odszkodowania, z czego zresztą
skorzystał. Zapis ten dawał pracodawcy nieograniczoną dowolność w zakresie jego
wykorzystania, stawiając pracownika (byłego) w gorszej sytuacji. Skoro strony nie
wskazały w umowie konkretnych przypadków ani przyczyn umożliwiających
pracodawcy złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu, to w ocenie Sądu
Okręgowego oświadczenie pozwanej nie mogło doprowadzić do rozwiązania
dwustronnie zobowiązującej umowy o zakazie konkurencji, a tym do zwolnienia
pozwanej z obowiązku wypłaty odszkodowania w razie powstrzymywania się przez
powoda od podejmowania działalności konkurencyjnej przez cały okres trwania
zakazu, tj. przez rok od dnia ustania stosunku pracy. W konsekwencji Sąd
4
pierwszej instancji uznał, że pozwana naruszyła art. 1011
§ 1 k.p., a powództwo o
odszkodowanie było uzasadnione.
Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanej, w pełni podzielając stanowisko
Sądu Okręgowego. Sąd drugiej instancji podkreślił, że wobec nieobjęcia regulacją
Kodeksu pracy kwestii związanych z możliwością wcześniejszego rozwiązania
(wypowiedzenia) umowy o zakazie konkurencji w razie zmiany stosunków, bądź
umownego odstąpienia od umowy, konieczne jest odwołanie się do przepisów
Kodeksu cywilnego na zasadach określonych w art. 300 k.p. Zgodnie z zasadą
swobody umów, strony mogą kształtować łączące je stosunki prawne o ile treść lub
cel stosunku prawnego nie sprzeciwiają się właściwości (naturze) tego stosunku,
ustawie, ani zasadom współżycia społecznego (art. 3531
k.c.). Przepisy o zakazie
konkurencji zostały ustanowione z myślą o ochronie interesów pracodawcy.
Niemniej jednak ustawodawca wprowadził regulacje bezwzględnie obowiązujące, a
zarazem chroniące pracownika, których pominięcie powoduje nieważność umowy
(art. 1013
k.p., art. 1012
§ 2 k.p., art. 1012
§ 1 zdanie drugie oraz art. 1012
§ 1
zdanie pierwsze w związku z art. 1011
§ 1 k.p.). Zarówno czas trwania zakazu
konkurencji po ustaniu zatrudnienia, jak i określenie przyczyn dopuszczających
wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji oraz długości okresu wypowiedzenia
należy do dwóch stron stosunku pracy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie można
zniekształcać istoty umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przez
jednostronnie narzucenie drugiej stronie możliwości wcześniejszego jej rozwiązania
przez pracodawcę bez określenia jakichkolwiek warunków i przyczyn takiej decyzji.
Możliwość wprowadzenia do umowy o zakazie konkurencji postanowienia
dopuszczającego wcześniejsze jej rozwiązanie za wypowiedzeniem przez
pracodawcę powinna być zatem obwarowana warunkiem wskazania okoliczności
stanowiących przyczyny i warunek wypowiedzenia umowy. Wyklucza to ryzyko
swobodnego, dokonanego tylko z woli pracodawcy, rozwiązania umowy i zapewnia
pracownikowi względną stabilizację, ponieważ będzie on mógł spodziewać się
skrócenia okresu trwania umowy o zakazie konkurencji tylko w razie wystąpienia
ściśle określonych, wcześniej przewidzianych sytuacji. Oznacza to, że pracodawca
musi się liczyć z tym, że wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji przed
ustalonym terminem wywrze skutek tylko wówczas, gdy spełnią się przesłanki i
5
warunki uzgodnione wcześniej przez strony, a w razie sporu do pracodawcy należy
wykazanie, że przyczyną wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji była
okoliczność (przyczyna) z góry określona w umowie.
W skardze kasacyjnej pozwana zarzuciła naruszenie przepisów prawa
materialnego, w szczególności: 1/ art. 1012
§ 1 k.p. przez błędne przyjęcie, że
strony nie mogły w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy
uzgodnić prawa pracodawcy do rozwiązania umowy o pracę za 3-miesiecznym
wypowiedzeniem i zwolnieniem pracodawcy z obowiązku dalszej wypłaty
odszkodowania, a pracownika z obowiązku przestrzegania zakazu konkurencji, 2/
art. 3531
k.c. w związku z art. 300 k.p. przez błędne przyjęcie, że strony nie mogły
zgodnie ze swoją wolą ustalić zasad rozwiązania przez pozwanego umowy o
zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy z zachowaniem okresu
wypowiedzenia. Skarżąca wniosła o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
wobec: 1/ potrzeby wykładni przepisów, która jest pożądana dla jednolitej praktyki
sądowej i pozwoli wyeliminować rozbieżności w orzecznictwie sądów
powszechnych w zakresie stosowania przepisów art. 1012
k.p i art. 3531
k.c. w
związku z art. 300 k.p. - w zakresie prawa do rozwiązania umowy o zakazie
konkurencji po ustaniu stosunku pracy i wypowiedzenia umowy z zachowaniem
okresu wypowiedzenia, 2/ występowania w sprawie istotnego zagadnienia
prawnego, sprowadzającego się do pytania „czy jest zgodne z przepisami prawa
wprowadzenie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy prawa
do wcześniejszego rozwiązania umowy i wprowadzenie okresu wypowiedzenia”.
Zdaniem skarżącej, skoro o potrzebie zawarcia umowy o zakazie
konkurencji po ustaniu stosunku pracy decyduje pracodawca, to również on ma
prawo określenia długości okresu jej trwania za odszkodowaniem na rzecz
pracownika. Przepis art. 1012
§ 1 k.p. nie zakazuje stronom takiej umowy
dokonania ustaleń zgodnych z ich wolą w zakresie terminu jej obowiązywania,
możliwości jej wypowiedzenia i zwolnienia pracownika z obowiązku przestrzegania
zakazu konkurencji przed upływem okresu trwania umowy. Skarżący przytoczył
szeroko orzecznictwo Sądu Najwyższego potwierdzające, że pracownik i
pracodawca mogą, zgodnie z zasadą swobody umów, zamieścić w umowie
postanowienia przewidujące wcześniejsze rozwiązanie umowy na różne sposoby:
6
przez zastrzeżenie prawa odstąpienia lub ziszczenie się określonego warunku
rozwiązującego, za wypowiedzeniem, a nawet bez wypowiedzenia za zapłata kary
umownej. Skarżąca zastrzegła sobie możliwość zwolnienia pracownika z zakazu
konkurencji za 3-miesiecznym wypowiedzeniem oraz wstrzymania wypłaty
dalszego odszkodowania, to zachowane były przesłanki z § 5 ust. 1 umowy z dnia
22 lutego 2002 r. i wygasło uprawnienie powoda do żądania zapłaty
odszkodowania za okres po uplywie dokonanego wypowiedzenia, skoro umowa o
zakzei konkurencji skutecznie rozwiązała się.
W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego
wyroku oraz wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu i rozstrzygnięcia o kosztach procesu za
wszystkie instancje.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest usprawiedliwiona w zakresie zarzutu naruszenia art.
1012
k.p. wskutek uznania w zaskarżonym wyroku, że zastrzeżone w umowie o
zakazie konkurencji po ustaniu stosunku uprawnienie pracodawcy do jej
wcześniejszego rozwiązania za 3-miesięcznym wypowiedzeniem wymaga
wskazania konkretnych uzgodnionych przyczyn uzasadniających wcześniejsze
wzajemne rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Tymczasem przepisy Kodeksu pracy nie wykluczają uzgodnienia w umowie o
zakazie konkurencji dopuszczalności wcześniejszego jej rozwiązania za
wypowiedzeniem. Skoro w „zakresie określonym w odrębnej umowie” strony
stosunku pracy nie były krępowane normami o charakterze ściśle bezwzględnie
obowiązującym, przeto mogły ułożyć tę odrębną umowę prawa pracy i klauzule
rozwiązujące umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy według
swojego uznania, byleby jej treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze)
stosunku pracy, ustawie (w szczególności bezwzględnie obowiązującym przepisom
prawa pracy), ani zasadom współżycia społecznego (art. 3531
§ 1 k.c. w związku z
art. 300 k.p.). Warto mieć na uwadze, że zawarcie umowy o zakazie konkurencji w
czasie trwania stosunku pracy nie jest bezwzględnie konieczne, ponieważ zakaz
prowadzenia działalności konkurencyjnej wynika już z pracowniczego obowiązku
dbałości o dobro pracodawcy i ochrony jego mienia (art. 100 § 2 pkt 2 k.p.), a także
7
z zakazu przewidzianego w odrębnych przepisach (art. 1014
k.p. w związku z
przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.). Zawarcie autonomicznej
umowy prawa pracy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy (art.
1011
§ 1 k.p.) gwarantuje pracodawcy możliwość dochodzenia naprawienia szkody
na zasadach pracowniczej odpowiedzialności materialnej, określonych w
przepisach rozdziału I w dziale piątym, także wtedy, gdy pracownik nie wyrządza
szkody pracodawcy przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, ale również w
związku z prowadzeniem poza lub obok pracodawcy działalności konkurencyjnej w
ramach stosunku pracy, na innej podstawie prawnej lub na rzecz jakiegokolwiek
podmiotu konkurencyjnego (art. 1012
§ 1 k.p.).
Szczególne znaczenie ma zawarcie odrębnej umowy o zakazie konkurencji
po ustaniu stosunku pracy, którą zawierają pracodawca i pracownik, który w ocenie
pracodawcy ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie
mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Bez zawarcia takiej umowy nie byłoby
„pracowniczych” podstaw potencjalnej odpowiedzialności byłego pracownika za
szkody wyrządzone byłemu pracodawcy wskutek podjęcia działalności
konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy. W ocenie składu orzekającego, ocena
ryzyka uzyskania przez pracownika lub możliwości jego bezpośredniego dostępu
do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić
pracodawcę na szkodę, należy do pracodawcy, który we własnym zakresie ocenia i
kalkuluje znaczenie należących do niego informacji, jako potencjalnie szczególnie
istotnych, których ujawnienie w szczególności podmiotom konkurencyjnym mogłoby
narazić go na szkodę. Przyjmuje się zatem, że przesłanki, okoliczności i potrzeba
zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy należą do
uprawnień pracodawcy, w którego interesie leży zabezpieczenie jego
konkurencyjnych interesów przez zawarcie z pracownikiem umowy o zakazie
konkurencji po ustaniu stosunku pracy. To, że w umowie o zakazie konkurencji
strony określają okres obowiązywania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku
pracy oraz wysokość odszkodowania (art. 1012
§ 1 k.p.), z zastrzeżeniem
przepisów § 2 i 3, nie oznacza, że strony stosunku pracy nie mogą uzgodnić innych
postanowień umownych, w tym umożliwiających rozwiązanie lub inne modyfikacje
8
umowy o zakazie konkurencji, w tym także ustanie zakazu konkurencji przed
upływem terminu, na jaki została zawarta umowa o zakazie prowadzenia
działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy. Przepis art. 1012
§ 2 k.p.
wyraźnie dopuszcza ustanie obowiązywania zakazu konkurencji przed upływem
terminu, na jaki została zawarta umowa o zakazie konkurencji w razie ustania
przyczyn uzasadniających taki zakaz. Regulacja ta wprawdzie nie przesadza ipso
iure o wcześniejszym ustaniu obowiązywania zakazu konkurencji, ale legitymizuje
wprowadzenie do umowy o zakazie konkurencji klauzul uprawniających
pracodawcę do wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji, jeżeli w
jego ocenie ustaje potrzeba i przyczyny uzasadniające dalsze obowiązywanie
zakazu konkurencji. Oznacza to, ze pracodawcy nie można odmówić prawa
domagania się zawarcia umowy o zakazie konkurencji, w tym uzgodnienia
sposobów wcześniejszego jej ustania lub modyfikacji zakazu konkurencji w razie
ustania przyczyn, które w ocenie pracodawcy prowadziły do zawarcia takiej umowy.
W takim postrzeganiu sprawy, umowa o zakazie konkurencji jest jednostronne
uwarunkowana interesem pracodawcy, który może nawet subiektywnie oceniać, że
należące do niego informacje są szczególnie ważne dla jego konkurencyjnej
pozycji, a ich ujawnienie mogłoby narazić go na szkodę. Istotne jest to, że taka
ocena nie należy do pracownika, który nie może domagać się zawarcia umowy o
zakazie konkurencji nawet wtedy, gdyby dostrzega potrzebę lub uzasadnienie
zawarcia umowy o zakazie konkurencji ze względu na dostęp do informacji, które
ocenia jako istotne dla pracodawcy. Pracownik nie może także żądać rozwiązania
umowy o zakazie konkurencji nawet wtedy, gdy uważa, że przyczyny zawarcia
takiej umowy ustały, chyba że co innego uzgodniły strony w umowie o zakazie
konkurencji. Skoro zatem przesłanki i potrzeba zawarcia umowy o zakazie
konkurencji zależą od pracodawcy, to do niego należy również propozycja
wprowadzenia do zawieranej umowie o zakazie konkurencji sposobów jej
wcześniejszego rozwiązania, prowadzących do ustania zakazu konkurencji i
zwolnienia się z obowiązku wypłaty odszkodowania na warunkach uzgodnionych z
pracownikiem, który po zastrzeżonym ustaniu zakazu prowadzenia działalności
konkurencyjnej jest wzajemnie zwolniony z jego dalszego przestrzegania.
9
W ocenie składu orzekającego, skorzystanie z wzajemnie uzgodnionego w
umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy uprawnienia pracodawcy
do jej wypowiedzenia nie wymaga wskazania ani istnienia szczególnej lub
konkretnie wskazanej w tej umowie przyczyny ustania zakazu konkurencji, a
dopuszczalność wcześniejszego wypowiedzenia terminowej umowy o zakazie
konkurencji po ustaniu stosunku pracy w okolicznościach przewidzianych w tej
umowie nie jest sprzeczna z przepisami ani z zasadami prawa pracy (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2004 r., I PK 398/03, OSNP 2005 nr 1, poz. 5).
Oznacza to, że nie ma podstaw prawnych do pozbawienia lub istotnego
ograniczenia dopuszczalności uzgodnienia sposobów wcześniejszego rozwiązania
umowy o zakazie konkurencji lub takich jej modyfikacji, które prowadzą do
wcześniejszego ustania obowiązywania zakazu prowadzenia działalności
konkurencyjnej przez pracownika oraz zwolnienia pracodawcy z obowiązku dalszej
wypłaty odszkodowania pracownikowi. Wymaga to wprowadzenia do umowy o
zakazie konkurencji uzgodnionego sposobu jej rozwiązania z powodu ustania
należących do oceny pracodawcy przyczyn ustanowienia takiego zakazu (art. 1012
§ 2 k.p.). Nie ma zatem przeszkód prawnych wprowadzenie do umowy o zakazie
konkurencji po ustaniu stosunku pracy klauzul pozwalających na wcześniejsze jej
rozwiązanie i wzajemne ustanie obowiązków wynikających z takiej umowy, w tym
ustanie zakazu konkurencji przed upływem terminu, na jaki umowa była zawarta, w
razie ustania należących do oceny pracodawcy przyczyn ustanowienia takiego
zakazu. Skład orzekający akceptuje te stanowiska judykatury, z których wynika, że
rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji nie wymaga wykazania, że ustały
przyczyny uzasadniające wprowadzenie zakazu konkurencji, ponieważ zarówno
wprowadzenie, jak i ustanie takich przyczyn zależy od ocen, kalkulacji i
przekonania pracodawcy, które nie podlegają weryfikacji sądowej, chyba że strony
uzgodniły i nazwały konkretne przyczyny lub okoliczności ustania dalszego
obowiązywania umowy o zakazie konkurencji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
2 września 2009 r., II PK206/09, i powołane w nim orzecznictwo, LEX nr 523529).
Legalność uzgodnienia w umowie o zakazie konkurencji sposobu wcześniejszego
jej wypowiedzenia wykazuje przy tym podobieństwo do możliwości umownego
zastrzeżenia dopuszczalności wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę na czas
10
określony za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 33 k.p.), które nie wymaga
przecież wskazywania przyczyn uzasadniających wcześniejsze ustanie
terminowego stosunku pracy w tym zastrzeżonym trybie.
Tylko wówczas, gdy zawarta umowa o zakazie konkurencji nie zawiera
adekwatnych klauzul umożliwiających jej wcześniejsze ustanie lub rozwiązanie, to
pracodawca nie może jej jednostronnie rozwiązać nawet wtedy, gdy nie obawia się
już ujawnienia należących do niego informacji, które przestają być dla jego
interesów „szczególnie ważne” lub mogące narażać go na wyższą szkodę po
ustaniu stosunku pracy aniżeli obowiązek dalszej wypłaty pracownikowi
odszkodowania po ustaniu stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
14 maja 1998 r., I PKN 121/98, OSNAPiUS 1999 nr 10, poz. 342). W takich
przypadkach okolicznością wykluczającą dopuszczalność i legalność
wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji jest niewywiązywanie
się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania (art. 1012
§ 2 in fine k.p.),
które następuje bez zawarcia porozumienia z pracownikiem lub skorzystania z
zastrzeżonego w umowie o zakazie konkurencji sposobu wcześniejszego jej
rozwiązania.
Równocześnie Sąd Najwyższy sygnalizuje, że prawidłowe osądzenie
przedmiotowej sprawy wymaga zbadania i oceny tego, czy skorzystanie z
zastrzeżonego w umowie prawa wypowiedzenia przez pozwanego pracodawcę
umowy o zakazie konkurencji, która mogła być rozwiązana w uzgodnionym „trybie,
o którym mowa w § 5, w każdym czasie trwania stosunku pracy w razie ustania
przyczyn uzasadniających jej zawarcie” (§ 6 tej umowy), było umownie uzgodnione
i skuteczne w zakresie terminu dokonania skutecznego wypowiedzenia. W
rozpoznawanej sprawie wypowiedzenie spornej umowy o zakazie konkurencji
zostało bowiem dokonane już po rozwiązaniu stosunku pracy z zamiarem
zwolnienia się pracodawcy z obowiązku wypłaty dalszego odszkodowania
pracownikowi, który przestrzegał zakazu konkurencji. Dopuszczalność
wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w terminie
przypadającym po wyekspirowaniu umowy o pracę powinna być wyraźnie
uzgodniona w umowie o zakazie konkurencji, co jest szczególnie istotne dla
pracownika, który po rozwiązaniu stosunku pracy często podejmuje działalność
11
niekonkurencyjną, stosując się do zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Zaskarżony wyrok nie zawiera żadnej oceny tego istotnego kontekstu sprawy,
przeto Sąd Najwyższy wyrokował na podstawie art. 39815
k.p.c.