Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 6/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Jerzy Kwaśniewski
Protokolant Halina Kurek
w sprawie z odwołania M. K.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr […] z dnia 5 listopada 2010 roku
w sprawie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 8 czerwca 2011 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Krajowa Rada Sądownictwa (dalej KRS lub Rada) uchwałą Nr 1…/10 z dnia
5 listopada 2010 r. postanowiła, że asesor M. K. nie zostanie przedstawiona
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia
urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w […].
2
W uzasadnieniu uchwały Rada wskazała, że M. K. zgłosiła swoją
kandydaturę na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Rejonowym w […],
określone w obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 lipca 2010 r. (M.P. Nr
51, poz. 682). Na jedno wolne stanowisko sędziowskie w tym Sądzie zgłosiło się 7
kandydatów. M. K., urodzona […] 1978 r., po ukończeniu wyższych studiów
prawniczych w 2002 r., odbyła aplikację sądową zakończoną złożeniem we
wrześniu 2006 r. egzaminu sędziowskiego na ocenę dobrą plus. Z dniem 13 marca
2007 r. została mianowana asesorem sądowym w Sądzie Rejonowym w […] i
powierzono jej pełnienie czynności sędziowskich na okres czterech lat. Z dniem 5
maja 2009 r., z mocy prawa ustało powierzenie kandydatce pełnienia czynności
sędziowskich i od tej daty skierowano ją do wykonywania obowiązków referendarza
sądowego w Sądzie Rejonowym w […]. W rzeczywistości kandydatka nie
świadczyła pracy w tym charakterze, bowiem była nieobecna w pracy z powodu
choroby, bądź korzystania z urlopu wypoczynkowego. Decyzją Ministra
Sprawiedliwości z dnia 22 lipca 2010 r. z kandydatką rozwiązano stosunek pracy za
wypowiedzeniem, którego okres upłynął w dniu 30 listopada 2010 r. Opiniujący
kandydatkę wizytator ds. wieczystoksięgowych SSO S. Ł. w piśmie z dnia 24
września 2010 r. stwierdził, że kandydatka powinna wykonywać obowiązki
referendarza sądowego od maja 2009 r., ale z uwagi na ciągłe przebywanie na
zwolnieniach lekarskich i urlopach, wobec braku stosownego materiału, dokonanie
oceny orzecznictwa kandydatki jako referendarza sądowego jest niemożliwe.
Opiniujący zaznaczył ponadto, że w aktach osobowych kandydatki znajdują się trzy
sprawozdania dotyczące oceny jej pracy za okres od 13 marca 2007 r. do 28 lutego
2009 r., sporządzone przez sędziów wizytatorów ds. karnych, cywilnych i
rodzinnych Sądu Okręgowego w […], które nie zawierają pozytywnej oceny M. K.
jako kandydata ubiegającego się o stanowisko sędziego sądu rejonowego.
Kolegium Sądu Okręgowego w […] na posiedzeniu w dniu 29 września 2010 r.
jednogłośnie udzieliło negatywnej opinii o kandydatce. Zgromadzenie Ogólne
Sędziów Sądu Okręgowego w […] na posiedzeniu w dniu 1 października 2010 r., w
którym brało udział 34 członków, przy 2 głosach nieważnych, wydało następującą
opinię o kandydatce: 7 głosów "za", 18 głosów "przeciw" i 7 głosów
"wstrzymujących się". Minister Sprawiedliwości w stanowisku z dnia 27
3
października 2010 r. negatywnie ocenił kandydaturę. Podkreślił, że od dnia 5 maja
2009 r. kandydatka praktycznie nie wykonuje obowiązków referendarza sądowego.
Dlatego - przy uwzględnieniu poprzedniej negatywnej oceny tej kandydatury
(dokonanej w związku z wcześniejszym jej zgłoszeniem na wolne stanowisko
sędziowskie w Sądzie Rejonowym w […]) - należy przyjąć, że nie opanowała ona w
stopniu wystarczającym metodyki pracy sędziego. Ta okoliczność w powiązaniu
naganną postawą kandydatki w stosunkach służbowych, nie pozwala na
rekomendację jej kandydatury. Rada postanowiła nie przedstawiać kandydatury M.
K. Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie jej do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego sądu rejonowego, gdyż kandydatka nie uzyskała poparcia ani
Kolegium, ani Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Okręgowego, a w dodatku
uzyskała negatywne opinie sędziów wizytatorów i Ministra Sprawiedliwości. W
trakcie posiedzenia KRS w dniu 5 listopada 2010 r. - przy braku głosów
"wstrzymujących się" - na kandydatkę nie oddano ani jednego głosu "za", natomiast
oddano 14 głosów "przeciw". Tym samym kandydatura nie uzyskała wymaganej
bezwzględnej większości głosów.
Od powyższej uchwały kandydatka wniosła obszerne odwołanie, w którym
zarzuciła naruszenie: 1) art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej
Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze zm.; obecnie jednolity tekst:
Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm.; dalej ustawa o KRS) i § 14 pkt 1
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada 2007 r. w
sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz
postępowania przed Radą (Dz.U. Nr 219, poz. 1623) przez niedokonanie przez
KRS własnej, "zewnętrznej" oceny kandydatki; 2) § 21 ust. 1 i 2 w związku z § 14
pkt 1 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 13 listopada 2007 r. i art. 2 ust. 1 pkt 2
w związku z art. 12 ust. 1-4 i ust. 6 ustawy o KRS wskutek niepodjęcia przez KRS
na posiedzeniu plenarnym "uchwały w sprawie indywidualnej dotyczącej
rozpatrzenia i oceny kandydatury asesora sądowego M. K. do pełnienia urzędu
sędziowskiego na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w […]" oraz
nieprzeprowadzenie głosowania, a tym samym nieuzyskanie bezwzględnej
większości głosów w tym zakresie; 3) art. 13 ust. 1 ustawy o KRS i § 21 ust. 2
rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 13 listopada 2007 r. polegające na
4
niewskazaniu przez KRS podstawy faktycznej i prawnej zaskarżonej uchwały, przez
co jej uzasadnienie nie odpowiada standardom proceduralnym; 4) § 20 ust. 1
rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 13 listopada 2007 r. wskutek odstąpienia
przez KRS od wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności sprawy oraz
nieprzeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, a także wskutek powołania się
w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały na okoliczności niezgodne z rzeczywistością
dotyczące pracy i postawy kandydatki w stosunkach służbowych; 5) § 20 ust. 1
rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 13 listopada 2007 r. wskutek braku
wszechstronnego rozważenia okoliczności sprawy, co uniemożliwiło kandydatce
ustosunkowanie się do opinii sędziego wizytatora ds. wieczystoksięgowych i opinii
Ministra Sprawiedliwości; 6) art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 60 Konstytucji RP przez
nierówne potraktowanie kandydatki w stosunku do innych zgłaszających się na
wakujące stanowisko i dyskryminację kandydatki z powodu pracy orzeczniczej jako
asesora sądowego, dokonaną w zaskarżonej uchwale wskutek "zastosowania
nieprzejrzystych, niezgodnych z zasadami logiki i pracy sądowej kryteriów oceny";
7) art. 7 i 83 Konstytucji RP przez nieuwzględnienie, że "stosunek pracy kandydatki
jako asesora sądowego Minister Sprawiedliwości wypowiedział niezgodnie z
prawem, a w przedmiotowym postępowaniu, wbrew faktom to kandydatce
przypisuje naganny stosunek do przełożonych"; 8) art. 186 ust. 1 Konstytucji RP w
związku z art. 1 ust. 1 ustawy o KRS i art. 135 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. -
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) wskutek
pominięcia w zaskarżonej uchwale "okoliczności związanych z niezawisłością w
zakresie orzekania asesora sądowego M. K. oraz negatywnym stosunkiem
służbowym innych podmiotów do opiniowanej"; 9) art. 65 ust. 2 ustawy z dnia 23
stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz.U. Nr 26, poz.
157 ze zm.) wskutek uznania, iż praca kandydatki w charakterze asesora
sądowego Sądu Rejonowego w […] w okresie ponaddwuletnim nie wystarcza do
oceny jej kandydatury na stanowisko sędziego sadu rejonowego.
Odwołująca się wniosła o uchylenie zaskarżonej uchwały w całości i
przekazanie sprawy KRS do ponownego rozpatrzenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
5
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o KRS, Rada rozpatruje i ocenia
kandydatury do pełnienia urzędu sędziowskiego w poszczególnych sądach oraz
przedstawia Prezydentowi RP wnioski o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym,
sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach wojskowych. Uchwały
KRS podjęte w sprawach indywidualnych dotyczące kandydatury do pełnienia
urzędu sędziowskiego, która nie uzyskała oceny uzasadniającej objęcie wnioskiem
o powołanie do Prezydenta RP wymagają uzasadnienia i doręczenia
zainteresowanemu (art. 13 ust. 1 zdanie drugie ustawy o KRS). Osoba, której
dotyczyła taka uchwała, może odwołać się od niej do Sądu Najwyższego (art. 13
ust. 2 ustawy o KRS). Szczegółowe zasady postępowania w sprawach
indywidualnych przed KRS regulują przepisy rozporządzenia Prezydenta RP z dnia
13 listopada 2007 r. Wprawdzie rozporządzenie to - zgodnie z wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 19 listopada 2009 r., K 62/07 (Dz.U. Nr 202, poz. 1567;
OTK-A 2009 nr 10, poz. 149) - utraciło moc z dniem 2 grudnia 2010 r. w części
wydanej na podstawie art. 12 ust. 6 ustawy o KRS, w zakresie, w jakim jest on
sprzeczny z art. 187 ust. 4 w związku z art. 2 Konstytucji RP, niemniej jednak w
dacie podjęcia zaskarżonej uchwały obowiązywały przepisy tego rozporządzenia,
dotyczące między innymi trybu podejmowania przez KRS uchwał w przedmiocie
kandydatur do objęcia wolnych stanowisk sędziowskich. W myśl § 20 ust. 1
rozporządzenia, w sprawach indywidualnych KRS podejmuje uchwały po
wszechstronnym rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy na podstawie
udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników postępowania. Uchwały
dotyczące kandydatury, która nie uzyskała oceny uzasadniającej objęcie wnioskiem
do Prezydenta RP o powołanie do urzędu sędziego podlegają pisemnemu
uzasadnieniu (§ 21 ust. 1 i 2 rozporządzenia). Rozpatrzenie kandydatury do
pełnienia urzędu sędziowskiego powinno nastąpić na podstawie przedstawionej
KRS dokumentacji zawierającej kartę zgłoszenia, ocenę kwalifikacji kandydata
sporządzoną przez prezesa lub innego sędziego właściwego sądu albo sędziego
wizytatora, opinię kolegium właściwego sądu i wyciąg z protokołu właściwego
zgromadzenia ogólnego sędziów. Do dokumentacji mogą być dołączone inne opinie
służbowe lub zawodowe, listy rekomendujące i inne dokumenty uzasadniające
zgłoszenie kandydata (§ 23 rozporządzenia). W odniesieniu do kandydatury, która
6
nie uzyskała oceny uzasadniającej objęciem wnioskiem do Prezydenta RP, Rada
podejmuje odrębną uchwałę (§ 24 ust. 2 rozporządzenia).
Stosownie do art. 13 ust. 2 ustawy o KRS, kompetencja Sądu Najwyższego
w sprawie odwołania od uchwały KRS ogranicza się do zbadania zgodności
zaskarżonej uchwały z prawem, przy odpowiednim stosowaniu przepisów
postępowania cywilnego dotyczących skargi kasacyjnej. Sąd Najwyższy nie
zastępuje Rady w jej konstytucyjnie i ustawowo wyznaczonym zadaniu
polegającym na rozpatrzeniu oraz ocenie kandydatów do pełnienia urzędu
sędziego i dlatego nie przeprowadza powtórnego badania kwalifikacji kandydata do
pełnienia urzędu sędziego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2009
r., III KRS 13/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 196 oraz z dnia 17 sierpnia 2010 r., III
KRS 6/10, LEX nr 737275). Poddanie kontroli sądowej wyników postępowania
przed KRS w takiej indywidualnej sprawie nie może znaczyć, że Sąd Najwyższy
uczestniczy w decydowaniu o obsadzie określonego stanowiska sędziowskiego
(uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06
(OTK-A 2008 nr 4, poz. 63; Przegląd Sejmowy 2009 nr 1, s. 191, z glosą M.
Wiącka). Kandydat na stanowisko sędziego nie ma roszczenia o nabór do służby
(wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2010 r., III KRS 4/10, LEX nr 611831
oraz z dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09, OSNP 2011 nr 9-10, poz. 141). W
sprawie z odwołania od uchwały KRS, Sąd Najwyższy - nie przejmując kompetencji
tego organu - rozstrzyga więc o zgodności zaskarżonej uchwały z prawem, będąc
związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi jej podstawę (art. 39813
§ 2 k.p.c.
związku z art. 13 ust. 6 ustawy o KRS).
Z ustaleń stanowiących podstawę faktyczną uchwały zaskarżonej w
rozpoznawanej sprawie wynika, że kandydatura odwołującej się została poddana
wszechstronnej analizie wymaganej przepisami rozporządzenia z dnia 13 listopada
2007 r. Rada rozstrzygała bowiem na podstawie całości zebranego materiału, a w
szczególności dysponowała opiniami Kolegium Sądu Okręgowego w […],
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Okręgowego w […], sędziego wizytatora
ds. wieczystoksięgowych oraz Ministra Sprawiedliwości, a ponadto aktami
osobowymi kandydatki, w których znajdowały się dokumenty związane z
wcześniejszym ubieganiem się o stanowisko sędziego Sądu Rejonowego w […], w
7
tym opiniami oceniającymi pracę kandydatki na stanowisku asesora,
sporządzonymi przez sędziów wizytatorów ds. karnych, cywilnych i rodzinnych
Sądu Okręgowego w [...]. Żadna z tych opinii nie zawierała pozytywnej oceny.
M. K. poprzednio złożyła wniosek o powołanie jej do pełnienia urzędu
sędziego Sądu Rejonowego w […]. Uchwałą Nr …/09 z dnia 8 października 2009 r.
KRS nie przedstawiła jej kandydatury Prezydentowi RP, co zostało
zakwestionowane w odwołaniu zawierającym praktycznie takie same zarzuty, jak w
rozpoznawanej sprawie, przy czym - w związku z faktycznym niepełnieniem
obowiązków referendarza - identyczne były istotne elementy ustaleń faktycznych.
Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2010 r., III KRS 1/10 (LEX nr 611829),
oddalił odwołanie od poprzedniej uchwały, ustosunkowując się do podniesionych
zarzutów. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni
podziela argumentację wyrażoną w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 kwietnia 2010 r.
W szczególności podtrzymuje ocenę bezzasadności zarzutu dotyczącego
niedokonania przez KRS własnej, "zewnętrznej" oceny kandydatury. Skoro KRS
przy rozpatrywaniu kandydatur - zgodnie z przepisami regulującymi tryb
postępowania - bierze pod uwagę pisemne oceny kwalifikacji kandydata,
sporządzone przez podmioty wymienione w § 23 rozporządzenia z dnia 13
listopada 2007 r., to jest oczywiste, że głównie na tej podstawie faktycznej
podejmowana jest decyzja w przedmiocie zgłoszonej kandydatury. Zgodnie z
regulacjami proceduralnymi KRS nie może pominąć opinii udzielonych przez
podmioty "wewnętrzne", bowiem w przeciwnym razie naraża się na zarzut braku
wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności sprawy (§ 20 ust. 1
rozporządzenia). Z tego względu odpowiadało prawu oparcie się w zaskarżonej
uchwale na opiniach kompetentnych podmiotów (sędziego wizytatora, kolegium
oraz zgromadzenia ogólnego sędziów właściwego sądu), niezawierających
pozytywnej oceny kandydatki. Rozstrzygnięcie przyjęte w uchwale KRS nie jest
zatem ani niekompletne, ani sprzeczne z udostępnioną Radzie dokumentacją. Z
uzasadnienia uchwały jasno zaś wynika, na jakiej podstawie faktycznej została
podjęta.
Nietrafny jest też zarzut odwołania dotyczący trybu procedowania Rady, w
tym przede wszystkim twierdzenie, że skoro w przepisach jest mowa o
8
rozpoznawaniu i ocenie kandydatur na urząd sędziego a także o uchwale w
sprawie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego, to tą
ostatnią uchwałę poprzedzać powinna osobna uchwała Rady w sprawie
rozpatrzenia i oceny kandydatury do pełnienia urzędu sędziowskiego. W art. 2 ust.
1 pkt 2 i 3 ustawy o KRS wskazane są kompetencje Rady, a nie sposób
procedowania, a zwłaszcza nie wynika z tych przepisów twierdzona konieczność
podjęcia przez Radę dwóch uchwał (pierwszej w przedmiocie rozpatrzenia i oceny
kandydatury oraz drugiej w przedmiocie przedstawienia Prezydentowi RP wniosku
o powołanie). Uchwała w przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie zostaje
bowiem zawsze podjęta po rozpoznaniu i ocenie kandydatury. Rozpoznanie i ocena
kandydatury następują w przewidzianym postępowaniu i stanowią przesłankę
(podstawę) uchwały rozstrzygającej o "sprawie indywidualnej" w przedmiocie
przedstawienia wniosku o powołanie,
W konsekwencji należy stwierdzić, że wszystkie przedstawione w odwołaniu
zarzuty dotyczące sposobu procedowania przez Radę są chybione. Z kolei, wobec
ustalenia, że KRS prawidłowo rozpatrzyła i oceniła sprawę kandydatki, zgodnie z
przysługującą Radzie właściwością, w odpowiedniej procedurze i na podstawie
udostępnionej dokumentacji, Sąd Najwyższy uznał za bezzasadne również zarzuty
odwołania, które dotyczą obrazy przepisów prawa materialnego. Opierają się one
bowiem w dużej mierze na okolicznościach, które nie były podstawą zaskarżonej
uchwały.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił odwołanie na
podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 13 ust. 6 ustawy o KRS.