Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 29/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński
SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. M.
przeciwko Spółce A. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o wynagrodzenie prowizyjne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 lipca 2011 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w W.
z dnia 13 września 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W.
do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 6 stycznia 2010 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych [...] w W. w sprawie z powództwa J. M. przeciwko “A”
Spółce z o.o. w W. o wynagrodzenie: zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę
1.617,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2007 r. do dnia zapłaty
tytułem premii motywacyjnej (pkt I.); w pozostałym zakresie oddalił powództwo (pkt
II.); wyrokowi w pkt I. nadał rygor natychmiastowej wykonalności (pkt III.); zasądził
od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.638 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego (pkt IV.).
Sąd Rejonowy ustalił, że strona pozwana od 1 lutego 1999 r. zawarła z
powódką umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku konsultanta
sprzedawcy w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 1.730 zł plus 25%
premii. Od 28 czerwca 2002 r. powódce powierzono w wyniku porozumienia
zmieniającego obowiązki kierownika stoiska, z wynagrodzeniem składającym się z
części zasadniczej – 2.260 zł oraz części zmiennej – prowizji liczonej od
miesięcznego obrotu sklepu wynoszącej 0,5% obrotu sklepu. W dniu 25 lutego
2004 r. strony podpisały “Porozumienie zmieniające” w części dotyczącej
wynagrodzenia powódki. W treści dokumentu znalazł się zapis, że wynagrodzenie
powódki będzie składać się z części stałej – 2.300 zł miesięcznie brutto oraz
zmiennej – prowizji 4% od sprzedaży netto marek dystrybuowanych przez Ina
Trading oraz marek “stowarzyszonych” i prowizji 2% od sprzedaży netto wybranych
marek innych dystrybutorów, za wyjątkiem produktów dostępnych w szerokiej
dystrybucji. W dniu 30 kwietnia 2007 r. na skutek wypowiedzenia dokonanego
przez pracodawcę stosunek pracy między stronami ustał. Inni pracownicy
pozwanego: H. G., J. K., E. S., M. Z. również otrzymały Porozumienie zmieniające
z 25 lutego 2004 r, w którym analogicznie zostało określone wynagrodzenie
zmienne (prowizja). Wręczenie oświadczenia pracodawcy zatytułowanego
“Porozumieniem zmieniającym” nastąpiło w lutym 2004 r., dokumenty zawierające
Porozumienie zostały przywiezione do sklepu, w którym pracowała powódka przez
kierowcę, który poczekał aż pracownicy podpiszą dokumenty i je zabrał. Powódka
podpisała doręczony jej dokument. Przed wręczaniem przedmiotowego
3
porozumienia, w lutym 2004 r., odbyło się doroczne spotkanie kierowników sklepów
i managerów regionalnych, na którym poinformowano, że będą zmiany w liczeniu
prowizji. Przed przywiezieniem dokumentów żaden z przełożonych powódki nie
wyjaśniał, że premia będzie dzielona na wszystkich pracowników sklepu. Powódka
otrzymywała zestawienia marek ze wskazaniem, za jakie jest prowizja 4%, za jakie
2%, a za jakie 0%. Na koniec miesiąca sporządzała zestawienie (strukturę)
sprzedaży, na której odręcznie długopisem wyliczała ogólną wartość 4% od war-
tości sprzedanych marek oznaczonych taką wysokością premii, jak również ogólną
wartość 2%. Powódka nie dzieliła uzyskanych kwot po równo na pracowników,
przekazywała te zestawienia dyrektorowi regionalnemu. Powódka, podpisując
“Porozumienie zmieniające” w lutym 2004 r., była przekonana, że premia wskazana
w tym dokumencie będzie jej przysługiwać, nie obejmowała swoją świadomością
tego, że wartość tak wyliczona będzie dzielona po równo na wszystkich
pracowników. Powódka kwestionowała sposób wyliczania premii przez dzielenie jej
na wszystkich pracowników. Wiedzę o tym, że pozwany wyliczoną premię dzieli po
równo na wszystkich pracowników sklepu powódka uzyskała już po pierwszej
wypłacie w marcu 2004 r. We wszystkich sklepach pozwanego premia obliczona w
ten sposób była po równo dzielona na pracowników sklepu. Pracodawca
konsekwentnie po wręczeniu pracownikom Porozumień zmieniających wypłacał
wszystkim pracownikom pracującym w sklepach premię dzieloną po równo na
wszystkich pracowników.
Sąd Rejonowy zasądził kwotę 1.617,09 zł premii motywacyjnej z odsetkami,
ponieważ pozwany uznał to roszczenie. W pozostałym zakresie roszczenie
powódki Sąd Rejonowy uznał za nieuzasadnione. Sąd Rejonowy przyjął, że
powódka opierała roszczenia na dosłownym brzmieniu tekstu “Porozumienia
zmieniającego” z lutego 2004 r. Stosownie art. 60 k.c., oświadczenie woli może być
wyrażone przez każde zachowanie się osoby, które ujawnia tę wolę w sposób
dostateczny. Zdaniem Sądu Rejonowego, nie ulega wątpliwości, że wola
pracodawcy została jednoznacznie określona przez wypłatę wynagrodzenia, a
także odpowiednie dzielenie wyliczonej kwoty ogólnej dla poszczególnych marek.
W ten sposób, pracodawca zamanifestował swoją wolę w zakresie ukształtowania
wynagrodzenia m. in. powódki. Wyraził to na tyle jasno, że żaden ze świadków nie
4
miał wątpliwości, iż pracodawca takie właśnie zasady wprowadził. Rzeczywiście,
mogło to w sposób jasny nie wynikać z samej treści Porozumienia, jednak wynikało
z zachowania pracodawcy w sposób jednoznaczny.
Z art. 65 § 2 k.c. wynika, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny
zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Wolą
pracodawcy było dzielenie premii na pracowników sklepu po równo, inne zaś były
oczekiwania powódki. W tej sytuacji - w ocenie Sądu pierwszej instancji - brak było
zgodnego zamiaru stron co do sposobu liczenia premii a w konsekwencji nie można
uznać, że strony doszły do zgodnego porozumienia i zmieniły wynagrodzenie
powódki w drodze porozumienia. W szczególności nie można przyjąć, jak chce tego
powódka, że zawarto Porozumienie na warunkach, jakie powódka wyinterpretowała
z samej jedynie treści dokumentu. Taki wniosek byłby sprzeczny z rzeczywistą wolą
pracodawcy. Zdaniem Sądu pracodawca złożył powódce oświadczenie woli o
zmianie zasad premiowania. Treść tego oświadczenia została dostatecznie
wyrażona przez treść dokumentu Porozumienia oraz przez konsekwentne dzielenie
premii na pracowników. De facto nastąpiło wypowiedzenie powódce warunków
płacy, wadliwe, ale skuteczne. Dopóki zatem powódka nie zakwestionuje
wypowiedzenia zmieniającego, dopóty uznać należy, iż skutecznie zmieniło ono
powódce sposób naliczania i wypłacania premii. Wolą zaś pracodawcy było
dzielenie premii na wszystkich pracowników sklepu.
Wyrok Sądu Rejonowego powódka zaskarżyła apelacją w części oddalającej
jej powództwo (pkt II.) oraz w części zasądzającej od powódki na rzecz pozwanej
koszty postępowania (pkt IV.).
Wyrokiem z dnia 13 września 2010 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w W. na
podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację (pkt 1.); zasądził od powódki na rzecz
pozwanej kwotę 1.350 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
instancji odwoławczej (pkt 2.).
Sąd drugiej instancji stwierdził, że w sprawie istota sporu sprowadzała się do
ustalenia czy porozumienie zmieniające wynagrodzenie prowizyjne powódki zostało
skutecznie dokonane i czy określało w sposób dostateczny zakres tych zmian.
“Porozumienie” z 25 lutego 2004 r. zawiera oświadczenie woli
ukierunkowane na wywołanie określonego skutku prawnego. Przy uwzględnieniu
5
treści art. 56 k.c. oświadczenie woli można również określić jako zachowanie
podmiotu prawa cywilnego, z którego w kontekście towarzyszących mu
okoliczności, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów – wynika
wola dokonania określonej czynności prawnej, a skuteczność takiego oświadczenia
może być rozstrzygana zgodnie z wolą wewnętrzną ujawnioną na zewnątrz w
oświadczeniu oraz stosownie do oceny, czyje interesy – składającego
oświadczenie woli czy adresata bardziej zasługują na ochronę. Takie podejście
uzasadnione jest potrzebą ochrony zaufania odbiorcy oświadczenia woli oraz
względami bezpieczeństwa obrotu prawnego. Jeżeli pozwany pracodawca
składając oświadczenie woli pod nazwą “Porozumienie zmieniające” wyraził w ten
sposób wolę wywołania określonego skutku prawnego, a powódka bez przymusu
fizycznego lub innych okoliczności wyłączających świadome albo swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli zaaprobowała to porozumienie, to brak jest
podstaw do zaprzeczenia jego skuteczności wobec obu stron. W umowie o pracę
powódki oraz w kolejnych porozumieniach zmieniających jej wynagrodzenie -
prowizja została określona jako część zmienna liczona pierwotnie od obrotu brutto
sklepu jako 1%, następnie 0,5% obrotu sklepu, 0,5 % obrotu sklepu netto a w
ostatnim porozumieniu jako 4% i 2% od sprzedaży netto określonych marek. W
żadnym porozumieniu nie zostało wskazane, czy procentowy udział w obrocie lub
sprzedaży przysługuje powódce w całości czy w części np. po podzieleniu tak
obliczonej prowizji na wszystkich pracowników. Do chwili zawarcia porozumienia z
dnia 25 lutego 2004 r. prowizja ustalona według zasad wskazanych w
porozumieniach była wypłacana powódce jako kierownikowi w całości, a wynikało
to z faktu, że powódka w tamtym czasie była jedynym pracownikiem na stoisku
objętym prowizyjnym wynagrodzeniem, natomiast pracownicy prowizję obliczoną
od obrotu lub sprzedaży w ustalonym dla sklepu procencie mieli dzieloną przez
ilość zatrudnionych w danym sklepie pracowników i wypłacaną w wysokości
stanowiącej część wypracowanej przez sklep prowizji.
Sąd drugiej instancji powołał się w swej ocenie na to, że na spotkaniu
kierowników sklepów w lutym 2004 r. powódka została poinformowana, że ulegnie
zmianie naliczanie prowizji dla kierowników. Zgodnie z nowym zasadami prowizja
miała być dzielona równo na wszystkich pracowników sklepu w tym kierownika.
6
Mimo takich sugestii samo porozumienie w formie podpisanej przez powódkę nie
wskazywało na taki sposób podziału prowizji, precyzując jedynie wysokość prowizji
od poszczególnych marek towarów dzieląc je na: marki dystrybutorów Ina Trading
oraz marek “stowarzyszonych” i na marki innych dystrybutorów. Szczegółowy
wykaz marek i ustalonego dla nich procentu był przekazywany kierownikom
sklepów przez ich przełożonych i ulegał zmianom. Powódka po spotkaniu
kierowników w lutym 2004 r. i w oparciu o treść porozumienia zmieniającego z 25
lutego 2004 r., które w zakresie prowizji ustalało tożsame zasady jej naliczania
zarówno dla kierownika jak i dla pozostałych pracowników sklepu powinna bez
trudu zrozumieć treść oświadczenia pracodawcy i jego intencję: podział prowizji na
wszystkich pracowników biorących udział w wypracowaniu zysku. Stąd następcze
przyznawanie prowizji w taki właśnie sposób przez pozwanego należy uznać za
prawidłowe realizowanie postanowień porozumienia. Wobec nie wykazania przez
powódkę, że w okresie zatrudnienia kwestionowała wysokości otrzymywanej
prowizji należało przyjąć również, że w sposób dorozumiany wyraziła zgodę na
takie jego ukształtowanie. Zasady wprowadzone przez pozwanego po 25 lutego
2004 r. nie mogą stanowić o naruszeniu prawa powódki do godziwego
wynagrodzeniu zgodnie z art. 13 k.p. a modyfikacja w tym zakresie nie stanowiła o
pokrzywdzeniu pracownika, co wykazał pozwany przedstawiając zestawienia
wynagrodzenia powódki przed i po wprowadzeniu porozumienia.
Zdaniem Sąd drugiej instancji przepisy odnoszące się do wynagrodzenia za
pracę nie mogą być interpretowane rozszerzająco, lecz muszą być wykładane
ściśle (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1983 r., III PZP 49/83 –
OSNC 1984/7/112, z dnia 6 sierpnia 1987 r., III PZP 26/87 – OSNC 1989/1/8). W
sytuacji gdy w porozumieniu z dnia 25 lutego 2004 r. zabrakło ustalenia w sposób
jasny zasad przyznawania prowizji dla poszczególnych pracowników co zostało
różnie zrozumiane przez strony należy przyjąć, że porozumienie nie zostało w tym
zakresie skutecznie zawarte, natomiast zostało w sposób dorozumiany ustalone
pomiędzy stronami dopiero w trakcie przyznawania prowizji. Powódka posiadała
informacje od przełożonych i od zarządu (na spotkaniu kierowników sklepów) o
zamiarze zmiany sposobu ustalania prowizji oraz na czym te zmiany miały polegać,
zaakceptowała te zmiany naliczając następnie zgodnie z wytycznymi prowizję w
7
kolejnych miesiącach dla pracowników i obliczając prowizję od sprzedaży, a
następnie dzieląc uzyskaną kwotę przez liczbę zatrudnionych. Sąd drugiej instancji
uznał, że powódka wyraziła zgodę na zmianę formy naliczania prowizji przez jej
pobieranie bez zastrzeżeń w czasie zatrudnienia. Na spotkaniu w lutym 2004 r.
naliczaniem prowizji miała zajmować się centrala, a dokonywanie wyliczeń przez
samą powódkę stanowiło o zaakceptowaniu zmian w tym zakresie. Dlatego po
zakończeniu stosunku pracy jej roszczenie o wyrównanie prowizji – zgodnie z lite-
ralną treścią porozumienia – było bezzasadne.
Uznając bezzasadność zarzutu apelacji w zakresie naruszenia art. 65 § 2
k.c. Sąd drugiej instancji wskazał, że przesądzające okoliczności prowadzące do
uznania jakiej treści oświadczenie woli złożył pozwany miały miejsce przed
podpisaniem porozumienia, a późniejsza wypłata w tak ustalonej wysokości prowizji
była jedynie potwierdzeniem, że pozwany realizuje w sposób wcześniej ustalony
porozumienie. Pozwany również wykazał, że jego zamiar wyrażony na spotkaniu w
lutym 2004 r. którego konsekwencją miała była treść porozumienia w dostatecznym
stopniu uzewnętrzniał jego wolę w zakresie naliczania prowizji dla powódki.
Sąd drugiej instancji uznał za bezzasadny zarzut apelacji naruszenia art. 233
§ 1 k.p.c. Zdaniem Sądu drugiej instancji pełnomocnik powódki nie wskazał jakiego
rodzaju błędy w logicznym rozumowaniu popełnił sąd pierwszej instancji ani jakie
zasady doświadczenia życiowego nie zostały zastosowane. Apelujący nie wskazał
również, aby powódka nie znała zamiarów pozwanego w chwili podpisywania
porozumienia i aby niejasności w zakresie naliczania prowizji spowodowały u
powódki jakiekolwiek wątpliwości w czasie realizowania porozumienia.
Uznając bezzasadność zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w zakresie
braku właściwego wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, Sąd drugiej instancji
stwierdził, że Sąd pierwszej instancji wskazał w obszernych ustaleniach i
rozważaniach prawnych w zakresie interpretacji oświadczeń woli, dlaczego
porozumienie z dnia 25 lutego 2004 r. w kontekście informacji przekazanych
wcześniej powódce było dostatecznym uzewnętrznieniem woli pracodawcy, i
dlaczego fakt pobierania prowizji w czasie zatrudnienia stanowi o pełnej akceptacji
powódki na taką jej wysokość. Powyższe stanowi o spełnieniu wymogów
określonych w art. 328 § 2 k.p.c. a brak wskazania przez Sąd pierwszej instancji
8
przepisu stanowiącego podstawę uznania, że porozumienie zmieniające nie zostało
przez strony zawarte nie może stanowić podstawy uchylenia zaskarżonego
orzeczenia, ponieważ na taką koncepcję Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę
jedynie pobocznie.
Wyrok Sądu Okręgowego (w całości) powódka zaskarżyła skargą kasacyjną.
Skargę oparto na obydwu podstawach (art. 3983
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c.). W ramach
podstawy materialnoprawnej (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.) zarzucono:
a) niewłaściwe zastosowanie art. 56, art. 61 § 1, art. 66 § 1 oraz 70 § 1 k.c.
w związku z art. 300 k.p. przez “zanegowanie” związku zachodzącego pomiędzy
faktem oświadczenia przez pozwaną woli zawarcia porozumienia zmieniającego
warunki umowy o pracę powódki, określającego jego istotne postanowienia, które
doszło do powódki i zostało przez nią przyjęte w dniu 25 lutego 2004 r., a
określonym w tych przepisach procesem złożenia oświadczenia woli i zawarcia
umowy, która jako czynność prawna wywołuje określone skutki;
b) błędną wykładnię art. 65 ust. (powinno być §) 2 k.c. przez uznanie, że
interpretacja treści umowy sprzeczna z jej jednoznacznym brzmieniem, może być
wywiedziona w oparciu o ustalony zamiar towarzyszący przy zawarciu umowy
wyłącznie jednej ze stron w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu
prowadzić musi do uznania, że koniecznym jest ustalenie zgodnego zamiaru
wszystkich stron umowy, z uwzględnieniem celu, dla którego umowa została
zawarta;
c) błędną wykładnię art. 29 § 4 k.p. przez uznanie, że zmiana warunków
umowy o pracę w zakresie dotyczącym wysokości wynagrodzenia prowizyjnego
może być przeprowadzona w sposób dorozumiany w trakcie przyznawania prowizji,
podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzić musi do uznania, że
zmiana wysokości wynagrodzenia prowizyjnego wymaga formy pisemnej, w
szczególności w sytuacji, gdy sposób obliczania prowizji na podstawie zmienionej
umowy różni się zasadniczo od obowiązującego poprzednio i nie pozwala
stwierdzić, czy nowe warunki wynagrodzenia są korzystniejsze dla pracownika.
W ramach podstawy procesowej (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.) zarzucono
naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez:
9
- brak jakiegokolwiek uzasadnienia ustaleń faktycznych wyroku w zakresie
dotyczącym wyrażenia przez pozwaną zamiaru co do sposobu dzielenia premii
przed podpisaniem porozumienia z dnia 25 lutego 2004 r. oraz w zakresie
akceptacji przez powódkę zasad dzielenia premii po podpisaniu porozumienia z
dnia 25 lutego 2004 r. w sytuacji, gdy ustalenia te są całkowicie odmienne od
ustaleń dokonanych przez Sad pierwszej instancji;
- brak przedstawienia w uzasadnieniu wyroku oceny wszystkich zawartych w
apelacji zarzutów, w szczególności dotyczących naruszenia art. 56, art. 66 § 1 i § 2
oraz art. 70 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., a także art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie
określonym w apelacji;
- brak wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, w szczególności w zakresie
uznania, że porozumienie z dnia 25 lutego 2004 r. nie zostało skutecznie złożone.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona przeciwna wniosła o oddalenie
skargi kasacyjnej oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów
postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia (ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na
których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i
mocy dowodowej), oraz wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem
przepisów prawa (art. 328 § 2 k.p.c.).
Zasadnie w podstawie procesowej rozpatrywanej skargi zarzucono, iż w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie ma wskazania dowodów na których
możliwe byłoby oparcie niektórych z ustalonych faktów; nie ma też wyjaśnienia
przyczyny zastosowania do ustalonych faktów różnych (odrębnych) konstrukcji
prawnych.
W odniesieniu do podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku, z jego
uzasadnienia nie wynika dlaczego – na jakiej podstawie, na jakich dowodach – Sąd
drugiej instancji ustalił, że po pierwsze powódka posiadała informacje od
10
przełożonych i od zarządu (na spotkaniu kierowników) jakoby zapowiedziane
zmiany naliczania prowizji miały polegać na jej odnoszeniu do wszystkich
pracowników sklepu, po drugie, że powódka zaakceptowała taką zmianę poprzez
dokonywanie wyliczeń z podziałem prowizji na wszystkich pracowników sklepu i po
trzecie, że powódka wyraziła zgodę na zmianę formy naliczania prowizji poprzez jej
pobieranie bez zastrzeżeń w czasie zatrudnienia.
Brak w uzasadnieniu zaskrżonego wyroku wskazania źródeł dokonanych
ustaleń faktycznych uniemożliwia weryfikację tych ustaleń według zasad
postępowania kasacyjnego. Należy podkreślić, że Sąd drugiej instancji nie ujawnił
podstaw wskazanych ustaleń, chociaż są one odmienne od faktów wyjaśnionych w
postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, według których: “Przed
przywiezieniem dokumentów żaden z przełożonych powódki nie wyjaśniał, że
wskazana wysokość premii będzie dzielona na wszystkich pracowników sklepu”;
“odręcznie długopisem wyliczała wartość 4% od wartości sprzedanych marek
oznaczonych taką wysokością premii, jak również ogólną wartość 2%. Powódka nie
dzieliła uzyskanych kwot po równo na pracowników, przekazywała te zestawienia
dyrektorowi regionalnemu”; “Powódka podpisując porozumienie zmieniające w
lutym 2004 r. była przekonana, że premia wskazana w tymże dokumencie będzie
jej przysługiwać, nie obejmowała swoją świadomością tego, że wartość tak
wyliczona będzie dzielona po równo na wszystkich pracowników” i wreszcie, że:
“Powódka kwestionowała sposób wyliczania premii poprzez dzielenie jej na
wszystkich pracowników”.
W zakresie wyjaśnień zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
odnoszących się do jego podstawy prawnej zastrzeżenia nasuwa przedstawienie
kilku konstrukcji prawnych tak jakby one się wzajemnie uzupełniały (dopełniały) i
były – każda z nich – odpowiednia subsumcyjnie do ustalonych faktów natomiast
bez wskazania ostatecznie zastosowanego w sprawie przepisu. Z uzasadnienia
zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd drugiej instancji miał na uwadze, że sytuację
stron ukształtowało dwustronnie – na zasadzie umowy – “skutecznie” uzgodnione
porozumienie z dnia 25 lutego 2004 r., pomimo to równocześnie wskazuje się na to,
że “prawidłowe było przyjęcie, iż porozumienie z dnia 25 litego 2004 r. wobec braku
ustalenia w sposób jasny zasad przyznawania prowizji dla poszczególnych
11
pracowników i różne rozumienia jego zapisów przez strony porozumienia nie
zostało w tym zakresie skutecznie złożone i zostało w sposób dorozumiany
ustalone między stronami dopiero w trakcie przyznawania prowizji”, oraz, że
“Należy uznać, iż powódka wyraziła zgodę na zmianę formy naliczania prowizji
poprzez jej pobieranie bez zastrzeżeń w czasie zatrudnienia”.
Na tle tak przedstawionych wyjaśnień nie można z dostateczną jasnością
zrozumieć podstawy prawnej wyroku, w szczególności czy przedmiotowa zmiana
warunków wynagrodzenia powódki wynikała z umowy stron stosunku pracy
(porozumienia), czy z jednostronnego – przez pracodacę – wypowiedzenia
zmieniającego wynagrodzenie powódki, oraz jaka byłaby podstawa
“ubezskutecznienia” zawartej przez strony umowy.
Wobec stwierdzonych wadliwości uzasadnienia zaskarżonego wyroku i
wynikającej w konsekwecji niemożności oparcia oceny kasacyjnej na ustalonych w
wyroku faktach – przedwczesne stało się rozpoznanie materialnoprawnej podstawy
skargi kasacyjnej w zakresie jej zarzutów nieodpowiedniego zastosowania
wskazanych przepisów prawa materialnego (odnosi się to również do zarzutu
naruszenia art. 65 § 2 k.c.).
Nie jest natomiast słuszny zarzut błędnej wykładni art. 29 § 4 k.p., oparty na
tezie jakoby z przewidzianej w tym przepisie formy pisemnej dla zmiany warunków
umowy o pracę wynikał zakaz takiej zmiany na zasadzie dorozumianego
uzgodnienia przez strony. Nie ma racji wnoszący skargę, bo przewidziana w art. 29
§ 4 k.p. forma pisemna dla zmiany warunków umowy o pracę nie ma innego rygoru
poza dowodowym; niezachowanie tej formy nie powoduje bezskuteczności
(nieważności) dokonanej zmiany (por. wyroki Sądu Najwyższego – z dnia 20
września 1977 r. I PR 67/77, LEX nr 14422 oraz z dnia 25 lutego 2009 r. II PK
176/08, LEX nr 736726). Nie budzi także wątpliwości, że porozumienie stron
stosunku pracy w zakresie zmiany warunków umowy o pracę co do wynagrodzenia
może zostać zawarte także poprzez czynności konkludentne (por. w/w wyrok z 25
lutego 2009 r., oraz wyrok z dnia 20 sierpnia 1997 r. I PKN 232/97, OSNP 1998 nr
10, poz. 306).
12
Z powyższych przyczyn wobec zasadności podstaw skargi kasacyjnej w
odniesieniu do jej wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania Sąd Najwyższy orzekł
stosownie do art. 39815
§ 1 k.p.c.
/tp/