Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 50/11
POSTANOWIENIE
Dnia 15 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi "A. – P." - Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 października 2008 r.,
wydanym w sprawie z powództwa "A- P" - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w Łodzi
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 września 2011 r.,
zażalenia powodowej Spółki (skarżącej)
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od "A- P" sp. z o.o. na rzecz
Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę
5400 (pięć tysięcy czterysta) zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem częściowym z dnia 20 maja 2008 r. Sąd Okręgowy oddalił
powództwo „A-P" Sp. z o.o. skierowane przeciwko Skarbowi Państwa –
Wojewodzie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu
własności przedsiębiorstwa, a wyrokiem z dnia 17 października 2008 r. Sąd
Apelacyjny oddalił apelację powoda od tego wyroku. Sąd Najwyższy wyrokiem z
dnia 3 listopada 2009 r. wydanym w sprawie II CSK 113/09 oddalił skargę
kasacyjną powoda.
W dniu 15 czerwca 2010 r. powodowa Spółka wniosła skargę o wznowienie
postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego, wskazując jako
podstawę wznowienia art. 403 § 2 k.p.c. Z uzasadnienia skargi wynikało, że po
zapoznaniu się z uzasadnieniem Sądu Najwyższego, doręczonym Spółce w dniu
15 marca 2010 r., wykryła, iż zawierając z pozwanym w dniu 7 lipca 2005 r.
porozumienie, dotyczące zawarcia umowy przeniesienia własności
przedsiębiorstwa, którego postanowienia wpłynęły na treść wydanego ostatecznie
w sprawie rozstrzygnięcia, działała pod wpływem błędu. W szczególności pod
wpływem tego błędu i również za namową pozwanego, złożyła oświadczenie
polegające na wprowadzeniu do § 11 porozumienia warunku zawieszającego, który
się nie ziścił. Warunek ten jest warunkiem nieważnym. Nieważność eliminuje go
z treści porozumienia i pozwala zrealizować łączące strony porozumienie.
Stwierdziwszy zatem taki stan rzeczy, w dniu 14 czerwca 2010 r. złożyła
pozwanemu oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia
zawartego w § 11 porozumienia z dnia 7 lipca 2005 r.
Wykrycie w opisanych okolicznościach wskazanego błędu, a także
oświadczenie o uchyleniu się od skutków warunku zamieszczonego w § 11
porozumienia, powódka traktowała jako okoliczności uzasadniające wznowienie
postępowania na podstawie z art. 403 § 2 k.p.c.
Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę o
wznowienie wskazując w motywach rozstrzygnięcia, że nie jest ona oparta na
ustawowej podstawie wznowienia.
3
Postanowienie to zaskarżyła zażaleniem powodowa Spółka zarzucając
naruszenie art. 65 § 1 i § 2 k.c. i art. 84 § 1 k.c. oraz art. 410 § 1 i § 2, art. 403 § 2
w związku z art. 406 w związku z art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 65 § 1 i § 2
k.c. i domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia i jego zmiany przez
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Okręgowego w Łodzi z dnia 20 maja 2008 r., ewentualnie uchylenia zaskarżonego
postanowienia i przekazania sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione.
Wznowienie postępowania następuje wskutek wniesienia skargi (art. 409
k.p.c.) przez podmiot uprawniony i na podstawach określonych przepisami kodeksu
postępowania cywilnego (art. 401, 4011
i 403 k.p.c.). Skarga musi zatem opierać
się na podstawie wskazanej w przepisach, przy czym samo sformułowanie
podstawy w sposób odpowiadający ustawowemu brzmieniu nie oznacza, że
warunek ten jest spełniony. Rzeczą sądu jest więc zbadanie, czy twierdzenia
skargi wyczerpują ustawową podstawę, jeśli bowiem taka podstawa nie występuje,
skarga podlega odrzuceniu.
Podstawą wznowienia przewidzianą w art. 403 § 2 k.p.c. jest późniejsze – po
uprawomocnieniu się wyroku lub postanowienia orzekającego co do istoty sprawy –
wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby
mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać
w poprzednim postępowaniu. Niemożność skorzystania w poprzednim
postępowaniu z określonych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych nie
zachodzi, gdy istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu,
a tylko mi. in. na skutek błędnej oceny potrzeby ich powołania strona tego nie
uczyniła (por. wyrok SN z dnia 17 lipca 2006 r., I PK 5/06, niepubl. oraz
postanowienie SN z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 907/98, niepubl.).
Podejmując, w świetle powyższego, próbę zakwalifikowania opisanych przez
powoda zdarzeń mających uzasadniać wskazaną podstawę wznowienia, zauważyć
należy, że odwołanie się do błędu nie pozwala tej okoliczności kwalifikować jako
okoliczności faktycznej. Okoliczności faktyczne, o których mowa w art. 403 § 2
4
k.p.c. to fakty, czyli zdarzenia ze świata zewnętrznego. Błąd zaś jest kwalifikacją
prawną nadaną niezgodnemu z rzeczywistością wyobrażeniu o istniejącym stanie
rzeczy lub o treści czynności prawnej, przy czym stwierdzenie tej niezgodności
następuje w sferze psychicznej danej osoby, a nie przez fakty. Zatem powzięcie
przez powodową Spółkę przekonania, że działała pod wpływem błędu, a więc, że
doszło do wady oświadczenia woli, nie mogło być poczytane za wykrycie
okoliczności faktycznych w rozumieniu powołanego przepisu, przy czym Sąd
Najwyższy zastrzega, że w ogóle nie dokonuje oceny, czy przytoczone przez
powoda okoliczności uzasadniałyby przyjęcie istnienia błędu co do treści czynności
prawnej i jakie byłyby tego skutki .
Pismo powodowej Spółki z dnia 14 czerwca 2010 r. skierowane do
pozwanego, zawierające uzewnętrznienie powziętego przekonania co do istnienia
błędu i wyrażającego jej negatywny do tego stosunek, przez oświadczenie
o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem
tego błędu, jako dokument prywatny ma, na gruncie przepisów kodeksu
postępowania cywilnego, status dowodu. Nie oznacza to jednak, że uzasadnia
istnienie podstawy wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c. Jak bowiem wyżej wskazano,
podstawą wznowienia mogą być te tylko środki dowodowe (dowody), które istniały
w czasie przed uprawomocnieniem się zaskarżonego skargą orzeczenia. Jest
jasne, że powołane przez powodową Spółkę pismo powstało później.
W świetle powyższego, za trafne poczytać należy stanowisko Sądu
Apelacyjnego, że skarga o wznowienie nie była oparta na ustawowej podstawie
wznowienia. Brak przeto podstaw do kwestionowania zaskarżonego postanowienia.
Dokonana przez Sąd Apelacyjny prawidłowa ocena okoliczności
przedstawionych przez powoda, jako skutkujących odrzuceniem skargi sprawiała, iż
nie było potrzeby przeprowadzania dowodów wskazanych w skardze tym bardziej,
że za ich pomocą powód zamierzał również dowodzić „swoich intencji przy
zawieraniu porozumienia”, to jest dowodzić, że nie było jego zamiarem
umieszczenie w porozumieniu warunku o skutkach ustalonych w postępowaniu
rozstrzygającym o żądaniu pozwu.
5
Nietrafnie również skarżący kwestionował wydanie postanowienia
o odrzuceniu skargi na posiedzeniu niejawnym; dopuszczalność wydania takiej
treści rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym wynika z art. 410 § 1 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 2
w związku z art. 39814
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98
§ 1 i § 3 k.p.c. w związku z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. –
o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz.1417 ze zm.)
w związku z § 6 ust. 7 i § 13 ust. 2 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa koszów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.1348 ze zm.).
db