Pełny tekst orzeczenia

9Sygn. akt V CZ 41/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Katarzyny L.
przeciwko Stanisławowi W.
o nakazanie złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 września 2011 r.,
zażalenia powódki na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 lutego 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od powódki na rzecz pozwanego
kwotę 1800 (tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 16 lutego 2011 r. zmienił na skutek apelacji
powódki oddalający powództwo wyrok Sądu Okręgowego z dnia 10 grudnia 2008 r.
w ten sposób, że nakazał pozwanemu złożenie oznaczonego oświadczenia woli
o przeniesieniu własności nieruchomości (pkt 1), a ponadto orzekł o odstąpieniu na
podstawie art. 102 k.p.c. od obciążenia pozwanego kosztami postępowania
apelacyjnego (pkt 2).
Skarżąc rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego o kosztach powódka zarzuciła
naruszenie art. 98 § 1, art. 102, 233 § 1, art. 328 § 2, art. 378 § 1, art. 382 i 391 § 1
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 102 k.p.c. w drodze wyjątku od zasady odpowiedzialności za wynik
procesu (art. 98 § 1 k.p.c.) dopuszcza ze względów słusznościowych w szczególnie
uzasadnionych wypadkach możliwość zasądzenia przez sąd od strony
przegrywającej tylko części kosztów procesu albo nawet nieobciążenia strony
przegrywającej w ogóle kosztami procesu. W przepisie tym brak bliższych
wskazówek co do pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozwalających
na przełamanie zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Ocena, czy zachodzą
takie szczególnie uzasadnione wypadki pozostawiona jest więc sądowi.
W ramach ustalonej wykładni art. 102 k.p.c. uznaje się za zdarzenia, które
mogą być kwalifikowane jako szczególnie uzasadnione wypadki warunkujące
zastosowanie tego przepisu m.in. fakty związane z przebiegiem procesu.
Na takie właśnie fakty powołał się Sąd Apelacyjny, stosując art. 102 k.p.c.
w niniejszej sprawie. Wskazał mianowicie, że Sąd Okręgowy oddalił powództwo
dlatego, że celem zawartej przez pozwanego z powódką warunkowej umowy
sprzedaży nieruchomości było uzyskanie renty strukturalnej, zaś skorzystanie przez
powódkę w okolicznościach sprawy z roszczenia przysługującego jej na podstawie
tej umowy uniemożliwiałoby pozwanemu z przyczyn niezależnych od niego
osiągnięcie tego celu i tym samym byłoby nadużyciem przez powódkę swego
prawa (art. 5 k.c.). W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu
Okręgowego było w istniejącym w chwili jego wydawania stanie rzeczy trafne, a do
3
zmiany tego rozstrzygnięcia doszło tylko dlatego, że stan rzeczy istniejący w chwili
jego wydawania zmienił się po wniesieniu apelacji: wykluczona wcześniej
z przyczyn niezależnych od pozwanego możliwość uzyskania renty strukturalnej
przez pozwanego otwarła się dopiero w toku postępowania apelacyjnego.
Stanowisko Sądu Apelacyjnego w kwestii kosztów postępowania
apelacyjnego mające u swych podstaw przytoczone wyżej fakty należy uznać za
trafne. Mieści się ono w granicach oceny pozostawionej sądom przez art. 102 k.p.c.
przy rozstrzyganiu o kosztach procesu. Jeżeli według Sądu Apelacyjnego, wyrok
Sądu Okręgowego był w istniejącym w chwili jego wydawania stanie rzeczy trafny,
to wniesiona od niego przez powódkę apelacja była - konsekwentnie rozumując -
bezpodstawna, dlatego można uznać – tak jak przyjął Sąd Apelacyjny - za słuszne
nieobciążenie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego, w ramach którego
apelacja została wprawdzie uwzględniona, ale tylko z powodu zaistniałej później,
z przyczyn niezależnych od pozwanego, zmiany w stanie będącym podstawą
wyrokowania.
Zawarte w zażaleniu zarzuty kwestionujące leżące u podstaw zaskarżonego
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego ustalenia co do przyczyn
niemożliwości uzyskania przez pozwanego renty strukturalnej oraz przesłanek
zastosowania w sprawie przez Sąd Okręgowy art. 5 k.c. nie mogą odnieść
zamierzonego skutku prawnego. Zażalenie na postanowienie o kosztach procesu
wniesione na podstawie art. 3941
§1 pkt 2 k.p.c. musi respektować rozstrzygnięcie
co do istoty zawarte w wyroku oraz poczynione w nim ustalenia. Wyrok jest już
bowiem prawomocny. W związku z tym w ramach postępowania wywołanego
wniesieniem zażalenia, o którym mowa w art. 3941
§1 pkt 2 k.p.c., Sąd Najwyższy
może kontrolować prawidłowość zastosowania przez sąd drugiej instancji
przepisów o kosztach procesu oczywiście jedynie przy uwzględnieniu zawartego
w wyroku rozstrzygnięcia oraz leżących u jego podstaw ustaleń. Oczekiwane przez
skarżącą „wgłębienie się” przez Sąd Najwyższy przy rozpoznawaniu zażalenia
„w meritum sporu” oraz „odniesienie się do zarzutów apelacji” byłoby jednoznaczne
z niedopuszczalną kontrola prawomocnego wyroku.
4
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie (art. 39814
w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c.), a o kosztach postępowania zażaleniowego rozstrzygnął
zgodnie z art. 98 i 108 § 1 w związku z art. 391 § 1 oraz art. 39821
k.p.c.
db