Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PZ 13/11
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Jerzy Kwaśniewski
w sprawie z powództwa G. A.
przeciwko Przedsiębiorstwu Handlowo - Usługowemu G. Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w B.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 stycznia 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na pkt II wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w L.
z dnia 20 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w L. postanowieniem zawartym w punkcie II
swojego wyroku z dnia 20 września 2011 r. zasądził od powódki G. A. na rzecz
pozwanej Przedsiębiorstwa Handlowo – Usługowego „G.” Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w B. kwotę 60 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
Jako podstawę prawną tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał art. 98 k.p.c.
oraz § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
2
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu.
Zażalenie od przedstawionego wyżej postanowienia wniosła pozwana
Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowe „G.” Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w B. Podając jako podstawę prawną zażalenia art. 3941
§ 1 pkt
2 k.p.c., pozwana zaskarżyła to postanowienie w części dotyczącej wysokości
kwoty nieprzyznanej tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie apelacyjne
w zakresie kwoty 390 zł, zarzucając mu rażące naruszenie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art.
99 k.p.c. oraz § 4 ust. 2, § 6 pkt 4 w związku z § 11 ust. 1 pkt 2 oraz § 12 ust. 1 pkt
1rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu, poprzez ich niezastosowanie oraz błędne zastosowanie § 11 ust. 1 pkt 1
powołanego rozporządzenia i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego na
rzecz pozwanej poniżej stawki minimalnej określonej w tym rozporządzeniu.
Wskazując na te podstawy pozwana wniosła o uchylenie orzeczenia w zaskarżonej
części i orzeczenie co do istoty poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej
tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym kwoty 450
zł, a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania
zażaleniowego przed Sądem Najwyższym, ewentualnie zaś o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
Skarżąca podniosła równocześnie, iż pierwotne żądanie pozwu o uznanie
wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne „zostało przez powódkę
zmodyfikowane na roszczenie odszkodowawcze w wysokości 5.100 zł”. O ile więc
wobec brzmienia § 4 ust. 2 powołanego wcześniej rozporządzenia rozstrzygnięcie o
kosztach wydane przez sąd pierwszej instancji było prawidłowe, to począwszy od
następnej instancji sąd, rozstrzygając o kosztach zastępstwa procesowego, winien
brać pod uwagę wartość zmienioną, tj. 5.100 zł jako wartość przedmiotu sporu.
Zgodnie ze stosowanymi kolejno § 6 pkt 4, § 11 ust. 1 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia stawka minimalna winna zatem wynosić 450 zł. Dlatego też
zasądzona przez sąd drugiej instancji kwota została bezzasadnie obniżona o 390
3
zł, a przyjęcie przez ten sąd jako podstawy rozstrzygnięcia o kosztach § 11 ust. 1
pkt 1 rozporządzenia było błędne, gdyż przedmiot postępowania stanowiło już
roszczenie odszkodowawcze, nie zaś „roszczenie o uznanie umowy o pracę za
bezskuteczną”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości fakt, iż postępowanie zakończone
wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 20 września 2011 r., zawierającym w punkcie II
zaskarżone postanowienie, toczyło się w sprawie z zakresu prawa pracy, przy czym
przedmiotem tego postępowania było pierwotnie roszczenie o uznanie
wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, które następnie zostało
zamienione przez powódkę na drugie z przysługujących jej na podstawie art. 45 § 1
k.p. roszczeń, tj. roszczenie o odszkodowanie.
Wbrew odmiennemu stanowisku zaprezentowanemu przez autora zażalenia,
opisana zmiana roszczenia pozostawała jednak bez wpływu na podstawę prawną
służącą do ustalenia stawki opłaty za czynności radcy prawnego należnej stronie
pozwanej, która wygrała proces. Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale
składu siedmiu sędziów z dnia 24 lutego 2011 r., I PZP 6/10 (OSNP 2011, nr 21-22,
poz. 268) mającej moc zasady prawnej, w której wyjaśnił, iż podstawę zasądzenia
przez sąd opłaty za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego w sprawie
ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 § 1 k.p. w związku z
art. 58 k.p., stanowi stawka minimalna określona w § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Zajmując takie
stanowisko, Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, iż niska stawka minimalna
wynagrodzenia adwokata w sprawie o przywrócenie do pracy realizuje określone
wartości podlegające ochronie. Chodzi o łatwy dostęp do sądu (por. art. 461 § 11
k.p.c.) i tani dostęp do profesjonalnej pomocy prawnej w sprawach typowych
roszczeń pracownika dotyczących rozwiązania stosunku pracy (por. uzasadnienie
4
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 sierpnia 2006 r., SK 23/05). Nie ma
podstaw do kwestionowania zgodności tej regulacji (§ 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia) z ustawą i Konstytucją RP. To zaś prowadzi do wniosku, że (§ 12
ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie w zakresie
dotyczącym odszkodowania, o którym mowa w art. 56 § 1 k.p. w związku z art. 58
k.p., jest niezgodny z art. 16 ust. 3 Prawa o adwokaturze, gdyż dla takiej sprawy
ustala zdecydowanie wyższą stawkę minimalną niż w sprawie o przywrócenie do
pracy, która jest tego samego rodzaju, bardziej zawiła i wymagająca większego
nakładu pracy adwokata, a nadto ma wyższą wartość przedmiotu sporu (…).
Oznacza to, że należy odmówić stosowania § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w
sprawie opłat za czynności adwokackie w zakresie dotyczącym odszkodowania, o
którym mowa w art. 56 § 1 k.p. w związku z art. 58 k.p. Stawkę minimalną
wynagrodzenia adwokata w takiej sprawie należy więc ustalić według § 5
rozporządzenia, czyli według stawki w sprawie o najbardziej zbliżonym rodzaju, a
taką sprawą niewątpliwie jest sprawa o przywrócenie do pracy, w której stawka
minimalna wynagrodzenia adwokata wyznaczona jest przez § 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia.
Zdaniem Sądu Najwyższego w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie
może budzić jakichkolwiek wątpliwości fakt, iż wykładnia przepisów prawa
wynikająca z tezy cytowanej uchwały, mimo że wprost dotyczy sprawy o
odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z
naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów w tym trybie, winna znaleźć
zastosowanie także w sprawach takich, jak rozpoznawana, tzn. w sprawach o
odszkodowanie w związku z nieuzasadnionym lub naruszającym przepisy o
wypowiadaniu umów o pracę zawartych na czas nieokreślony wypowiedzeniem
umowy o pracę. Interpretowany w uchwale przepis § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie dotyczy bowiem w jednakowej mierze zarówno spraw o uznanie
wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, jak i o przywrócenie do pracy
(ponadto dotyczy też spraw o nawiązanie umowy o pracę i ustalenie sposobu
ustania stosunku pracy). Dodać wypada, że w obu wymienionych rodzajach spraw
roszczenie o odszkodowanie jest roszczeniem alternatywnym w stosunku do
5
roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne i roszczenia o przywrócenie
do pracy i choć są to sprawy o różne roszczenia, to jednak w obu przypadkach są
sprawami tego samego rodzaju jako sprawy o prawa majątkowe oparte na tej
samej podstawie faktycznej i prawnej. Jeśli zatem stawka minimalna określona w
§ 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (wynosząca 60 zł) stanowi podstawę zasądzenia
przez sąd opłaty za czynności adwokata w sprawie o odszkodowanie dochodzone
zamiast przywrócenia do pracy, to taka sama stawka będzie stanowić też podstawę
zasądzenia opłaty w sprawie o odszkodowanie dochodzone zamiast uznania
wypowiedzenia umowy za bezskuteczne. Bez wpływu na przedstawione
stanowisko jest także okoliczność, że w omawianej uchwale przedmiotem wykładni
dokonanej przez Sąd Najwyższy były przepisy rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), natomiast w
obecnie rozpoznawanej sprawie podstawę prawną ustalenia wynagrodzenia dla
pełnomocnika reprezentującego pozwaną stanowią przepisy rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 99 k.p.c. stronom reprezentowanym przez
radcę prawnego lub rzecznika patentowego oraz Skarbowi Państwa
reprezentowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa zwraca się
bowiem koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu
adwokata. Ponadto redakcja § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat za
czynności radców prawnych jest tożsama z redakcją § 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie. Wszystko to przemawia
więc za uznaniem, że w sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym
mowa w art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 471
k.p., podstawę zasądzenia przez sąd
opłaty za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego stanowi stawka
minimalna określona w § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat za
czynności radców prawnych, a nie sugerowany w zażaleniu § 11 ust. 1 pkt 2 w
związku z § 6 tego rozporządzenia. Jest przy tym oczywiste, co umknęło sądowi
6
drugiej instancji, że w postępowaniu apelacyjnym wspomniany przepis § 11 ust. 1
pkt 1 rozporządzenia winien został uzupełniony przez wskazanie § 12 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia. Nie zmienia to jednak faktu, iż ustalona w ten sposób kwota
wynagrodzenia powinna wynosić 60 zł, a zatem tyle, ile zasądził Sąd Okręgowy na
rzecz pozwanej w zaskarżonym postanowieniu.
Kierując się wskazanymi wyżej motywami oraz opierając się na treści
art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak
w sentencji.