Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 153/11
POSTANOWIENIE
Dnia 2 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi G. L.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 4 maja 2005r., wydanym w sprawie z powództwa G. L.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w P.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli ewentualnie o zapłatę,
oraz sprawy ze skargi G. L.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 19 lutego 2009r., wydanym w sprawie z powództwa G. L.
przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Budownictwa i Wojewodzie X. oraz PKO
BP Spółce Akcyjnej w W. Oddziałowi
w P., Spółdzielni Mieszkaniowej „W.” w P.
i Spółdzielni Mieszkaniowej w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lutego 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 lipca 2011 r.,
2
1) oddala zażalenie;
2) nie obciąża skarżącej obowiązkiem zwrotu Skarbowi
Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
kosztów postępowania zażaleniowego;
3) przyznaje adw. Barbarze B. od Skarbu Państwa (Sądu
Apelacyjnego) kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł
podwyższoną o podatek od towarów i usług należny od
tego rodzaju czynności tytułem kosztów pomocy prawnej
udzielonej skarżącej w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
3
Postanowieniem z dnia 20 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił – jako nie
oparte na ustawowych podstawach i wniesione po terminie – skargi powódki o
wznowienie postępowań zakończonych prawomocnymi wyrokami tego Sądu:
- z dnia 4 maja 2005 r., wydanym w sprawie z powództwa G. L. przeciwko
Spółdzielni Mieszkaniowej w P. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
ewentualnie o zapłatę oraz z dnia 19 lutego 2009 r. – z powództwa G. L. przeciwko
pozwanym Skarbowi Państwa – ministrowi Budownictwa, Spółdzielni
Mieszkaniowej w P., Skarbowi Państwa – Wojewodzie X., PKO BP S.A. w W.
i Spółdzielni Mieszkaniowej „W.” w P. o zapłatę. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny
stwierdził, że powódka domagała się wznowienia prawomocnie zakończonych
postępowań z przyczyn restytucyjnych przewidzianych w art. 403 § 2 k.p.c.,
wskazując na pojawienie się nowych środków dowodowych, z których nie mogła
skorzystać w ich trakcie. Powołane przez nią dowody stanowi dokument – wyrok
Sądu Rejonowego z dnia 26 maja 2011 r., wydany w sprawie o sygn. I C 3052/08,
w którym oddalono jej powództwo windykacyjne przeciwko Spółdzielni
Mieszkaniowej „W.” w P. oraz dowody ze złożonych w tej samej sprawie w dniu 18
lutego 2010 r. zeznań świadków K. D. i S. P., a ponadto dowód z zaświadczenia
Spółdzielni Mieszkaniowej „W." w P. z dnia 25 lutego 2009 r. stwierdzającego, że
w księgach handlowych spółdzielni figuruje kwota 1,23 zł zaksięgowana na rzecz
skarżącej z tytułu pożyczki, której udzielił powódce Zakład Ubezpieczeń
Społecznych w W. Sąd Apelacyjny wyjaśnił, iż użyte w art. 403 § 2 k.p.c.
sformułowanie „późniejsze wykrycie” odnosi się jedynie do takich okoliczności, jak
również środków dowodowych, które istniały już w czasie trwania zakończonych
prawomocnie postępowań, ale zostały ujawnione po ich zakończeniu. Powódka
natomiast w swoich skargach powołuje się na dowody z dokumentów, które
powstały dopiero po uprawomocnieniu się zaskarżonych orzeczeń. Dodatkowo Sąd
Apelacyjny podkreślił, że zgłoszone przez powódkę nowe dowody „nie wskazują
żadnego logicznego związku z wynikami spraw, w których zapadły wyroki”, a
ponadto skarżąca o dowodach z zeznań świadków K. D. i S. P. dowiedziała się
najpóźniej na rozprawie przed Sądem Rejonowym w dniu 18 lutego 2010 r., na
której była obecna, a zatem skargi z powołaniem się na powyższą podstawę
wniosła z uchybieniem ustawowego trzymiesięcznego terminu. Oprócz tego skargę
4
o wznowienie postępowania w sprawie o sygn. I ACa 1621/04, zakończonej
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 4 maja 2005 r., powódka
wniosła po upływie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, co
stosownie do art. 408 k.p.c. wykluczało wznowienie tego postępowania.
Konkludując Sąd Apelacyjny uznał, że powyższe skargi nie zostały oparte na
ustawowych podstawach, a ponadto wniesione zostały po terminie, wobec czego
należało je odrzucić na podstawie art. 410 k.p.c.
Żaląca zarzuciła zaskarżonemu postanowieniu obrazę przepisów
postępowania, mającą istotny wpływ na wynik sprawy, sprecyzowaną jako
naruszenie art. 403 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że wskazane w skardze nowe
dowody nie mogą stanowić podstawy wznowienia postępowania, albowiem
powstały po uprawomocnieniu się orzeczeń, których dotyczył wniosek
o wznowienie. Zdaniem powódki wykładnia tego przepisu nie prowadzi do wniosku,
że dowody, które stanowią podstawę wznowienia postępowania muszą istnieć
w czasie jego trwania. Dodatkowo skarżąca zarzuciła obrazę art. 407 § 1 k.p.c.
przez przyjęcie, że uchybiła trzymiesięcznemu terminowi do złożenia
przedmiotowej skargi, podczas gdy prawidłowa interpretacja nakazuje przyjąć, że
dniem w którym dowiedziała się o tej podstawie wznowienia jest dzień wydania
wyroku w sprawie, w której ujawniły się nowe dowody – czyli 26 maja 2011 r. We
wnioskach żaląca domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia
i zasądzenie od pozwanych na jej rzecz kosztów postępowania w niniejszej
sprawie, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych,
względnie o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz jej pełnomocnika kosztów
pomocy prawnej udzielonej w niniejszej sprawie z urzędu.
W odpowiedzi na zażalenie strony powodowej pozwany wniósł o oddalenie
zażalenia i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żaląca nie ma racji twierdząc, że jej skarga została oparta na ustawowej
podstawie z art. 403 § 2 k.p.c. Zgodnie z ustabilizowanym i akceptowanym
w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiskiem, przewidziany w powołanym
przepisie nowy środek dowodowy musi powstać przed uprawomocnieniem się
5
wyroku (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2005 r. I CZ
125/05, nie publ. czy z dnia 13 października 2005 r., IV CZ 96/2005, nie publ.).
Toteż Sąd Apelacyjny prawidłowo ocenił, że w świetle art. 403 § 2 k.p.c. środek
dowodowy, powstały po uprawomocnieniu się wyroku, nie stanowi prawnej
podstawy do wznowienia postępowania.
Przyjmując nawet, że wiedza świadków, na których zeznania powołuje się
obecnie skarżąca istniała już wcześniej, racje ma Sąd Apelacyjny, że zgłoszenie
skargi na tej podstawie było spóźnione. Zgodnie z przepisem art. 407 § 1 k.p.c.,
skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin
ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia,
a gdy podstawą wznowienia jest pozbawienie możności działania lub brak
należytej reprezentacji – od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej
organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Początek biegu terminu do złożenia skargi
o wznowienie postępowania wyznacza więc skarżącej data, w której dowiedziała
się o istnieniu dowodu, czyli najpóźniej dzień 18 lutego 2011 r., w którym w jej
obecności złożone zostały zeznania świadków K. D. i S. P. W związku z tym
twierdzenie, że powódka dowiedziała się o przytoczonych dowodach dopiero w
dniu wydania, a tym bardziej doręczenia jej prawomocnego orzeczenia Sądu jest
niezrozumiałe i nie może wpłynąć na sposób liczenia terminu. Prawidłowy jest więc
pogląd, że skarżąca uchybiła ustawowemu trzymiesięcznemu terminowi do
wniesienia skargi o wznowienie postępowania określonemu w art. 407 k.p.c.
Wniesienie skargi o wznowienie postępowania po upływie trzech miesięcy od
dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, powoduje
odrzucenie skargi na podstawie art. 407 w związku z art. 410 § 1 k.p.c. z wyjątkiem
podstaw wznowienia w postaci pozbawienia możności działania lub braku należytej
reprezentacji (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2000 r.,
II CKN 708/00, nie publ.).
Prawidłowa jest także ocena, że skarżąca wniosła skargę o wznowienie
postępowania w sprawie o sygn. IA Ca 1621/04 po upływie pięciu lat od
uprawomocnienia się wyroku, co zgodnie z art. 408 k.p.c. uniemożliwiało
wznowienie tego postępowania.
6
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 2 k.p.c. oddalił zażalenie powódki jako pozbawione
uzasadnionych podstaw, rozstrzygając o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej po
myśli § 2, § 6 pkt 6, § 13 ust. 2 pkt 2 i § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
Z uwagi na trudne położenie materialne powódki Sąd Najwyższy skorzystał
z uprawnienia przewidzianego w art. 102 k.p.c. i nie obciążył powódki obowiązkiem
zwrotu stronie przeciwnej kosztów postępowania zażaleniowego.