IV CZ 127/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 127/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa Z. O., H. O. i M. K.
przeciwko X. Y.
o nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 lutego 2012 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 7 października 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę w tym
zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 7 października 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił apelacje
powodów Z. O., H. O. i M. K. od wyroku Sądu pierwszej instancji oddalającego ich
powództwo o zobowiązanie pozwanego X. Y. do złożenia oświadczenia woli o
powrotnym przeniesieniu na każdego z powodów udziału ¼ we współwłasności
określonej w pozwie nieruchomości oraz zasądził od powodów na rzecz
pozwanego kwoty po 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu odwoławczym, a w uzasadnieniu stwierdził, że rozstrzygnął o
kosztach „mając na względzie obowiązujące w tej mierze przepisy”.
W zażaleniu na powyższe postanowienie o kosztach, wniesionym do Sądu
Okręgowego a skierowanym do Sądu Apelacyjnego, pozwany wniósł o zmianę
zaskarżonego orzeczenia i podwyższenie zasądzonych od każdego z powodów
kwot do kwot po 1800 zł oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności rozważenia wymagają skutki procesowe błędnego
określenia przez skarżącego Sądu, do którego zażalenie zostało skierowane, jako
właściwego do jego rozpoznania. Zgodnie bowiem z art. 3941
k.p.c. zażalenie na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji przysługuje do Sądu
Najwyższego, co oznacza, że na postanowienie Sądu Okręgowego
rozstrzygającego, jako sąd drugiej instancji, o kosztach postępowania
apelacyjnego, przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego, a nie - jak błędnie
wskazał skarżący w zażaleniu - do Sądu Apelacyjnego. Rozważenia zatem
wymaga, czy zażalenie to, prawidłowo wniesione do Sądu Okręgowego, powinno
być przekazane do rozpoznania Sądowi Najwyższemu, jako właściwemu, czy
Sądowi Apelacyjnemu, do którego zostało zaadresowane, czy też powinno zostać
odrzucone, jako niedopuszczalne.
W tym przedmiocie Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela
stanowisko zajęte już w postanowieniach z dnia 28 maja 2008 r. II CZ 31/08, z dnia
18 stycznia 2008 r. V CZ 131/07, z dnia 8 sierpnia 2008 r. V CZ 48/08, z dnia
12 lutego 2009 r. I PZ 41/08, z dnia 9 grudnia 2009 r. II PZ 21/09 i z dnia 21 lipca
2011 r. V CZ 59/11 (niepubl.).
3
W orzeczeniach tych Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli na postanowienie
sądu drugiej instancji przysługuje, zgodnie z art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c., zażalenie do
Sądu Najwyższego, to oczywista wadliwość zażalenia prawidłowo wniesionego do
sądu drugiej instancji lecz nieprawidłowo skierowanego do Sądu Apelacyjnego
zamiast do Sądu Najwyższego, nie uprawnia sądu drugiej instancji do odrzucenia
zażalenia. Z żadnego bowiem przepisu nie wynika, by zażalenie wniesione do sądu
właściwego, lecz skierowane do sądu niewłaściwego funkcjonalnie było
niedopuszczalne i jako takie podlegało odrzuceniu. Jak wskazał Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 28 maja 2008 r. II CZ 31/08, w postępowaniu zażaleniowym
przed Sądem Najwyższym ma odpowiednie zastosowanie art. 370 k.p.c. (art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39821
k.p.c.), zgodnie z którym sąd drugiej instancji odrzuca na
posiedzeniu niejawnym zażalenie wniesione po upływie przepisanego terminu,
nieopłacone lub z innych przyczyn niedopuszczalne, jak również zażalenie, którego
braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Zażalenie do Sądu
Najwyższego „z innych przyczyn niedopuszczalne”, w rozumieniu powyższych
przepisów, to zażalenie wniesione od nieistniejącego orzeczenia, wniesione przez
osobę, która nie ma legitymacji do dokonania tej czynności procesowej, wniesione
z pominięciem przepisów o przymusie adwokacko-radcowskim oraz
niedopuszczalne z mocy ustawy, przy czym ta ostatnia przesłanka jest
uregulowana w art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. przez określenie postanowień sądu drugiej
instancji, od których przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego. Od tak
rozumianej niedopuszczalności zażalenia należy odróżnić kwestię właściwości
sądu w postępowaniu zażaleniowym. Sądem właściwym do rozpoznania zażalenia
jest zgodnie z art. 3941
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy, zaś do właściwości funkcjonalnej
sądu drugiej instancji, który wydał zaskarżone postanowienie należy
przeprowadzenie jego wstępnej kontroli pod kątem dopuszczalności zażalenia.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 lutego 2009 r. I PZ 41/08,
jeżeli zażalenie spełnia wymagania formalne, jest należycie opłacone i zostało
złożone w terminie do sądu właściwego (sądu drugiej instancji, który wydał
zaskarżone postanowienie), to obowiązkiem tego sądu jest nadanie mu biegu
zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 395 § 1 k.p.c. Sąd ten zatem ma
obowiązek przedstawienia akt wraz z zażaleniem albo Sądowi Najwyższemu, jako
4
wyłącznie właściwemu (funkcjonalnie) do jego rozpoznania, traktując błąd
skarżącego w oznaczeniu Sądu, do którego skierował zażalenie, jako oczywistą
niedokładność, nie stanowiącą przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania
go we właściwym trybie (stosując odpowiednio art. 130 § 1 in fine k.p.c.), albo -
zgodnie z wnioskiem skarżącego - do Sądu Apelacyjnego. W tym drugim
przypadku, gdyby Sąd Apelacyjny uznał, że nie występuje oczywista
niedokładność, stwierdziłby na podstawie art. 200 § 1 k.p.c. swoją niewłaściwość
i przekazał sprawę sądowi właściwemu (porównaj postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 grudnia 1996 r. I PKN 28/96, OSNAPiUS 1997/13/236).
W każdym więc przypadku, zażalenie ostatecznie powinno być przekazane Sądowi
Najwyższemu i rozpoznane przez ten Sąd jako sąd właściwy.
Zażalenie pozwanego podlega zatem merytorycznemu rozpoznaniu przez
Sąd Najwyższy i należy uznać je za skuteczne.
Sąd Okręgowy bowiem, z naruszeniem art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c.
i art. 391 § 1 k.p.c., w istocie nie uzasadnił swojego rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania apelacyjnego. Nie wskazał bowiem podstawy prawnej tego
orzeczenia ani motywów, którymi kierował się zasądzając określone kwoty tytułem
kosztów postępowania odwoławczego. Uzasadnienie nie odpowiada zatem
wymaganiom art. 328 § 2 w zw. z art. 361 i art. 391 § 1 k.p.c., co uniemożliwia
kontrolę przez Sąd Najwyższy zaskarżonego postanowienia w ramach
postępowania zażaleniowego przewidzianego w art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. Prowadzi
to do konieczności uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy
w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania zażaleniowego (art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz
art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1, art. 397 § 2 i art. 39821
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 22 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa Z. O., H. O. i M. K.
przeciwko X. Y.
o nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 lutego 2012 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 7 października 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę w tym
zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 7 października 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił apelacje
powodów Z. O., H. O. i M. K. od wyroku Sądu pierwszej instancji oddalającego ich
powództwo o zobowiązanie pozwanego X. Y. do złożenia oświadczenia woli o
powrotnym przeniesieniu na każdego z powodów udziału ¼ we współwłasności
określonej w pozwie nieruchomości oraz zasądził od powodów na rzecz
pozwanego kwoty po 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu odwoławczym, a w uzasadnieniu stwierdził, że rozstrzygnął o
kosztach „mając na względzie obowiązujące w tej mierze przepisy”.
W zażaleniu na powyższe postanowienie o kosztach, wniesionym do Sądu
Okręgowego a skierowanym do Sądu Apelacyjnego, pozwany wniósł o zmianę
zaskarżonego orzeczenia i podwyższenie zasądzonych od każdego z powodów
kwot do kwot po 1800 zł oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności rozważenia wymagają skutki procesowe błędnego
określenia przez skarżącego Sądu, do którego zażalenie zostało skierowane, jako
właściwego do jego rozpoznania. Zgodnie bowiem z art. 3941
k.p.c. zażalenie na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji przysługuje do Sądu
Najwyższego, co oznacza, że na postanowienie Sądu Okręgowego
rozstrzygającego, jako sąd drugiej instancji, o kosztach postępowania
apelacyjnego, przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego, a nie - jak błędnie
wskazał skarżący w zażaleniu - do Sądu Apelacyjnego. Rozważenia zatem
wymaga, czy zażalenie to, prawidłowo wniesione do Sądu Okręgowego, powinno
być przekazane do rozpoznania Sądowi Najwyższemu, jako właściwemu, czy
Sądowi Apelacyjnemu, do którego zostało zaadresowane, czy też powinno zostać
odrzucone, jako niedopuszczalne.
W tym przedmiocie Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela
stanowisko zajęte już w postanowieniach z dnia 28 maja 2008 r. II CZ 31/08, z dnia
18 stycznia 2008 r. V CZ 131/07, z dnia 8 sierpnia 2008 r. V CZ 48/08, z dnia
12 lutego 2009 r. I PZ 41/08, z dnia 9 grudnia 2009 r. II PZ 21/09 i z dnia 21 lipca
2011 r. V CZ 59/11 (niepubl.).
3
W orzeczeniach tych Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli na postanowienie
sądu drugiej instancji przysługuje, zgodnie z art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c., zażalenie do
Sądu Najwyższego, to oczywista wadliwość zażalenia prawidłowo wniesionego do
sądu drugiej instancji lecz nieprawidłowo skierowanego do Sądu Apelacyjnego
zamiast do Sądu Najwyższego, nie uprawnia sądu drugiej instancji do odrzucenia
zażalenia. Z żadnego bowiem przepisu nie wynika, by zażalenie wniesione do sądu
właściwego, lecz skierowane do sądu niewłaściwego funkcjonalnie było
niedopuszczalne i jako takie podlegało odrzuceniu. Jak wskazał Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 28 maja 2008 r. II CZ 31/08, w postępowaniu zażaleniowym
przed Sądem Najwyższym ma odpowiednie zastosowanie art. 370 k.p.c. (art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39821
k.p.c.), zgodnie z którym sąd drugiej instancji odrzuca na
posiedzeniu niejawnym zażalenie wniesione po upływie przepisanego terminu,
nieopłacone lub z innych przyczyn niedopuszczalne, jak również zażalenie, którego
braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Zażalenie do Sądu
Najwyższego „z innych przyczyn niedopuszczalne”, w rozumieniu powyższych
przepisów, to zażalenie wniesione od nieistniejącego orzeczenia, wniesione przez
osobę, która nie ma legitymacji do dokonania tej czynności procesowej, wniesione
z pominięciem przepisów o przymusie adwokacko-radcowskim oraz
niedopuszczalne z mocy ustawy, przy czym ta ostatnia przesłanka jest
uregulowana w art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. przez określenie postanowień sądu drugiej
instancji, od których przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego. Od tak
rozumianej niedopuszczalności zażalenia należy odróżnić kwestię właściwości
sądu w postępowaniu zażaleniowym. Sądem właściwym do rozpoznania zażalenia
jest zgodnie z art. 3941
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy, zaś do właściwości funkcjonalnej
sądu drugiej instancji, który wydał zaskarżone postanowienie należy
przeprowadzenie jego wstępnej kontroli pod kątem dopuszczalności zażalenia.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 lutego 2009 r. I PZ 41/08,
jeżeli zażalenie spełnia wymagania formalne, jest należycie opłacone i zostało
złożone w terminie do sądu właściwego (sądu drugiej instancji, który wydał
zaskarżone postanowienie), to obowiązkiem tego sądu jest nadanie mu biegu
zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 395 § 1 k.p.c. Sąd ten zatem ma
obowiązek przedstawienia akt wraz z zażaleniem albo Sądowi Najwyższemu, jako
4
wyłącznie właściwemu (funkcjonalnie) do jego rozpoznania, traktując błąd
skarżącego w oznaczeniu Sądu, do którego skierował zażalenie, jako oczywistą
niedokładność, nie stanowiącą przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania
go we właściwym trybie (stosując odpowiednio art. 130 § 1 in fine k.p.c.), albo -
zgodnie z wnioskiem skarżącego - do Sądu Apelacyjnego. W tym drugim
przypadku, gdyby Sąd Apelacyjny uznał, że nie występuje oczywista
niedokładność, stwierdziłby na podstawie art. 200 § 1 k.p.c. swoją niewłaściwość
i przekazał sprawę sądowi właściwemu (porównaj postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 grudnia 1996 r. I PKN 28/96, OSNAPiUS 1997/13/236).
W każdym więc przypadku, zażalenie ostatecznie powinno być przekazane Sądowi
Najwyższemu i rozpoznane przez ten Sąd jako sąd właściwy.
Zażalenie pozwanego podlega zatem merytorycznemu rozpoznaniu przez
Sąd Najwyższy i należy uznać je za skuteczne.
Sąd Okręgowy bowiem, z naruszeniem art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c.
i art. 391 § 1 k.p.c., w istocie nie uzasadnił swojego rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania apelacyjnego. Nie wskazał bowiem podstawy prawnej tego
orzeczenia ani motywów, którymi kierował się zasądzając określone kwoty tytułem
kosztów postępowania odwoławczego. Uzasadnienie nie odpowiada zatem
wymaganiom art. 328 § 2 w zw. z art. 361 i art. 391 § 1 k.p.c., co uniemożliwia
kontrolę przez Sąd Najwyższy zaskarżonego postanowienia w ramach
postępowania zażaleniowego przewidzianego w art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. Prowadzi
to do konieczności uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy
w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania zażaleniowego (art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz
art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1, art. 397 § 2 i art. 39821
k.p.c.).