Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 136/11
POSTANOWIENIE
Dnia 23 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi Wspólnoty Nieruchomości Użytkowych "P. "
w K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 22 marca 2011 r.,
w sprawie z powództwa Wspólnoty Nieruchomości Użytkowych "P. "
w K.
przeciwko T. B. i J. B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 lutego 2012 r.,
zażalenia Wspólnoty Nieruchomości Użytkowych "P. " w K.
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 18 sierpnia 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2011 r. odrzucił skargę
Wspólnoty Nieruchomości Użytkowych „P.” w K. o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego wyroku tego Sądu z dnia 22 marca 2011 r. W ocenie Sądu
Okręgowego, skarga została wniesiona z naruszeniem art. 871
§ 1 k.p.c.
Okoliczność bowiem, że radca prawny wchodzący w skład wieloosobowego składu
zarządu tej Wspólnoty, wraz z pozostałymi członkami tego zarządu, podpisał
skargę, nie stanowiło dopełnienia wymogu z art. 87 1
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie Wspólnota domagała się uchylenia
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wynikający z art. 871
§ 1 k.p.c. przymus radcowsko - adwokacki
obowiązujący w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obejmuje wszelkie
postępowania, które przynależą do właściwości tego Sądu, a zatem
i postępowanie ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia. Przepisy § 2 i § 3 tego artykułu wymieniają sytuację, w których
przymus ten nie obowiązuje, co ma miejsce m.in. wówczas, gdy sama strona, jej
organ lub jej przedstawiciel ustawowy jest adwokatem, radcą prawnym lub radcą
prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
W sprawie niniejszej skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia wniosła Wspólnota Mieszkaniowa, w imieniu której
działał, jak wynikało z treści skargi, trzyosobowy zarząd, przy czym członkiem
zarządu pozostawał radca prawny, którego podpis, wraz z podpisami pozostałych
członków zarządu, figuruje pod skargą.
W myśl art. 331
k.c. wspólnota mieszkaniowa jest niepełną (ułomną) osobą
prawną, a jej zarządowi przypisuje się status organu. W tych okolicznościach
rozważenia wymagało czy uregulowanie z § 2 art. 871
k.p.c. uwalniające stronę od
obowiązkowego zastępstwa adwokackiego ma zastosowanie, gdy organem strony
jest adwokat lub radca prawny. Nie budzi wątpliwości, że przymus adwokacki nie
obowiązuje, gdy strona działa przez organ jednoosobowy, a piastunem organu
jest radca prawny lub adwokat. Zgodnie z teorią organu, działanie organu traktuje
3
się jako działanie osoby prawnej (art. 38 k.c.). Uzasadnione jest wówczas
przyjęcie, że sytuacja przedstawia się analogicznie, gdy stroną w sprawie jest
adwokat lub radca prawny.
Odmiennie ocenić należy stan rzeczy, gdy organ strony jest wieloosobowy.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali
(jedn. tekst Dz. U. z 2000 Nr 80 poz. 903 ze zm.), jeżeli zarząd jest kilkuosobowy,
oświadczenia woli za wspólnotę składają przynajmniej dwaj jego członkowie. Taki
sposób reprezentacji oznacza obowiązek współdziałania co najmniej dwóch
członków zarządu; wola organu zostaje wyrażona dopiero gdy zostaną złożone
dwa oświadczenia. Przy tak przeto rozumianej reprezentacji łącznej, czynność,
zarówno prawa materialnego jak i procesowego, dopiero wówczas jest czynnością
samej strony, gdy zostanie dokonana przez dwie osoby. Jeżeli przeto tylko jedno
oświadczenie pochodzi od adwokata lub radcy prawnego, a drugie od osoby, która
takiego statusu nie ma, to oświadczenie tej drugiej osoby, w warunkach istnienia
przymusu adwokackiego, pozostaje bezskuteczne. Powyższe jasno się
uwidacznia, jeżeli dostrzeże się, że postępowanie przez Sądem Najwyższym
o jakim mowa w art. 871
§ 1 k.p.c., obejmuje nie tylko składanie pism
procesowych, ale również udział w rozprawie i dokonywanie w jej toku czynności
procesowych. Wobec wyłączenia możliwości osobistego działania w toku rozprawy
osoby nie będącej radcą prawnym lub adwokatem, wymagane ustawą
współdziałanie co najmniej dwóch członków zarządu nie mogłoby nastąpić.
Nie ma podstaw, aby czynić rozróżnienie pomiędzy oświadczeniami
(osób wchodzących w skład organu) składanymi ustnie i na piśmie. W obu
wypadkach oświadczenia takie są bezskuteczne. Powyższe przeto prowadzi do
wniosku, że jeżeli radca prawny lub adwokat wchodzi w skład wieloosobowego
organu strony, jego udział w dokonanej przez ten organ, in corpore, czynności
objętej przymusem adwokackim, tu: wniesienia (sporządzenia i podpisania) skargi,
nie uzasadnia przyjęcia, że zostały dochowane warunki z art. 871
§ 1 k.p.c.
W świetle powyższego, pogląd Sądu Okręgowego, że skarga została
wniesiona z naruszeniem art. 87 1
§ 1 k.p.c. nie mógł być, co do zasady, uznany za
nietrafny. Sąd Najwyższy zauważa jednak, że w części wstępnej skargi znalazło
się sformułowanie, iż stronę powodową reprezentuje członek zarządu radca
4
prawny W. K., co mogło oznaczać udzielenie pełnomocnictwa procesowego.
Okoliczność ta powinna być wyjaśniona; niedołączenie dokumentu
pełnomocnictwa jest brakiem formalnym skargi (art. 4245
§ 2 w związku z art. 126
§ 3 k.p.c.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1
w związku z art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.