Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II BP 18/11
POSTANOWIENIE
Dnia 13 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z powództwa H.P.
przeciwko PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 marca 2012 r.,
skargi strony pozwanej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28
czerwca 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania.
Uzasadnienie
W sprawie o dodatek stażowy Sąd Okręgowy wyrokiem z 28 czerwca 2011
r. oddalił apelację pozwanego (skarżącego) od wyroku Sądu Rejonowego z 24
marca 2011 r., który zasądził powodowi od pozwanego taki dodatek w kwocie
1.985,40 zł za okres do 1 marca 2009 r. do 28 lutego 2011 r., z odsetkami. Sądy
uznały, że ograniczenie wysokości dodatku stażowego wprowadzone prawem
płacowym nie było skuteczne, gdyż pierwotne warunki w zakresie prawa do
dodatku stażowego nie zostały wypowiedziane mimo zmiany na niekorzyść prawa
płacowego ani nie zostały zmienione w drodze porozumienia stron, stąd powód
zachował do nich prawo i dlatego należało mu zasądzić wyrównanie
wynagrodzenia z tytułu dodatku stażowego.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego z 28 czerwca 2011 r.), pozwany zarzucił, iż został wydany z
2
naruszeniem podstawowych zasad porządku prawnego poprzez rażące naruszenia
przepisów postępowania, tj. art. 382 k.p.c. Skargę oparto na naruszeniu przepisów
postępowania art. 233 § 1 w związku z art. 382 oraz 328 § 2 k.p.c. poprzez
nierozpoznanie apelacji wskutek oparcia rozstrzygnięcia o inne ustalenia,
niepoczynione przez Sąd pierwszej instancji, tj. ustalenia które nie dotyczyły sporu
pomiędzy stronami. W uzasadnieniu podano, że przedmiotem sporu pomiędzy
stronami było roszczenie o zapłatę 1.985,40 zł skierowane przez powoda H. P.
przeciwko pozwanemu PKP PLK SA Zakład Linii Kolejowych. Z uzasadnienia
wyroku objętego skargą wynika, że Sąd Okręgowy rozstrzygnął sprawę biorąc za
podstawę ustalenia nie dotyczące stron sporu, tj. ani powoda H. P., ani też
pozwanego PKP PLK SA Zakładu Linii Kolejowych. Strony przywołane w
uzasadnieniu wyroku wskazane są: jako powód E. P., jako pozwany PKP Cargo
S.A. Większość ustaleń faktycznych dotyczących stosunku pracy (daty czynności
prawnych skutkujących zmianami warunków pracy i płacy) zasadniczych dla oceny
sporu, pozostaje w rażącej sprzeczności z dokumentami zawartymi w aktach
osobowych powoda, które stanowiły główną część materiału dowodowego
zebranego w sprawie IV …/11. Powyższe polega też na wskazaniu, że wcześniej
powód wytoczył powództwo o dodatek stażowy w sprawie sygn. akt IV P …/09 – co
nie miało faktycznie miejsca. Przedstawione okoliczności uzasadniają zarzut
oczywistego naruszenia przepisów postępowania wskazanych w podstawie skargi.
Sąd drugiej instancji oddalił apelację pozwanego bez rozpoznania materiału
dowodowego zebranego przed Sądem I instancji naruszając art. 382 k.p.c. co
znajduje potwierdzenie w treści uzasadnienia wyroku. Okoliczności te wskazują na
nierozpoznanie sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest oczywiście bezzasadna, dlatego odmówiono przyjęcia jej do
rozpoznania (art. 4249
k.p.c.).
Skargę rozpoznaje się tylko w granicach jej podstaw, które wyznaczają
zarzuty naruszenia przepisów prawa i ich uzasadnienie (art. 42410
k.p.c. w związku
z art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
3
Skarga w swej podstawie (art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c.) stawia tylko zarzuty
naruszenia przepisów prawa procesowego. Nie są to zarzuty, które pozwalałyby
stwierdzić, że objęty nią wyrok jest niezgodny z prawem.
Nieuprawniona jest teza skargi, że nie została rozpoznana apelacja „wskutek
oparcia rozstrzygnięcia o inne ustalenia, niepoczynione przez Sąd I instancji, tj.
ustalenia, które nie dotyczyły sporu pomiędzy stronami”, gdyż nie uzasadniają jej
zarzuty wskazane w podstawie skargi.
Apelacja została rozpoznana, wszak Sąd ją oddalił. W uzasadnieniu podzielił
ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu pierwszej instancji. Postępowanie
było dwuinstancyjne i w apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji skarżący nie
przedstawiał takich zarzutów jak w obecnej skardze. Owszem kwestionował
ustalenia dotyczące zmiany zasad wynagrodzenia w indywidualnym stosunku pracy
powoda, ale nie wyprowadzał takiej treści sporu jak w skardze. W szczególności nie
było sporu, że powód był pracownikiem pozwanego, zatem toczył się spór o
dodatek stażowy zakończony wyrokiem objętym skargą. Skoro nie kwestionuje się
ustalenia o braku zgody powoda na zmianę jego indywidualnych warunków
płacowych dotyczących dodatku stażowego, to o rozstrzygnięciu Sądu drugiej
instancji zdecydowało prawo materialne, a w odniesieniu do tego prawa skarga nie
stawia żadnych zarzutów. Jeżeli więc Sąd Okręgowy nie przeprowadził innego
postępowania dowodowego i nie zmieniły się strony od początku postępowania,
wszak pozwany nie zarzuca, iż nie był stroną pozwaną w sprawie, to oddalenie jego
apelacji oznacza w istocie podzielenie rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji. Z
tych względów wadliwość uzasadnienia wyroku polegająca na wskazywaniu w nim
innego podmiotu niż pozwany, nie uzasadniałaby stwierdzenia niezgodności
wyroku z prawem.
Skarga wskazuje na mankamenty uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego,
które mają świadczyć o tym, że wydany wyrok jest sprzeczny z art. 233 § 1 w
związku z art. 382 oraz 328 § 2 k.p.c.
Tymczasem przepis art. 233 § 1 k.p.c. bezpośrednio dotyczy oceny
dowodów i dlatego nie może być podstawą skargi o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia. Zgodnie bowiem z art. 4244
zdanie drugie
4
k.p.c. podstawą skargi nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny
dowodów.
Z kolei art. 328 § 2 k.p.c. nie może być uznany za zasadną podstawę takiej
skargi, dlatego że uzasadnienie sporządza się już po wydaniu wyroku i z tej
przyczyny nawet ewentualne naruszenie tego przepisu na ma wpływu na wynik
sprawy. Potwierdza to przepis art. 39814
k.p.c., jako że nawet skarga kasacyjna
podlega oddaleniu jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia
odpowiada prawu. Wadliwość uzasadnienia wyroku nie wystarcza też w przypadku
skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Oczywiście zgodzić należy się, że taka wadliwość występuje, gdyż sentencja
wyroku odnosi się do skarżącego jako pozwanego i apelującego (czyli do PKP
Polskie Linie Kolejowe SA Zakład Linii Kolejowych), natomiast uzasadnienie wyroku
wskazuje PKP Cargo SA w Warszawie W. Zakład Spółki jako pozwanego. Niemniej
o wiążącym zakresie rozstrzygnięcia (art. 365 i 366 k.p.c.) decyduje sentencja
wyroku a nie jego uzasadnienie. Z tej samej przyczyny nie jest istotnym
argumentem twierdzenie, że „większość ustaleń faktycznych dotyczących stosunku
pracy (daty czynności prawnych skutkujących zmianami warunków pracy i płacy)
zasadniczych dla oceny sporu, pozostaje w rażącej z sprzeczności z dokumentami
zawartymi w aktach osobowych powoda, które stanowiły główną część materiału
dowodowego zebranego w sprawie IV …/11”; także dlatego, że nie można tego
zweryfikować, gdyż dotyczy to określonej oceny dowodów i ustalenia faktycznego
(co nie może być podstawą skargi – art. 4244
zdanie drugie k.p.c.), pomijając, że
twierdzenie to poprzestaje na hasłowym zarzucie, bez odniesienia do konkretnych
dowodów i przeciwnych im ustaleń.
Odnosi się to również do zarzutu naruszenia art. 382 k.p.c., gdyż przepis ten
byłby naruszony w przypadku orzeczenia z pominięciem materiału zebranego w
postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Sąd drugiej
instancji wyraźnie podał w uzasadnieniu, że podziela ustalenia faktyczne Sądu
pierwszej instancji, natomiast w skardze nie wskazuje się, iżby Sąd Okręgowy
pominął w orzekaniu materiał zebrany w postępowaniu apelacyjnym. Ważniejsze
jest jednak stwierdzenie, że przepis art. 382 k.p.c. w istocie dotyczy podstawy
5
faktycznej wyroku, a jak wskazano podstawą skargi nie mogą być zarzuty
dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (art. 4244
zdanie drugie k.p.c.).
Lektura uzasadnienia wyroku nie potwierdza zarzutu, iżby zamiast do
powoda odnosiło się do innej osoby E. P. W uzasadnieniu w ogóle nie wymienia się
takiej osoby. Powodem wskazanym w uzasadnieniu jest powód H. P. Wprawdzie w
uzasadnieniu wyroku jest zapis o wytoczeniu przezeń wcześniej powództwa w
sprawie sygn. akt IVP …/09, co według skarżącego nie miało miejsca, to jednak
taka argumentacja skarżącego - nawet gdyby była prawdziwa, tzn. że powód nie
wytoczył wcześniej powództwa - nie podważa wyroku, gdyż Sąd odwołał się do
uprzedniego powództwa tylko dla umocnienia tezy o braku zgody powoda na
zmianę prawa do dodatku stażowego. Zgoda (oświadczenie woli – art. 60, 61 k.c.)
lub jej brak są zaś elementem stanu faktycznego i jako taki nie może być
podważany w skardze (art. 4244
zdanie drugie k.p.c., a także art. 3983
§ 3 i art.
39813
§ 2 k.p.c. w związku z art. 42412
k.p.c.).
W skardze można było rozważać też brak wskazania wyraźnego przepisu
prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne. Wymóg taki wynika z art.
4245
§ 1 pkt 3 k.p.c., a brak w tym względnie wymaga odrzucenia skargi na
podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. Może to być wątpliwie, bo w części wstępnej skarga
podaje, że wyrok został wydany „z naruszeniem podstawowych zasad porządku
prawnego poprzez rażące naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 382 k.p.c.”.
Tym bardziej, że przepis ten dotyczy warstwy faktycznej sprawy, i skoro - jak
wskazano - nie może być podstawą skargi ze względu na ograniczenia z art. 4244
zdanie drugie k.p.c., to tym samym nie można przyjąć, że może być wskazany jako
przepis prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest sprzeczne – art. 4245
§ 1 pkt 2
k.p.c. Granice postępowania dowodowego stanowi wszak dwuinstancyjne
postępowanie dowodowe przed sądami powszechnymi pierwszej i drugiej instancji.
Reguła ta dotyczy skargi kasacyjnej (art. 3983
§ 3 k.p.c. i art. 39813
§ 2 k.p.c.),
zatem tym bardziej skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia (art. 42412
k.p.c.). Sąd Najwyższy jest sądem prawa i w trybie skargi nie
zajmuje się ustalaniem (weryfikowaniem) faktów.
Dla skargi zasadniczo znaczenie ma naruszenie prawa materialnego. Wszak
szkoda warunkująca postępowanie ze skargi o stwierdzenie niezgodności z
6
prawem prawomocnego orzeczenia wynika z naruszenia prawa materialnego
(umowy, ustawy) i pozytywne orzeczenie o niezgodności wyroku z prawem ma
służyć dla uzyskaniu kompensaty szkody wynikającej z naruszenia tego prawa (art.
77 ust. 1 Konstytucji RP i w art. 4171
§ 2 k.c.). Istota tej skargi polega na
wykazaniu, że skarżony nią wyrok został wydany niezgodnie z prawem i że z takiej
bezprawności wyroku wynikła szkoda. Tymczasem skarżący w ogóle nie
kwestionuje, że był pozwany w sporze sądowym z powodem o dodatek stażowy i
że w pierwszej instancji rozstrzygnięcie określające strony postępowania było
prawidłowe, stąd przy oddaleniu jego apelacji, błąd w uzasadnieniu wyroku co do
strony pozwanej nie może mieć wpływu na niezgodność wyroku z prawem.
Innymi słowy koncentrowanie się w skardze tylko na wadliwościach
uzasadnienia wyroku i ograniczenie zarzutów procesowych tylko do tej kwestii,
uprawnia stwierdzenie, że skarga jest oczywiście bezzasadna i dlatego nie może
być przyjęta do rozpoznania na podstawie art. 4249
k.p.c.
Skarga musiałaby wskazać i wykazać sprzeczność wyroku z prawem
materialnym, a tego nie czyni. Wszak zasądzono wyrównanie dodatku stażowego
na podstawie określonego prawa płacowego, za określony czas oraz w określonej
kwocie. Rozstrzygnięcie oparte jest na stwierdzeniu, że zmiana prawa płacowego
nie mogła pogorszyć warunków płacowych powoda. Co ważniejsze, że było
konieczne wypowiedzenie zmieniające lub porozumienie stron dla zmiany dodatku
stażowego, a tych nie było.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji (art. 4249
k.p.c.).