II CZ 197/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:31-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 197/11
POSTANOWIENIE
Dnia 5 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
w sprawie z powództwa A. B.
przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w N.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 5 kwietnia 2012 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt 3
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2011 r.,
1) oddala zażalenie
2) przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Apelacyjnego
kwotę 300,- (trzysta złotych) na rzecz adwokat A. P. za
udzielenie powodowi pomocy prawnej z urzędu
(powiększoną o podatek VAT)
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 15 marca 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
A. B. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30 grudnia 2010 r. w sprawie przeciwko
Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w N. o ochronę dóbr
osobistych. W postanowieniu o kosztach postępowania, zawartym w powołanym
wyroku Sądu Apelacyjnego zasądzone zostało od powoda na rzecz pozwanego
2 700 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
apelacyjnym, niezależnie od tego przyznane także zostało od Skarbu Państwa
wynagrodzenie z tytułu udzielonej powodowi pomocy prawnej przez pełnomocnika
ustanowionego dla niego z urzędu.
W zażaleniu na postanowienie o kosztach pełnomocnik powoda z urzędu
zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 102 k.p.c., polegające na
obciążeniu powoda kosztami zastępstwa procesowego wbrew zasadom słuszności,
pomimo jego trudnej sytuacji życiowej uniemożliwiającej mu ponoszenie
jakichkolwiek kosztów. Wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i nie
obciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie
postanowienia w przedmiocie tych kosztów i przekazanie sprawy w tym zakresie do
ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o przyznanie wynagrodzenia za
postępowanie zażaleniowe według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. W zażaleniu powoda nie zostało wykazane, na czym miałoby
polegać szczególne uzasadnienie nie obciążania go kosztami postępowania za
drugą instancję, jeśli, jak wynika z motywów wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 15
marca 2011 r. apelacja okazała się w całości bezpodstawna, a jedynymi
przyczynami podanymi w zażaleniu na jego poparcie jest nie posiadanie przez
powoda na chwilę obecną źródeł dochodu oraz majątku i nie obciążenie go
kosztami procesu za pierwszą instancję.
Zwrócić zatem należy uwagę, że podejmując czynności procesowe trzeba
się liczyć z prawdopodobieństwem poniesienia kosztów w razie nieuwzględnienia
3
żądania, jest więc to pewne ryzyko, które wymaga rozważenia, zanim się podejmie
decyzję o dokonaniu czynności. Powód i tak korzysta z prawa do przyznanego mu
pełnomocnika z urzędu, którego kosztów nie ponosi, a pokrywa je, nawet w razie
przegrania sprawy – Skarb Państwa.
Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się wyjątkowych okoliczności, które by
miały przemawiać za zastosowaniem wobec powoda art. 102 k.p.c. w odniesieniu
do kosztów należnych pozwanemu za instancję odwoławczą, nie zostały one też
przekonująco wywiedzione w zażaleniu. Powołany przepis ma postać wyjątku od
zasady odpowiedzialności za wynik sprawy i nie konkretyzuje pojęcia „wypadków
szczególnie uzasadnionych” pozostawiając kwalifikację sądowi, który uwzględniając
całokształt okoliczności konkretnej sprawy kieruje się własnym poczuciem
sprawiedliwości. Jak trafnie się wskazuje w orzecznictwie skorzystanie z art. 102
k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy
przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia
odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie od generalnej zasady obciążania
kosztami procesu stronę przegrywającą sprawę (por. wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK
359/09, Lex nr 603828). Mając na uwadze treść uzasadnienia wyroku Sądu
Apelacyjnego i zawarte w tym wyroku postanowienie w przedmiocie kosztów nie
można zarzucić Sądowi naruszenia art. 102 k.p.c. przez niezastosowanie tego
przepisu.
Z tych względów należało na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. oddalić zażalenie, rozstrzygając o kosztach postępowania zażaleniowego na
podstawie art. 98 § 1 w związku z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. oraz
§ 6, 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 5 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
w sprawie z powództwa A. B.
przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w N.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 5 kwietnia 2012 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt 3
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2011 r.,
1) oddala zażalenie
2) przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Apelacyjnego
kwotę 300,- (trzysta złotych) na rzecz adwokat A. P. za
udzielenie powodowi pomocy prawnej z urzędu
(powiększoną o podatek VAT)
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 15 marca 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
A. B. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30 grudnia 2010 r. w sprawie przeciwko
Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w N. o ochronę dóbr
osobistych. W postanowieniu o kosztach postępowania, zawartym w powołanym
wyroku Sądu Apelacyjnego zasądzone zostało od powoda na rzecz pozwanego
2 700 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
apelacyjnym, niezależnie od tego przyznane także zostało od Skarbu Państwa
wynagrodzenie z tytułu udzielonej powodowi pomocy prawnej przez pełnomocnika
ustanowionego dla niego z urzędu.
W zażaleniu na postanowienie o kosztach pełnomocnik powoda z urzędu
zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 102 k.p.c., polegające na
obciążeniu powoda kosztami zastępstwa procesowego wbrew zasadom słuszności,
pomimo jego trudnej sytuacji życiowej uniemożliwiającej mu ponoszenie
jakichkolwiek kosztów. Wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i nie
obciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie
postanowienia w przedmiocie tych kosztów i przekazanie sprawy w tym zakresie do
ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o przyznanie wynagrodzenia za
postępowanie zażaleniowe według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. W zażaleniu powoda nie zostało wykazane, na czym miałoby
polegać szczególne uzasadnienie nie obciążania go kosztami postępowania za
drugą instancję, jeśli, jak wynika z motywów wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 15
marca 2011 r. apelacja okazała się w całości bezpodstawna, a jedynymi
przyczynami podanymi w zażaleniu na jego poparcie jest nie posiadanie przez
powoda na chwilę obecną źródeł dochodu oraz majątku i nie obciążenie go
kosztami procesu za pierwszą instancję.
Zwrócić zatem należy uwagę, że podejmując czynności procesowe trzeba
się liczyć z prawdopodobieństwem poniesienia kosztów w razie nieuwzględnienia
3
żądania, jest więc to pewne ryzyko, które wymaga rozważenia, zanim się podejmie
decyzję o dokonaniu czynności. Powód i tak korzysta z prawa do przyznanego mu
pełnomocnika z urzędu, którego kosztów nie ponosi, a pokrywa je, nawet w razie
przegrania sprawy – Skarb Państwa.
Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się wyjątkowych okoliczności, które by
miały przemawiać za zastosowaniem wobec powoda art. 102 k.p.c. w odniesieniu
do kosztów należnych pozwanemu za instancję odwoławczą, nie zostały one też
przekonująco wywiedzione w zażaleniu. Powołany przepis ma postać wyjątku od
zasady odpowiedzialności za wynik sprawy i nie konkretyzuje pojęcia „wypadków
szczególnie uzasadnionych” pozostawiając kwalifikację sądowi, który uwzględniając
całokształt okoliczności konkretnej sprawy kieruje się własnym poczuciem
sprawiedliwości. Jak trafnie się wskazuje w orzecznictwie skorzystanie z art. 102
k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy
przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia
odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie od generalnej zasady obciążania
kosztami procesu stronę przegrywającą sprawę (por. wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK
359/09, Lex nr 603828). Mając na uwadze treść uzasadnienia wyroku Sądu
Apelacyjnego i zawarte w tym wyroku postanowienie w przedmiocie kosztów nie
można zarzucić Sądowi naruszenia art. 102 k.p.c. przez niezastosowanie tego
przepisu.
Z tych względów należało na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. oddalić zażalenie, rozstrzygając o kosztach postępowania zażaleniowego na
podstawie art. 98 § 1 w związku z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. oraz
§ 6, 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.).