Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 169/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z powództwa M.P.
przeciwko Sądowi Okręgowemu w X.
o odszkodowanie i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 maja 2012 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Y.
z dnia 25 czerwca 2010 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. odrzuca pismo skarżącego, nazwane "skarga kasacyjna
powoda - uzupełnienie"
3. nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Powód domagał się 13 245,20 zł tytułem odszkodowania za naruszenie
równego traktowania w zatrudnieniu i dopuszczenie się praktyk dyskryminacyjnych
w stosunku pracy.
Wyrokiem z 28 października 2009 r. Sąd Rejonowy w Ż. zasądził na jego
rzecz 2 808,00 zł. Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, umarzając
jednocześnie postępowanie w części dotyczącej żądania ustalenia prawa do
sprawowania jurysdykcji sądowej według właściwości wydziału, ze względu na
cofnięcie w tym zakresie powództwa. Pozwany wyraził zgodę na cofnięcie pozwu.
Sąd zasądził od powoda 1 582 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, stosując zasadę
stosunkowego rozdzielenia kosztów.
Sąd ustalił, że powód jest zatrudniony na stanowisku sędziego w Sądzie
Okręgowym w X. Dnia 1 stycznia 2006 r. w wydziale została utworzona sekcja do
spraw I i II instancyjnych z zakresu prawa […]. Jednym z inicjatorów i
pomysłodawców utworzenia był powód. Kierownikiem sekcji została SSO M. G..
Powód orzekał w tej sekcji wspólnie ze wskazaną sędzią oraz SSO R. X.
10 kwietnia 2006 r. SSO G. przydzielono asystenta. Został on zatrudniony w
pełnym wymiarze czasu pracy. Asystent został przydzielony wskazanej sędzi
dlatego, że jako kierownik sekcji pełniła ona obowiązki funkcyjne, orzekając
jednocześnie w pełnym wymiarze. Oprócz tej sędzi asystenta przydzielonego w
pełnym wymiarze czasu pracy posiadały również przewodnicząca Wydziału
Gospodarczego oraz przewodnicząca Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad
Wykonywaniem Orzeczeń w sprawach karnych, które również pełniły obowiązki
funkcyjne i orzekały w pełnym wymiarze. Asystent został formalnie przydzielony
SSO G., udzielał jednak pomocy także innym sędziom z wydziału i z sekcji.
Pomagał również powodowi, dla którego sporządził kilka projektów uzasadnień i
postanowień wraz z uzasadnieniami. Powód nigdy nie prosił SSO G. o
umożliwienie mu skorzystania z pomocy jej asystenta. Dochodziło do tego zawsze
z inicjatywy wskazanej sędzi. Powód nie zgłaszał również żadnych zastrzeżeń do
decyzji Prezesa Sądu odnośnie przydzielenia asystenta SSO G. na pełny etat.
3
Od sierpnia 2006 r. do stycznia 2007 r. powód przebywał na zwolnieniu
lekarskim. W tym czasie sprawy z jego referatu były rozpoznawane przez SSO G.
oraz SSO X., a także przez sędziów delegowanych z sądów rejonowych. Łącznie
rozpoznali oni 111 spraw z referatu powoda. Podczas pobytu powoda na
zwolnieniu lekarskim doszło do zmiany praktyki wyznaczania spraw na rozprawy, w
ten sposób, że były one wyznaczane przez przewodniczącego wydziału lub
kierownika sekcji.
11 stycznia 2007 r. powód zwrócił się do Prezesa Sądu Okręgowego o
przyznanie mu asystenta. 23 stycznia 2008 r. powód wniósł o zapewnienie mu
takiego samego dostępu do komputera stacjonarnego, komentarzy do kodeksów
jak pozostałym sędziom. Prezes Sądu 28 stycznia 2008 r. zapewnił powoda, że
zostanie wyposażony w drugą jednostkę komputerową, wskazując również, że
komentarze nabywane są wyłącznie na potrzeby sekcji lub wydziału. W niedługim
czasie, po wystąpieniach powoda został on wyposażony w komputer stacjonarny.
Prezes Sądu rozważał możliwość przydzielenia powodowi asystenta Z. B., lecz
powód nie był z niego zadowolony. Z tego względu nie przyznano powodowi
asystenta. Zapewniono go jednak, że otrzyma pomoc asystenta, gdy będą wolne
etaty asystenckie. 1 kwietnia 2007 r. powód uzyskał pomoc asystenta, w wymiarze
1/2 etatu.
Po powrocie powoda do pracy liczba wyznaczanych dla niego spraw na była
zdecydowanie większa niż innych sędziów w sekcji. Liczba spraw powoda
wyznaczonych na sesje, za wyjątkiem spraw rozpoznawanych w postępowaniu
uproszczonym w miesiącu styczniu wyniosła 15 (SSO G. 8), w lutym 11 (SSO G.8),
w marcu wyniosła 6 (SSO G.4), w kwietniu 11 (SSO G.8). Łącznie w 2007 r. powód
miał wyznaczonych 85 spraw z czego załatwił 64, natomiast SSO G. miała 77
spraw wyznaczonych, z czego załatwiła 70. W 2008 r. powód miał 67 spraw
wyznaczonych, z czego 58 spraw załatwił, natomiast SSO G. miała 64 sprawy
wyznaczone, z czego załatwiła 51. Liczba spraw rozpoznanych przez powoda w
postępowaniu uproszczonym w latach 2007-2008 wyniosła odpowiednio 44 i 3
sprawy, natomiast SSO G. 27 i 5.
Od 12 stycznia 2009 r. zmniejszono o połowę etat asystenta przydzielonego
do SSO G.. 31 marca 2009 r. Kolegium Sądu Okręgowego jednogłośnie
4
zaopiniowało pozytywnie zakres czynności powoda i SSO G. w ten sposób, że
pierwsze 87 spraw z kategorii U z bieżącego wpływu rozdzielono pomiędzy powoda
i wskazaną sędzię w stosunku 2/3 do 1/3. Zmiana podyktowana była radykalnym
spadkiem spraw z kategorii […]. Podziału tego dokonano również z uwagi na
zakres obowiązków SSO G., która oprócz orzekania, od 6 lutego 2007 r. pełniła
funkcję zastępcy przewodniczącego Wydziału […]. Począwszy od 1 kwietnia 2009
r. SSO G. zmniejszono obowiązki orzecznicze w zakresie spraw […] do 1/2 etatu.
Sąd Rejonowy wskazał, że po powrocie powoda ze zwolnienia lekarskiego w
miesiącu styczniu 2007 r. był on nierówno traktowany. Został pozbawiony
możliwości korzystania z pomocy asystenta, gdy inni sędziowie mieli zapewniony
dostęp do tej pomocy. Od momentu powrotu powoda do pracy ze zwolnienia
lekarskiego do dnia 31 marca 2007 r. tj. do ostatniego dnia, w którym powód
pracował bez asystenta, był on nierówno traktowany. Sąd uznał dalej idące żądania
pozwu za nieuzasadnione, wskazując, że w okresie od 10 kwietnia 2006 r. do
sierpnia 2006 r. nie był on dyskryminowany. Sąd Rejonowy nie dopatrzył się
dyskryminacji powoda w praktyce wyznaczania spraw na rozprawę przez
Kierownika Sekcji lub Zastępcę Przewodniczącego Wydziału. W kwestii obciążenia
powoda na poszczególnych sesjach w okresie od stycznia 2007 r. do stycznia
2008 r., Sąd nie dopatrzył się przejawów nierównego traktowania. Liczba spraw
rozpoznanych przez powoda w tym okresie nie odbiegała znacząco od liczby spraw
rozpoznawanych przez SSO G.. Sąd uznał również, że powód nie był pozbawiony
dostępu do komputera stacjonarnego, literatury w prawniczej, komentarzy i
kodeksów. Sposób dokonania podziału tzw. pakietu startowego spraw z kategorii
[…] nie może świadczyć o nierównym traktowaniu powoda w porównaniu z SSO G..
Przydzielenie tej sędzi 1/3, a powodowi 2/3 spraw z tej kategorii nie było wynikiem
dyskryminowania, lecz zmniejszeniem etatu przydzielonego jej do pomocy
asystenta. Powód, jak i ta sędzia mieli przyznanych asystentów w wymiarze 1/2
etatu, a zakres ich obowiązków orzeczniczych był zbliżony. SSO G. pełniła również
obowiązki funkcyjne. Ograniczenie SSO G. pomocy asystenta do 1/2 etatu od 12
stycznia 2009 r. było zrównoważone (przy jej obowiązkach funkcyjnych)
przydziałem spraw z tzw. pakietu startowego. Działanie to nie miało przejawu
dyskryminacji, lecz obiektywnie uzasadnionego różnicowania. Wyeliminowało ono
5
możliwość zgłoszenia zarzutu dyskryminacji przez wskazaną tę sędzię, względem
powoda.
Apelację od wyroku złożyły obie strony.
Sąd Okręgowy w […] wyrokiem z 25 czerwca 2010 r. zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że powództwo oddalił, oddalił apelację powoda oraz zasądził
na rzecz pozwanego 2 730 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu
stwierdzono przede wszystkim, że nie ma podstaw do uznania dyskryminacji
powoda od momentu jego powrotu do pracy do dnia przydzielenia mu asystenta w
miesiącach styczeń-marzec 2007 r. Natomiast Sąd I instancji zasadnie przyjął, że
zarówno przed, jak i po zakończeniu tego okresu powód nie był dyskryminowany.
Powód nie mógł się skutecznie domagać odszkodowania z powodu dyskryminacji
polegającej na nieprzyznaniu mu asystenta, skoro wcześniej (do stycznia 2007 r.)
mając świadomość tego, że asystent został przydzielony do pomocy
przewodniczącej wydziału, nie zgłaszał co do tego zastrzeżeń. Bezzasadne są
twierdzenia powoda odnośnie naruszenia przepisów Konstytucji oraz przepisów
ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej u.s.p.), jak również przepisów
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23 lutego 2007 r. oraz Regulaminu
urzędowania sądów powszechnych. Kwestia ta była przedmiotem wypowiedzi
Trybunału w postanowieniu z 10 czerwca 2009 r., P 4/09, OTK-A 2009/6/93.
W kwestii dostępu do współpracy z asystentem stwierdzono, że żaden
przepis u.s.p., ani rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 5 listopada 2002 r. w
sprawie szczegółowego zakresu i sposobu wykonywania czynności przez
asystentów sędziego nie warunkuje wykonywania przez sędziego jego obowiązków
bezwzględnie w asyście asystenta. Instytucja asystenta jest stosunkowo nowym
rozwiązaniem, jej pełne wdrożenie wymaga odpowiedniego czasu, nakładów
finansowych, co skutkuje brakiem możliwości zatrudnienia takiej liczby asystentów,
aby każdy sędzia w zadawalającym go rozmiarze mógł z tej współpracy korzystać.
Konieczne było dokonanie podziału czynności asystentów pomiędzy różnych
sędziów w stosownym do ich zadań zakresie. W podziale dokonanym z
uwzględnieniem tych uwarunkowań w Wydziale […] Sądu Okręgowego w […] nie
dopatrzono się nierównego traktowania powoda. Powód w apelacji wskazuje na
zakres czynności i wielkość pakietu startowego, dokonując porównania z SSO G..
6
Powód szeroko odnosi się do obowiązków wskazanej sędzi w zakresie
rozpoznawania spraw drugoinstancyjnych i obowiązków zastępcy
przewodniczącego wydziału, oceniając jej jako niewystarczające do dokonania
podziału spraw objętych repertorium […] w stosunku 2/3 do 1/3. Sąd Rejonowy
dokonał jednak odmiennej oceny tegoż podziału wpływających spraw, a Sąd
Okręgowy ocenę tę podziela. Powód nie wykazał, aby zakres faktycznie
wykonywanych czynności przez wskazanego sędziego był na tyle znikomy, aby nie
sięgał swym rozmiarem połowy etatu.
Sąd nie uwzględnił również wniosku powoda o wylosowanie składu
orzekającego rozpoznającego apelację. W procedurze cywilnej brak jest przepisu,
który zobowiązałby sąd do wyboru każdego składu orzekającego w drodze
losowania. Sprawa niniejsza została przydzielona zgodnie z zakresem czynności
sędziów orzekających w wydziale oraz zgodnie z planem podziału sesji, który
zostaje ustalony na półroczne okresy, w każdym roku przed wyznaczeniem terminu
rozprawy, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w formie zwyczajowo
przyjętej od wielu lat. Zostaje zatem zachowana zasada losowego doboru składu
orzekającego.
Dostęp do publikacji i książek był dla wszystkich sędziów orzekających w
wydziale taki sam, a zatem nie cechuje go dyskryminacja, czy też nierówne
traktowanie w rozumieniu art.183a
k.p. Powód nie wskazał sytuacji, w których
doszłoby do uniemożliwienia mu korzystania z tych materiałów.
Odnośnie zarzutu o braku dostępu do komputera stwierdzono, że powód
dysponował dostępem do komputera w różnym zakresie, jednakże sam ten fakt nie
przesądza o różnicowaniu powoda w stosunku do pozostałych sędziów. Powód
formułując powyższy zarzut, nie wskazał, na czym miałoby polegać
dyskryminowanie go.
Odnosząc się do zarzutów zawartych w apelacji strony pozwanej,
stwierdzono, że zasługują one na uwzględnienie. Słusznie bowiem apelujący
pozwany wywodzi w oparciu o złożone do akt sprawy wokandy spraw toczących się
w Wydziale […] Sądu Okręgowego w […], że w miesiącach styczeń do marzec
2007 r., po powrocie powoda do pracy po dłuższym okresie korzystania zwolnienia
od świadczenia pracy spowodowanego chorobą, ilość spraw wyznaczonych na
7
poszczególne wokandy dla powoda nie odbiegała od spraw wyznaczonych po raz
pierwszy dla innych sędziów. Sytuacja taka wynikła z konieczności odraczania
wcześniej wyznaczonych terminów rozpraw z miesiąca grudnia 2006 r. i stycznia
2007 r., a to ze względu na przesunięcie wcześniej zapowiadanej przez powoda
daty powrotu do pracy. Skoro powód w zakresie ilości wyznaczanych na
poszczególne wokandy spraw nie był traktowany odmiennie od innych sędziów, to
nie istnieją przesłanki do ustalenia nierównego traktowania w rozumieniu art.183a
k.p. W oparciu o dane statystyczne dotyczące jedynie jednego miesiąca, w
specyficznej sytuacji powoda wracającego do pracy po okresie długotrwałej
nieobecności, nie można przesądzać o nierównym traktowaniu go w stosunku do
innych osób, ponieważ specyfika pracy sędziego wskazuje na okresowo nierówne
rozłożenie jej nasilenia i może być spowodowane, jak w niniejszej sprawie,
okresowym zwiększeniem obowiązków będącym skutkiem czynników
obiektywnych.
W kwestii kosztów stwierdzono, że to powód w zdecydowanej części
przegrał sprawę. Nie do przyjęcia jest natomiast twierdzenie powoda, który
kwestionując prawidłowość orzeczenia w tym zakresie, podał, że jego roszczenie
uwzględniono co do zasady. Zdaniem Sądu okoliczność ta nie ma znaczenia, skoro
powód wnosił o zasądzenie odszkodowania w kwocie 23 245,20 zł, na jego rzecz
zasądzono jedynie 2 808,00 zł. Równie niezrozumiałe jest powoływanie się powoda
na okoliczność uwzględnienia jego roszczenia co do ustalenia prawa do jurysdykcji
według właściwości wydziału, ponieważ powód w toku sprawy za zgodą
pozwanego cofnął pozew, a postępowanie zostało w tym zakresie umorzone.
Skargę kasacyjną od wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości.
Zarzucono naruszenie: 1) zasady bezstronności oraz prawa do rzetelnego procesu
tj. art. 49 k.p.c. w związku z art. 45 Konstytucji, art. 6 Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. w związku z art. 91 Konstytucji
poprzez brak możliwości zaskarżenia postanowienia o odmowie wyłączenia składu
orzekającego w sprawie. Niezaskarżalność (art. 3941
§ 2 k.p.c.) postanowienia
Sądu Apelacyjnego odmawiającego wyłączenia od rozpoznania sprawy składu
orzekającego narusza zasadę dwuinstancyjności z art. 176 ust. 1 Konstytucji,
co miało wpływ na wynik sprawy „w zakresie utworzenia sądu bezstronnego”, 2)
8
art. 326 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku 25 czerwca 2010 r., mimo że rozprawę
zamknięto 4 lutego tj. po około 5 miesiącach, 3) art. 377 k.p.c., ponieważ żaden z
sędziów na rozprawie apelacyjnej nie przedstawił stanu sprawy ze szczególnym
uwzględnieniem zarzutów i wniosków apelacyjnych, 4) art. 224 k.p.c. poprzez nie
udzielenie głosu stronom przed zamknięciem rozprawy, 5) art. 158 k.p.c. i art. 160
k.p.c., ponieważ protokół nie odzwierciedla rzeczywistego przebiegu rozprawy
apelacyjnej, 6) art. 160 k.p.c. poprzez nierozpoznanie do chwili obecnej wniosku o
sprostowanie protokołu co do nieudzielania głosu stronom, 7) art. 150 pkt 4 k.p.c.
poprzez wezwanie powoda na rozprawę, która okazała się „publikacją”, 8) art. 328
§ 2 k.p.c., „ponieważ uzasadnienie orzeczenia nie odnosi się do zarzutów apelacji
w warstwie konstytucyjnej oraz pojęcia dyskryminacji w aspekcie prawnym”.
W ocenie skarżącego kumulacja powyższych naruszeń prawa „przekreśla
wartość gwarancyjną procedury sądowej, uzasadnia brak bezstronności sądu,
tworzy nieważność postępowania w znaczeniu art. 379 pkt 5 k.p.c., uzasadniając
konieczność powtórzenia rozprawy apelacyjnej”.
Ponadto zarzucono, że Sądu orzekającego nie wyznaczono zgodnie ze
standardami Konstytucji oraz art. 6 Konwencji z 1950 r., ponieważ akt wyznaczenia
oparto na uprawnieniach wynikających z rozporządzenia władzy wykonawczej lub
na zwyczaju w sposób sprzecznym z Konstytucją, co skutkuje nieważnością
postępowania w znaczeniu art. 379 pkt 4 k.p.c. Naruszono więc art. 87 w związku z
art. 8 Konstytucji poprzez oparcie wyznaczenia składu orzekającego na zwyczaju
oraz art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 w związku z art. 8 i art. 7 Konstytucji poprzez
oparcie wyznaczenia sądu na rozporządzeniu władzy wykonawczej sprzecznym z
Konstytucją.
Zarzucono także naruszenia: 1) art. 178 ust. 2 Konstytucji w związku z art.
32 Konstytucji, art. 7 Konstytucji, art. 8 Konstytucji i art. 183a
k.p., art. 183d
k.p. Nie
przeprowadzono „analiz prawnych definiujących pojęcie dyskryminacji w
odniesieniu do podstaw faktycznych procesu i konstytucyjnych wzorców podstaw
prawnych powództwa, a tym samym uznano brak dyskryminacji powoda”, 2)
zasady bezpośredniego stosowania Konstytucji poprzez nie przeprowadzenie
analiz legalności podziału zadań, tworzenia struktur sądowych, stanowisk, mimo
zarzutów skarżącego i znaczenia tej kwestii dla rozstrzygnięcia sprawy w ramach
9
przestrzegania zasady równości, niezawisłości sędziego i nadrzędności Konstytucji,
a przez to pominięto w ramach wykładni prawa gwarancyjnego faktyczne uznanie
wyższości rozporządzenia władzy wykonawczej (Regulaminu) i aktów władzy
biurokracji sądowej (decyzji Prezesa Sądu) nad Konstytucją. Pominięto kolizję art.
41 u.s.p. z art. 92 ust. 1 i art. 176 ust. 2 Konstytucji w związku z art. 8 ust. 1
Konstytucji, 3) Konstytucji poprzez pominięcie kolizji art. 41 u.s.p. z art. 92 ust. 1
Konstytucji w związku z art. 8 Konstytucji w zakresie, w jakim uznano legalność
Sekcji jako struktury sądów, funkcji kierownika Sekcji oraz zakresów czynności
sędziów, co miało wpływ na uznanie braku dyskryminacji w rozumieniu art. 183a
k.p., 4) Konstytucji przez pominięcie kolizji art. 41 u.s.p. z art. 176 ust. 2 Konstytucji,
w zakresie w jakim uznano legalność Sekcji jako struktury sądów, funkcji
kierownika Sekcji oraz zakresów czynności sędziów, co miało wpływ na uznanie
braku dyskryminacji w rozumieniu art. 183a
k.p., 5) Konstytucji poprzez pominięcie
kolizji art. 22 § 1a w związku z art. 31 § 1 pkt 1 u.s.p. z art. 178 ust. 1 Konstytucji, w
zakresie w jakim uznano legalność zakresów czynności sędziów, co miało wpływ
na uznanie braku dyskryminacji w rozumieniu art. 183a
k.p., 6) art. 183a
k.p.,
poprzez błędną wykładnię w zakresie określenia cechy istotnej zróżnicowania
warunków pracy (cechy relewantnej), a przez to uznanie braku dyskryminacji, 7)
art. 98 k.p.c., art. 100 k.p.c. i art. 102 k.p.c. poprzez obciążenie skarżącego
kosztami procesu, mimo że w trakcie procesu przed sądem I Instancji pozwany
uwzględnił żądanie powoda i przywrócił mu prawo do orzekania w ramach
właściwości wydziału (w sprawach ubezpieczeniowych). Tym samym spełniono
jedno z roszczeń powoda.
Wniesiono o rozpoznanie skargi na rozprawie, zmianę zaskarżonego wyroku
i zasądzenie na rzecz powoda 23 245,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami przy
uwzględnieniu kosztów postępowania kasacyjnego, ewentualnie uchylenie
zaskarżonego wyroku Sądu II instancji w całości i przekazanie sprawy Sądu II
instancji poza Okręgiem Sądu Okręgowego w […] do ponownego rozpoznania, przy
uwzględnieniu kosztów postępowania kasacyjnego z uwagi na argumentacje
wskazane we wnioskach o wyłączenie sędziów Sądu Okręgowego w […],
przeprowadzenie dowodów z pism-protestów sędziów Wydziału dotyczących
dyskryminacji w okresie objętym procesem na okoliczność faktu dyskryminacji i
10
obciążenia sędziów oraz przeprowadzenie dowodu z dokumentacji wskazującej na
fałszowanie statystyki sądowej w okresie objętej sporem. Dowody te zostały
pominięte przez Sąd II instancji wbrew wszelkim zasadom procesowym i dlatego w
tym znaczeniu ich dopuszczenie nie narusza art. 398 § 2 k.p.c.
Sąd Okręgowy w […] wyrokiem uzupełniającym z 15 września 2011 r.
uzupełnił wyrok z 25 czerwca 2010 r. w ten sposób, że zasądził dodatkowo od
powoda 3 533,66 zł.
Pismem z 11 października 2011 r. powód uzupełnił skargę kasacyjną.
Podniósł w niej przede wszystkim, że uzyskał on dowody co do wadliwej
reprezentacji strony pozwanej w procesie. Zarzucono nieważność postępowania
przed sądem I i II instancji poprzez naruszenie art. 89 § 2 k.p.c. (przed sądem I
instancji od 19 maja 2009 r.). Zarzucono także naruszenie art. 328 k.p.c., art. 338
k.p.c., a tym samym art. 6 Konwencji o Ochronie Praw i Wolności. Nieważność
postępowania ma również wynikać z tego, że wyznaczenie składu orzekającego
było niezgodnie ze standardami z art. 45, art. 176 ust. 2 Konstytucji oraz art. 6
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się nie mieć uzasadnionych podstaw.
W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów przedstawionych
przez powoda w piśmie zatytułowanym „Skarga Kasacyjna powoda – uzupełnienie”.
Zarzuty w nim podniesione nie zostały rozpatrzone ze względu na upływ terminu
przewidziany do wniesienia skargi kasacyjnej. Pismo to (uzupełnienie skargi)
zostało z tego powodu odrzucone.
Nieuzasadnione okazały się zarzuty naruszenia przepisów wskazanych w
pkt 1 skargi kasacyjnej, które zdaniem skarżącego, miały świadczyć o nieważności
postępowania przed sądem drugiej instancji. W części zarzuty te były podniesione
już w apelacji (pkt 1.1. s zarzutów skargi kasacyjnej) i zostały poprawnie
rozstrzygnięte przez Sąd Okręgowy. Nie jest zrozumiały zarzut naruszenia art. 328
§ 2 k.p.c., gdyż Sąd Okręgowy odniósł się do zarzutów apelacji w warstwie
konstytucyjnej (s. 17 uzasadnienia). Natomiast pozostałe zarzuty naruszenia
11
przepisów prawa procesowego pozostają bez wpływu na ostateczne
rozstrzygnięcie sprawy. Także zarzuty podniesione w pkt 2 skargi kasacyjnej nie
były uzasadnione. Były one zresztą także podnoszone w postępowaniu
apelacyjnym. Z tego powodu zarzut nieważności postępowania przed Sądem
drugiej instancji nie mógł został uwzględniony.
Zarzuty przedstawione w pkt II skargi kasacyjnej odnoszą się zasadniczo do
naruszenia zakazu dyskryminacji oraz przepisów Konstytucji RP.
Skarżący podnosi w wielu miejscach zarzut dyskryminacji (np. s. 10, 14, 17,
18, 38, 43, 55 skargi kasacyjnej), który jest uzasadniany nierównym traktowaniem
w zakresie dostępu do pomocy asystenta, komputera, literatury prawniczej,
przydziału do spraw na sesjach.
W związku z powyższym należy stwierdzić, że dyskryminowaniem w
rozumieniu art. 183a
k.p. jest nierówne traktowanie w zatrudnieniu z określonych
przyczyn i nie jest wystarczające wskazanie na „podłoże dyskryminacyjne” (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2010 r., I PK 72/10, OSNP 2012, nr 1-2, poz.
4). Skarżący nie wskazuje jednak wprost kryterium o charakterze
dyskryminacyjnym. Ponadto z ustaleń Sądu drugiej instancji wynika, że powód nie
był nierówno traktowany. Już jedynie z tego powoda możliwe byłoby oddalenie
powództwa z uwagi na treść art. 183a
k.p.
Gdyby jednak rozważać różnice sytuacji powoda w zakresie przez niego
wskazanym w skardze kasacyjnej, w stosunku do sędzi sprawującej funkcję
Kierownika Sekcji, to należałoby rozstrzygnąć o charakterze kryterium tego
zróżnicowania. Nie ulega wątpliwości, że do naruszenia zasady równego
traktowania i zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu może dojść jedynie wtedy,
gdy różnicowanie sytuacji pracowników wynika z zastosowania przez pracodawcę
niedozwolonego kryterium, a więc w szczególności, gdy dyferencjacja praw
pracowniczych nie ma oparcia w odrębnościach związanych z ciążącymi
obowiązkami, sposobem ich wypełniania, czy tez kwalifikacjami (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 5 października 2007 r., II PK 14/07, OSNP 2008, nr 21-22,
poz. 311).
Jak wynika z niekwestionowanych ustaleń Sądów obu instancji sędzia w
stosunku do której powód odnosi swoją, jego zdaniem nierówną pozycję, pełniła
12
funkcję kierownika Sekcji i Wydziału. Jest oczywiste, że z tego powodu mogło dojść
do uzasadnionego zróżnicowania zakresu jej obowiązków w stosunku do innych
sędziów. Skarżący podnosi jednak, że powołanie sędzi na stanowisko kierownika
sekcji narusza wskazane w skardze przepisy ustawy o ustroju sądów
powszechnych oraz Konstytucji RP. Skarżący podnosi, między innymi
niekonstytucyjność przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23
lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz.
249). Problem ten był przedmiotem pytania prawnego Sądu Okręgowego w […].
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z dnia 10 czerwca 2009 r., P 4/09 (OTK-A
2009, nr 6, poz. 93) umorzył postępowanie. W tej sytuacji przepisy rozporządzenia
korzystają z domniemania zgodności z Konstytucją RP. Sąd Okręgowy rozważał
ten problem uznając, że niezasadne są zarzuty dotyczące naruszenia przepisów
Konstytucji w kontekście naruszenia zasady równego traktowania powoda.
Mając na uwadze powyższe oraz okoliczności faktyczne związane z
wykonywaniem obowiązków sędziowskich w Wydziale […]Sądu Okręgowego w
[…]. należy stwierdzić, że nie są zasadne zarzuty nierównego traktowania powoda,
a tym bardziej jego dyskryminowania.
Zdaniem Sądu Najwyższego Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę we
właściwym składzie, nie zostały naruszone wskazane w skardze kasacyjnej
przepisy prawa procesowego i materialnego, jak i Konstytucji RP. Tak więc
zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji wyroku.
/tp/