Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 11/12
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej Towarzystwu Budownictwa
Społecznego Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 maja 2012 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 grudnia 2011 r.,
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje adw. M. K. od Skarbu
Państwa (Sądu Apelacyjnego) kwotę 1800 (jeden tysiąc
osiemset) zł podwyższoną o stawkę podatku od towarów i
usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
powódce z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 6 grudnia 2011 r. odrzucił apelację
powódki od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 10 marca 2011 r., stwierdzając że
została wniesiona po upływie przepisanego terminu. W ocenie Sądu Apelacyjnego,
wypowiedzenie przez powódkę pełnomocnictwa adwokatowi z urzędu po wydaniu
przez Sąd I instancji wyroku było skuteczne, stąd też prawidłowe było doręczenie
powódce, na jej żądanie, wyroku z uzasadnieniem. Bez znaczenia dla biegu
terminu do wniesienia apelacji było natomiast wskazanie, na skutek wniosku
zawartego w spóźnionej apelacji powódki, osoby innego pełnomocnika przez
Okręgową Radę Adwokacką i doręczenie temu pełnomocnikowi wyroku z
uzasadnieniem.
W zażaleniu na to postanowienie powódka zarzuciła naruszenie art. 370
w związku z art. 373 k.p.c. Wskazała, że brak było podstaw do przyjęcia za
skuteczne doręczenie jej bezpośrednio odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Wypowiedzenie pełnomocnictwa pełnomocnikowi z urzędu nie oznaczało
rezygnacji z pomocy prawnej z urzędu, a jedynie zmierzało do wyznaczenia przez
sąd innej osoby jako tego pełnomocnika, co ostatecznie zostało uczynione.
W związku z powyższym, bieg terminu do złożenia apelacji rozpoczął się
dopiero wraz z doręczeniem odpisu wyroku z uzasadnieniem drugiemu
pełnomocnikowi z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
Wyrok Sądu Okręgowego oddalający powództwo został wydany w dniu
10 marca 2011 r. W dniu 14 marca 2011 r. powódka złożyła wniosek
o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na jej
adres. Następnie, w dniu 17 marca 2011 r., zawiadomiła sąd o wypowiedzeniu
pełnomocnictwa procesowego dotychczasowemu pełnomocnikowi z urzędu,
adwokatowi K. S. i ponowiła wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem
na jej adres.
Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 45) częściowo
3
zmieniła zasady przyznawania w postępowaniu cywilnym pomocy prawnej
z urzędu. Niemniej, ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez sąd wciąż
jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego (art. 118 § 1
k.p.c.). Należy przeto przyjąć, że w kwestiach nieuregulowanych, do
pełnomocnictwa urzędowego mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące
pełnomocnictwa procesowego, którego źródłem jest oświadczenie woli strony
jako mocodawcy. Przepisy o wypowiedzeniu pełnomocnictwa przez mocodawcę
(art. 94 § 1 k.p.c.) mają więc odpowiednie zastosowanie do wypowiedzenia
pełnomocnictwa adwokatowi (radcy prawnemu), którego dla strony ustanowił sąd,
a dotychczasowe orzecznictwo (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
3 czerwca 1976 r., III CRN 64/76, OSNC 1977, nr 1 poz. 14 oraz z dnia 21 kwietnia
1999 r., I CKN 1423/98, LEX nr 738070) zachowało aktualność.
Wypowiedzenie przez powódkę pełnomocnictwa adwokatowi K. S., w świetle
art. 94 § 1 k.p.c. oznaczało, że od chwili zawiadomienia o tym sądu, wypowiedzenie
to było wobec sądu skuteczne; doręczenie temu pełnomocnikowi od tej chwili
jakiegokolwiek pisma procesowego byłoby przeto niezgodne z art. 133 § 1 k.p.c.
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2002 r., I PZ 58/02, OSNP
2004, nr 10, poz. 173). Dodatkowo, z treści pisma procesowego powódki z dnia 17
marca 2011 r., nie wynika, aby wnosiła o ustanowienie nowego pełnomocnika z
urzędu. Ponowienie wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na jej
adres było wyrażeniem woli dalszego występowania w sprawie bez udziału
adwokata z urzędu.
W obecnym stanie prawnym brak jest ustawowych przesłanek do
skutecznego żądania ustanowienia kolejnego pełnomocnika z urzędu, po
wypowiedzeniu przez stronę pełnomocnictwa pierwszemu adwokatowi
(radcy prawnemu) z urzędu. Jedynie w dwóch przypadkach ustawodawca
przewidział wyznaczenie innego adwokata lub radcy prawnego dla strony
korzystającej z pomocy pełnomocnika z urzędu. Ma to miejsce wówczas, gdy sąd
zwalnia z ważnych przyczyn adwokata (radcę prawnego), na jego wniosek,
od obowiązku zastępowania strony w procesie (art. 118 § 3 k.p.c.) oraz
w przypadku, gdy pełnomocnik sporządził, bez zachowania zasad należytej
staranności, opinię o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej lub skargi
4
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 118 § 5
w związku z art. 118 § 6 k.p.c.). Jest jasne, że w sprawie żadna z tych sytuacji nie
miała miejsca.
Powyższe wskazuje, że doręczenie powódce w dniu 31 marca 2011 r.
odpisu wyroku z uzasadnieniem nastąpiło prawidłowo. Tym samym termin do
wniesienia apelacji upłynął w dniu 14 kwietnia 2011 r., jej złożenie w dniu
15 kwietnia 2011 r. było przeto spóźnione. Spóźniona apelacja została więc
prawidłowo odrzucona przez Sąd Apelacyjny.
Na skutek zawartego w spóźnionej apelacji wniosku o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu toczyło się wprawdzie postępowanie w przedmiocie
wyznaczenia kolejnego pełnomocnika przez Okręgową Radę Adwokacką w C.,
zakończone wyznaczeniem pełnomocnika w osobie adwokata M. K., któremu
następnie doręczono odpis wyroku z uzasadnieniem, jednak czynności te, w tym
również wniesienie przez tego pełnomocnika apelacji, nie miały żadnego znaczenia
dla biegu terminu do wniesienia apelacji; bieg tego terminu zakończył się bowiem z
upływem 14 kwietnia 2011 r.
W tym stanie rzeczy podniesione zarzuty nie mogą odnieść skutku,
a wniesione zażalenie, jako nieuzasadnione podlega oddaleniu (art. 3941
§ 3 k.p.c.
w związku z art. 39814
k.p.c.).
O kosztach pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym Sąd Najwyższy orzekł na podstawie § 6 pkt 6 w związku z § 13 ust.
2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.).