Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 57/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku S. N.
przeciwko obowiązanym: K.S., K. K., M. W. i J. W.
o udzielenie zabezpieczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia K. K., M. W. i J. W.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 stycznia 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Obowiązani K. K., M. W. oraz J. W. wnieśli zażalenie na postanowienie
Sądu Apelacyjnego z dnia 20 stycznia 2012 r., zaskarżając je w części
rozstrzygającej o kosztach postępowania zażaleniowego.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny
zmienił orzeczenie Sądu Okręgowego zabezpieczające powództwo przed jego
wytoczeniem w ten sposób, że oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia i
zasądził od wnioskodawcy S. No. na rzecz obowiązanych K. K., M. W. oraz J. W.
po 1300 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego (100 zł opłaty od
zażalenia oraz 1 200 zł kosztów zastępstwa procesowego), wskazując, iż stopień
zawiłości sprawy był niski, a nakład pracy pełnomocnika ograniczony.
Powyższemu postanowieniu skarżący zarzucili mającą istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia obrazę przepisów § 2 ust. 2 w zw. z § 6 pkt 7 i 12 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.), poprzez bezpodstawną odmowę zastosowania tych przepisów przy
ustalaniu wysokości wynagrodzenia za udzielenie obowiązanym pomocy prawnej,
a w konsekwencji niezasądzenie na rzecz każdego z uprawnionych kwoty 3 600 zł
z tytułu działania pełnomocnika w postepowaniu zażaleniowym. Podnieśli także
zarzut obrazy § 3 ust. 1, 2 i 3 tego rozporządzenia poprzez zasądzenie na ich
podstawie należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia za udzielenie pomocy
prawnej w kwocie 1 200 zł zamiast 3.600 zł, mimo że pełnomocnika nie łączyła
z klientami umowa ustalająca wysokość wynagrodzenia poniżej poziomu stawki
minimalnej dla danego rodzaju sprawy. Zdaniem skarżących czynności
pełnomocnika oraz poziom zawiłości sprawy nie uzasadniały przyznania kosztów
postępowania poniżej stawek minimalnych wynikających ze wskazanego
rozporządzenia.
W konkluzji skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia
o kosztach postępowania i rozpoznanie sprawy na nowo; ewentualnie o zmianę
3
tego postanowienia poprzez zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz K. K., M. W. i
J. W. kwot po 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego oraz o
przyznanie im kosztów postępowania zażaleniowego prowadzonego przed Sądem
Najwyższym.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zagadnienie dopuszczalności i potrzeby rozstrzygania o kosztach
postępowania zabezpieczającego wszczętego przed wytoczeniem powództwa
w wypadku, kiedy wniosek taki zostanie oddalony, zostało wyjaśnione
w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2010 r. (III CZ
8/10, Lex nr 852566). Wskazano w nim, że w razie odmowy udzielenia
zabezpieczenia uprawniony nie jest związany terminem do wniesienia pisma
wszczynającego postępowanie (art. 733 k.p.c.) i pisma takiego może w ogóle nie
wnieść, wobec czego mogłoby nie być okazji do orzeczenia o kosztach
postępowania zabezpieczającego. Prowadziłoby to do naruszenia odpowiednio
stosowanej w postępowaniu zabezpieczającym (art. 13 § 2 k.p.c.) zasady zwrotu
stronie wygrywającej poniesionych kosztów niezbędnych do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.).
Dopuszczalność zażalenia do Sądu Najwyższego na rozstrzygniecie
o kosztach zawarte w postanowieniu Sądu Apelacyjnego z dnia 20 stycznia
2012 r., mimo zmiany art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. dokonanej ustawą z dnia 16
września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postepowania cywilnego oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381), wynika z postanowienia art. 9
pkt 6 ustawy zmieniającej, nakazującego stosować ten przepis w nowym brzmieniu
do zaskarżenia orzeczeń wydanych po dniu wejścia w życie ustawy, tj. od 3 maja
2012 r.
Sąd Apelacyjny zasądził na rzecz każdego z obowiązanych kwotę 1 300 zł
tytułem kosztów postępowania zażaleniowego, z czego 1 200 zł stanowią koszty
zastępstwa procesowego obliczone w oparciu o przepisy § 6 pkt 7 w zw. z § 3 oraz
§ 12 ust 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez
4
radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Sąd przyjął więc za odpowiednie stawki
ustalone według wartości przedmiotu zaskarżenia, zaznaczając jednocześnie, że
sprawa nie była zawiła, a nakład pracy pełnomocnika był ograniczony. Skarżący
mają jednak rację, że powołane przesłanki nie uzasadniały zasądzenia zwrotu
kosztów pomocy prawnej w wysokości niższej od stawek minimalnych.
W rozpatrywanej sprawie nie zachodził też przypadek powiązań między
uczestnikami – obowiązanymi - odpowiadających współuczestnictwu
materialnemu, ponieważ w stosunku do każdego z nich przedmiotem
zabezpieczanego przyszłego powództwa pauliańskiego miała być inna umowa,
dotycząca innej nieruchomości. Więź między wspólnie zgłoszonymi wnioskami
o zabezpieczenie była więc jedynie formalna, co uzasadniało przyznanie zwrotu
kosztów odrębnie każdemu z obowiązanych, mimo że byli reprezentowani przez
jednego pełnomocnika. Konieczne byłoby przy tym – gdyby przychylić się do
koncepcji ustalenia wynagrodzenia przyjętej przez Sąd Apelacyjny - ustalenie
wartości przedmiotu sporu w każdej z formalnie połączonych spraw
o zabezpieczenie powództwa i obliczenie od niej wynagrodzenia radcy prawnego.
Jednakże założenie, które legło u podstaw określenia wynagrodzenia
pełnomocnika obowiązanych nie było prawidłowe. Postępowanie w niniejszej
sprawie dotyczyło zabezpieczenia powództwa poprzez dokonanie wpisu
ostrzeżenia w księdze wieczystej. Nie budzi wątpliwości, że pomoc prawna
świadczona w takiej sprawie nie została odrębnie „wyceniona” w przepisach
rozporządzenia regulującego opłaty za czynności radców prawnych. Zgodnie
z postanowieniem § 5 rozporządzenia wysokość stawek minimalnych w sprawach
nieokreślonych w rozporządzeniu ustala się, przyjmując za podstawę stawkę
w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju. Postępowanie o udzielenie
zabezpieczenia przed wytoczeniem powództwa nie może być zrównywane pod
względem charakteru i zakresu z postępowaniem, które ma zabezpieczyć. Jego
przedmiot jest ograniczony. Na etapie zabezpieczenia sąd bada tylko, czy
powództwo i interes wnioskodawcy w żądaniu zabezpieczenia zostały
uwiarygodnione oraz czy żądany sposób zabezpieczenia jest odpowiedni (art. 7301
5
§ 1 i 3 k.p.c.). Postępowanie skupia się więc na udzieleniu właściwego
i usprawiedliwionego w danych okolicznościach zabezpieczenia. Skoro
w rozpatrywanym wypadku żądane zabezpieczenie miało polegać na dokonaniu
wpisu ostrzeżenia w księdze wieczystej – postępowanie w tej sprawie najbardziej
zbliżone było do postępowania o wpis w księdze wieczystej. Wynagrodzenie
minimalne w tego rodzaju sprawie określa § 7 pkt 5 rozporządzenia. Wynosi ono
120 zł. W związku z tym – na podstawie powyższego przepisu w zw. z § 5 i § 12
ust. 2 pkt 2 rozporządzenia - należne obowiązanym wynagrodzenie wynosiło 120
zł, gdyż taką najniższą sumę wynagrodzenia w postępowaniu zażaleniowym przed
sądem apelacyjnym określa § 12 ust. 2 pkt 2. Zasądzona przez Sąd odwoławczy
kwota przekracza to wynagrodzenie. Ponieważ jednak nie była zaskarżona przez
uprawnionego – uprawomocniła się. Nie ma jednak uzasadnionej podstawy
prawnej do przyznania skarżącym dalszych kwot z tytułu zwrotu kosztów procesu.
Z tego względu zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c.
es