Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 80/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa J. K.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń "Compensa" - Spółce Akcyjnej
Vienna Insurance Group w Warszawie
o zapłatę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie o kosztach
zawarte w pkt. 3 wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 14 lutego 2012 r.,
I. oddala zażalenie,
II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120 zł (sto
dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem zawartym w wyroku z dnia 14 lutego 2012 r.
nie obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego.
Wskazując jako podstawę rozstrzygnięcia w tym przedmiocie art. 102 k.p.c.
Sąd stwierdził, iż powód jest bezrobotny, znajduje się w trudnej sytuacji materialnej
i pozostaje na utrzymaniu żony. Łączny dochód małżonków wynosi 1500 złotych.
Ponadto w postępowaniu pierwszoinstancyjnym powód został obciążony
stosunkowo wysokimi kosztami, które zblizone są do kwoty uzyskanej od
pozwanego z tytułu naprawienia szkody. Dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał, iż
konieczność wniesienia apelacji nie wynikała z działań powoda, a samego
apelującego, który bardzo późno zgłosił dowody na okoliczność zapłaty powodowi
części dochodzonych świadczeń oraz błędnego orzeczenia przez sąd pierwszej
instancji o odsetkach.
Pozwany Compensa Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. Vienna Insurance
Group wniósł zażalenie na powyższe orzeczenie. Zarzucając naruszenie przepisu
art. 102 k.p.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie oraz przepisu art. 233 § 1
k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny dowodów, mających
świadczyć o występowaniu szczególnie uzasadnionego wypadku i skutkującego
błędnym przyjęciem zasady słuszności, pozwany wnosił o zmianę orzeczenia przez
zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.
Skarżący podniósł ponadto że powód nie jest obecnie bezrobotny, gdyż prowadzi
działalność gospodarczą i przedstawił na tę okoliczność dowód w postaci wydruku
komputerowego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
z którego wynika że od dnia 3 sierpnia 2010r. powód ma zarejstrowaną działalność
gospodarcza w zakresie produkcji pozostałej odzieży wierzchniej.
W odpowiedzi na zażalenie powód J. K. wnosił o oddalenie zażalenia jako
bezzasadnego i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
zażaleniowym. Wskazał, że jego dochody są niewielkie, a koszty postępowania
(6.745,88 zł) niewiele niższe jak uzyskana od pozwanego kwota (7.862 zł).
Sąd Najwyższy zważył:
3
Przepis art. 102 k.p.c. ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem
od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Stanowi on, że w wypadkach
szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko
część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Powyższa regulacja jest
rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej,
wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, ponadto wymagającym
wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Do okoliczności branych pod uwagę przez
sąd przy ocenie przesłanek zastosowania omawianego przepisu, zaliczyć należy
związane z samym przebiegiem postępowania oraz dotyczące stanu majątkowego
i sytuacji życiowej strony. Za trafny należy uznać pogląd, zgodnie z którym sama
sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystana, że strona
bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie
ponieść kosztów, nie stanowi dostatecznej podstawy zwolnienia - na podstawie art.
102 k.p.c. - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, jeżeli nie przemawiają za
tym dalsze szczególne okoliczności. W zażaleniu pozwany powołał się na nową
okoliczność dotyczącą uzyskiwania przez powoda samodzielnych dochodów.
Nie wykazał jednak ani ich wysokości ani waloru nowości, tj. przyczyn dla których
wcześniej jej nie przedstawił. Pozwany nie zakwestionował ponadto pozostałych
przesłanek, na których zostało oparte rozstrzygnięcie Sądu. Roszczenie
dochodzone w procesie związane było ze szkodą na osobie, wynikającą z wypadku
komunikacyjnego, w którym powód doznał bardzo poważnych obrażeń ciała.
W związku z przeprowadzeniem postępowania dowodowego obejmującego szereg
opinii biegłych koszty procesu były wysokie i oscylowały w granicach przyznanej
ostatecznie kwoty. Sąd drugoinstancyjny trafnie zauważył, iż przyczyny
uwzględnienia apelacji pozwanego nie leżały po stronie powoda, a nawet wręcz
były wynikiem zaniedbań zakładu ubezpieczeń, który w trakcie procesu nie wykazał
w jakim zakresie wcześniejszymi świadczeniami zaspokoił szkodę. W części
konieczność wydania orzeczenia reformatoryjnego wynikała ponadto z błędu Sądu
Rejonowego w zakresie rozstrzygnięcia o odsetkach.
W tym stanie rzecz, mając na względzie, że ocena sądu, czy zachodzi
wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter
dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym
4
przekonaniem sądu oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy i może być
podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco
niesprawiedliwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 r.,
III CZ 10/12, OSNC 2012, 7-8, poz. 98) i stwierdzając brak przesłanek dla takiej
oceny Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uwzględnienia zażalenia i na mocy
art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił je jako bezzasadne. O kosztach
postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6
pkt 3 w zw. z § 13 ust 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(Dz. U. Nr 163, poz. 1348).