Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 223/12
POSTANOWIENIE
Dnia 26 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
w dniu 26 września 2012 r.,
sprawy A. K. i P. P.
skazanych z art. 280 § 1 k.k.
z powodu kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych
od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 8 lutego 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego
z dnia 20 września 2010 r.,
p o s t a n o w i ł :
1. oddalić kasacje, jako oczywiście bezzasadne,
2. obciążyć skazanych kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 8 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy, w następstwie rozpoznania
apelacji obrony, w tym obrońcy oskarżonego A. K., utrzymał w mocy wyrok Sądu
Rejonowego z dnia 20 września 2010 r., w części m.in. uznającej A. K. za winnego
popełnienia dwóch przestępstw kwalifikowanych z art. 280 § 1 k.k., tj. przestępstwa
dokonanego wspólnie i w porozumieniu z B. K., P. P. i M. W. w dniu 28 maja 2008
r. ok. godziny 2.00, na stacji LPG „Auto Gaz” rozboju na osobie D. B. poprzez
stosowanie wobec niego przemocy w postaci uderzenia w głowę i twarz i zaboru w
celu przywłaszczenia należących do T. S., właścicielki stacji, pieniędzy w kwocie
700 zł oraz należącego do D. B. telefonu komórkowego marki Samsung L7600 o
wartości 360 zł oraz przestępstwa dokonanego wspólnie i w porozumieniu z wyżej
wskazanymi osobami oraz K. C. w dniu 29 maja 2008 r. ok. godziny 2.25, na innej
stacji LPG „Auto Gaz” rozboju na osobie K. P. poprzez stosowanie wobec niego
przemocy w postaci uderzenia pięścią w głowę oraz kopania po całym ciele i
zaboru w celu przywłaszczenia należących do T. S., właścicielki stacji, pieniędzy w
kwocie 200 zł.
Za każde z wyżej opisanych dwóch przestępstw, na podstawie art. 280 § 1
k.k., A. K. (i pozostałym współoskarżonym) wymierzono odrębne kary jednostkowe
pozbawienia wolności, przy czym A. K skazano na kary po 2 (dwa) lata i 4 (cztery)
miesiące pozbawienia wolności za każde z przypisanych przestępstw (pkt 1.1 i II. 1
wyroku). Następnie, na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k., oskarżonemu wymierzono
karę łączną w wysokości 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności
(pkt X.2 ww. wyroku).
Od wyroku Sądu I Instancji apelacje złożyli obrońcy wszystkich oskarżonych,
natomiast oskarżyciel publiczny apelacji nie wywiódł. Zarzuty podniesione w
apelacji obrońcy A. K., co do zawinienia przypisanych mu wyrokiem dwóch
przestępstw rozboju oraz wymiaru kary nie zostały uwzględnione przez Sąd
Odwoławczy, jak również nie zostały uwzględnione apelacje pozostałych
oskarżonych w zakresie odnoszącym się do opisanych wyżej przestępstw
rozbojów.
Kasację od wyroku Sądu Odwoławczego, w części odnoszącej się do
orzeczenia o karze, na korzyść skazanego A. K., wywiódł jego obrońca, zarzucając
temu wyrokowi rażące naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez
pominięcie dyspozycji zawartej w art. 91 § 1 k.k., co spowodowało wymierzenie
skazanemu A. K. dwóch odrębnych kar jednostkowych pozbawienia wolności za
każde z popełnionych przez niego w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu
przestępstw oraz w konsekwencji wymierzenie mu kary łącznej, podczas gdy przy
zastosowaniu konstrukcji tzw. „ciągu przestępstw” Sąd winien był orzec tylko jedną
karę na podstawie przepisu, którego znamiona każde z przypisanych skazanemu
przestępstw wyczerpuje.
Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku Sądu Okręgowego w części dotyczącej punktu 5 części dyspozytywnej i
utrzymanych nim w mocy pkt. I, II i X.2 wyroku Sądu I Instancji dotyczących
wymierzonej skazanemu kary oraz przekazanie sprawy A. K. w zaskarżonej części
do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji. Równocześnie obrońca, na
podstawie art. 532 § 1 k.p.k., wniósł o wstrzymanie wykonania zaskarżonego
orzeczenia wobec skazanego A. K.
Również tym samym wyrokiem z dnia 8 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy, w
następstwie rozpoznania apelacji obrony, w tym obrońcy oskarżonego P. P.,
utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego z dnia 20 września 2010 r., w części
m.in. uznającej oskarżonego P. P. za winnego popełnienia dwóch przestępstw
kwalifikowanych z art. 280 § 1 k.k., za które wymierzono kary jednostkowe po 2 lata
pozbawienia wolności oraz przestępstwa z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca
2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, za które to przestępstwo wymierzono
oskarżonemu P. P. karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Utrzymano również w
mocy rozstrzygnięcie uznające P. P. za winnego dokonania, w dniu 10 czerwca
2008 r., na stacji paliw S. /…/ , kradzieży paliwa w ilości 50,12 l o wartości 265 zł 19
gr na szkodę spółki z o.o. S. Polska (pkt V wyroku), tj. przestępstwa z art. 278 § 1
k.k., za które wymierzono karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.
Równocześnie w zakresie przypisanego oskarżonemu przestępstwa kradzieży w
pkt III wyroku Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy rozstrzygnięcie uchylił, a sprawę
przekazał w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W związku
z powyższym uchylono zawarte w pkt X rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego o karze
łącznej orzeczonej wobec oskarżonego P. P. w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy
pozbawienia wolności. W dalszej kolejności (pkt 3 wyroku) Sąd Odwoławczy, na
podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k., orzekł wobec oskarżonego w karę łączną w
wymiarze 2 (dwóch) lat i 4 (czterech) miesięcy.
Od wyroku Sądu Odwoławczego, w części odnoszącej się do rozstrzygnięcia
zwartego w pkt 3 (nowa kara łączna) i 5 (utrzymanie w mocy m.in. rozstrzygnięcia z
pkt wyroku), kasację na korzyść skazanego P. P. wywiódł jego obrońca zarzucając
temu wyrokowi rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 434 § 1
k.p.k. poprzez orzeczenie kart łącznej w oparciu o zaostrzone kryteria asperacyjne
w stosunku do tych, które stały u podstaw wymierzenia tej kary przez Sąd I instancji
oraz art. 433 § 2 k.p.k. poprzez nienależyte rozpoznanie zarzutu apelacyjnego z
punktu w zakresie wskazanej obrazy prawa karnego materialnego – art. 278 § 1
k.k. poprzez ustalenie wartości przedmiotu zaboru w oparciu o kryterium ceny.
Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku Sądu Okręgowego w części dotyczącej punktu 3 i 5 w zakresie dotyczącym
skazanego P. P. i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi II Instancji.
W złożonej przez siebie odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury
Okręgowej wniósł o oddalenie obydwu kasacji jako bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Kasacje są bezzasadne w stopniu oczywistym i z tego względu podlegają
oddaleniu na podstawie art. 535 § 3 k.p.k.
Jeśli chodzi o kasację obrońcy skazanego A. K., to wydaje się, że kwalifikacja
z art. 91 § 1 k.k. rzeczywiście mogła znaleźć zastosowanie względem
wymienionych czynów skazanego, niemniej jednak nie poprawienie tejże
kwalifikacji przez Sąd Odwoławczy nie stanowi na tyle poważnego uchybienia, aby
kwalifikować do uchylenia w postępowaniu kasacyjnym już przyjęte rozstrzygnięcia
w tym zakresie (czyli kary jednostkowe oraz karę łączną za odrębne czyny
przestępne pozostające w zbiegu realnym). Powyższy wniosek uzasadniony jest o
tyle, że nie można sądzić, żeby zastosowanie tejże kwalifikacji i konstrukcji prawnej
wobec czynów skazanego w jakikolwiek poważniejszy sposób wpłynęło na
wymierzoną wobec ww. skazanego karę ostateczną w porównaniu do wysokości
obecnie wymierzonej mu kary. Rzec można, że poprawienie tejże kwalifikacji
stanowiłoby wyłącznie rozwiązanie czysto formalne, nie zmieniające nic w realnej
sytuacji prawnej skazanego – w szczególności co do wysokości wymierzonej
wobec niego kary pozbawienia wolności, gdyż obecnie wymierzona mu kara
pozostaje tak czy inaczej blisko dolnego zagrożenia ustawowego, a rozwiązanie z
art. 91 § 1 k.k. przewiduje przecież jednocześnie zaostrzenie możliwej do
wymierzenia górnej granicy sankcji za przestępstwo dokonane w ramach opisanej
tamże instytucji ciągu przestępstw. Natomiast reszta kasacji skarżącego stanowi
już tylko nieuzasadnioną i niedozwoloną na obecnym etapie postępowania
polemikę odnośnie wymierzonej skazanemu kary.
Z przedstawionych powodów kasacja obrońcy skazanego A. K. podlega
oddaleniu, a jednocześnie – co za tym idzie – nie można uwzględnić także wniosku
o wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia.
Jeśli chodzi o kasację obrońcy skazanego P. P., to również nie mogła zostać
ona uwzględniona. Odnośnie zarzutu dotyczącego naruszenia reguły ne peius w
postępowaniu odwoławczym poprzez wymierzenie skazanemu kary łącznej na
zasadzie asperacji wyższej niż została mu, zdaniem skarżącego, wymierzona w
wyroku Sądu I Instancji, to wydaje się, że skarżącemu umknęła jedna istotna
okoliczność w postaci konsekwencji faktu, iż nowa kara łączna została w istocie
wymierzona za 3 przestępstwa, a nie za 4 jak kara uprzednia. Otóż 3 przestępstwa
za które wymierzono karę obecnie niosą w sobie znacznie poważniejszy ładunek
społecznej szkodliwości niż to jedno, które zostało uchylone do ponownego
rozpoznania. Dlatego też nie może znaleźć uzasadnienia (wprawdzie imponujące w
swojej precyzji i rzec można, że dosyć nowatorskie na gruncie wykładni prawa
karnego w kontekście przestrzegania reguły ne peius) podejście do zagadnienia
przyjęte przez skarżącego polegające na stricte matematycznym przeliczeniu i
porównaniu kar wymierzonych skazanemu wobec kar możliwych mu do
wymierzenia z zastosowaniem zasady asperacji na każdym z etapów niniejszego
postępowania. Podejście to uzupełnione zostać jednak musi (i w przedstawionym
wyroku Sądu Okręgowego wydaje się że bardzo trafnie zostało) o reguły
indywidualizacji kary za poszczególne przestępstwa. Stąd też należy uznać, że
prawidłowo matematyczny współczynnik, jaki wyliczył skarżący dla „surowości” kary
łącznej wymierzonej w postępowaniu apelacyjnym, jest nieco wyższy niż taki sam
współczynnik obliczony dla kary łącznej wymierzonej w postępowaniu przed sądem
meriti, co wynika po prostu z nieco większego łącznego, zbiorczego ciężaru
gatunkowego przestępstw za które obecnie wymierzona została kara łączna.
Wyliczenia skarżącego dodatkowo potwierdzają trafność orzeczonego wymiaru
karu.
Niezasadnie także obrońca skazanego P. P. kwestionuje przyjęty przez Sąd I
Instancji sposób obliczenia wartości skradzionego paliwa. Na aprobatę zasługują w
tym wypadku wywody prokuratora, który popierając przyjęte przez orzekające sądy
stanowisko, słusznie wskazuje, że wartość „szkody” (art. 124 § 1 k.w.) nie może –
wbrew twierdzeniom skarżącego – być utożsamiana z wartością „cudzej rzeczy”
(art. art. 119 k.w.), albowiem to brzmienie odpowiednich przepisów warunkuje
kryteria wartościowania, a wobec zaboru cudzej rzeczy należy, zgodnie z literalną
wykładnią przepisów, kierować się właśnie wartością rzeczy – odmiennie niż
chociażby przy wykroczeniu uszkodzenia cudzej rzeczy, gdzie istotna jest
wysokość samej szkody. Właściwym przy tym jest obliczanie wartości rzeczy na
podstawie jej ceny i słusznie orzekające sądy przyjęły – w niniejszym wypadku
towaru przeznaczonego na dalszą odsprzedaż – cenę, za jaką zbywane było paliwo
na przedmiotowej stacji. Oczywiście jest to pewne uproszczenie, niemniej jednak
dokładniejsze wyliczanie tejże ceny stanowiłoby z pewnością nadmierną dywagację
i hipotetyzowanie (czy akurat udałoby się sprzedać rzeczone paliwo po wskazanej
cenie w najbliższym czasie, czy ogólne ceny paliwa spadłyby w najbliższym czasie,
a jeśli tak to u których sprzedawców najpierw, czy marża sprzedającego nie
pozostaje zbyt wysoka, etc.). Istotne na gruncie przytoczonych wywodów w każdym
razie jest, że przyjęcie wartości samej szkody (czyli w niniejszym wypadku tylko
wartości, po jakiej zakupione było paliwo przez wskazaną stację paliw) pozostaje
niewystarczające wziąwszy pod uwagę literalne brzmienie przepisów o zaborze
cudzej rzeczy funkcjonujących na gruncie polskiego materialnego prawa karnego.
Stąd też, przez wzgląd na bezzasadność zarzutów, należało oddalić także i
kasację obrońcy skazanego P. P.
Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w dyspozytywnej części
postanowienia.