Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KO 50/12
POSTANOWIENIE
Dnia 22 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
SSN Włodzimierz Wróbell
w sprawie D. W.
skazanego z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 22 listopada 2012 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 27 kwietnia 2006 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego z dnia 19 stycznia 2006 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. wniosek oddalić;
2. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. P. -
Kancelaria Adwokacka kwotę 442,80 zł (czterysta czterdzieści
dwa złote - osiemdziesiąt groszy) - w tym 23 % podatku VAT -
tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
skazanemu z urzędu;
3. zwolnić skazanego od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania o wznowienie, a poniesionymi w jego toku
wydatkami obciążyć Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
D. W. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 19 stycznia 2006
r., a następnie zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 27 kwietnia 2006
r., za popełnienie w S. w dniach: 17 lipca 2004 r., 30 sierpnia 2004 r. oraz 1
września 2004 r., sześciu przestępstw kwalifikowanych z art. 148 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k.; art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k.
w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; 156 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i
inne, na karę łączną dożywotniego pozbawienia wolności, z możliwością
2
warunkowego przedterminowego zwolnienia nie wcześniej niż po odbyciu przez
skazanego 30 lat pozbawienia wolności.
W złożonym wniosku obrońca skazanego, powołując się na przepis art. 540
§ 1 pkt 2a k.p.k., wniósł o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 27 kwietnia 2006 r. Wskazał przy tym, że z
twierdzeń skazanego wynika, iż w chwili czynów, które zostały jemu przypisane, nie
przebywał w miejscu zaistnienia tych czynów, lecz był gdzie indziej. Fakt jego
pobytu we Włoszech (lub w drodze do Włoch) jest okolicznością nową i nie badaną
uprzednio w sprawie i stanowić może faktyczną podstawę wniosku o wznowienie
postępowania. Skazany twierdzi, że istnieją dowody (świadkowie), którzy
potwierdzają jego pobyt we Włoszech w okresie istotnym dla sprawy, czyli od 17
lipca 2004 r. do 1 września 2004 r.
Z tego też względu obrońca złożył jednocześnie wniosek o przesłuchanie
skazanego oraz licznych świadków na okoliczność pobytu skazanego w czasie
zaistnienia czynów, których popełnienie jemu przypisano, we Włoszech.
Prokurator Prokuratury Generalnej w piśmie z dnia 3 września 2012 r. wniósł
o oddalenie wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania podnosząc
jednocześnie, że jest on bezzasadny w stopniu oczywistym. Pobyt bowiem
skazanego D. W. latem 2004 r. we Włoszech nie stanowi nowego, nieznanego
sądom orzekającym, faktu. Okoliczność ta była wyjaśniana w prawomocnie
zakończonym postępowaniu. Ostatecznie, Sąd pierwszej instancji na podstawie
zeznań matki skazanego ustalił, że D. W. przebywał we Włoszech od 22 lipca do 23
sierpnia 2004 r. Okres ten nie pokrywa się z datami popełnienia przypisanych
skazanemu przestępstw i fakt ten nie może stanowić okoliczności przekonującej, że
błędnie skazano go za którekolwiek z zarzucanych przestępstw.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Wniosek obrońcy skazanego D. W. o wznowienie postępowania na
uwzględnienie nie zasługuje.
W pierwszej kolejności - jedynie dla przypomnienia - należy wskazać, że
wznowienie postępowania jest instytucją szczególną i wyjątkową, której ścisłe i
dokładne unormowanie kodeksowe w zakresie warunków formalnych i jego
podstaw oraz w zakresie trybu i zasad postępowania przy rozstrzyganiu w
przedmiocie wznowienia, nie dozwalają na rozszerzającą wykładnię określających
je przepisów. Tak więc postępowanie karne podlega wznowieniu nie w razie
3
zgłoszenia jakichkolwiek wątpliwości co do trafności zapadłego rozstrzygnięcia, ale
jedynie wtedy, gdy „nowe fakty lub dowody” wiarygodnie podważają prawdziwość
dokonanych istotnych ustaleń faktycznych, to jest zachodzi wysokie
prawdopodobieństwo, że po wznowieniu postępowania zapadnie orzeczenie
odmienne od orzeczenia poprzedniego.
Skoro bowiem wyrok prawomocny ma być, w swym założeniu, trwałym
rozstrzygnięciem rozpatrywanej przez sąd sprawy i przysługuje mu cecha
domniemania prawdziwości przyjętych w nim ustaleń faktycznych, to wzruszenie
tego domniemania, a co za tym idzie i prawomocnego wyroku w drodze wznowienia
postępowania, może nastąpić tylko w ściśle określonych ustawą warunkach.
Przedmiotem rozstrzygnięcia w postępowaniu o wznowienie jest kwestia istnienia
podstaw do wznowienia, a nie kwestia odpowiedzialności karnej, której dotyczy
prawomocne orzeczenie kończące postępowanie sądowe. Postępowanie sądowe o
wznowienie postępowania nie może zatem prowadzić do badania prawidłowości
oceny materiału dowodowego dokonanego przez sąd orzekający (zob.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28.06.2002 r., II KO 26/01, LEX nr
54422), ani tym bardziej do badania procesowej prawidłowości poczynionych
ustaleń faktycznych. Wzruszenie prawomocnego wyroku w drodze wznowienia
postępowania na podstawie art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k. może bowiem nastąpić
tylko wtedy, gdy ujawnią się po jego wydaniu takie nowe dowody, które mogą w
sposób wiarygodny podważyć prawdziwość przyjętych w nim ustaleń faktycznych.
Samo zgłoszenie nowych faktów i dowodów nie oznacza, że niejako
automatycznie sąd rozpoznający wniosek zobligowany jest do wznowienia
postępowania. Owe nowe fakty i dowody podlegają ocenie tego sądu, dokonywanej
– co należy dobitnie podkreślić - w ścisłym powiązaniu z materiałem dowodowym
zgromadzonym w sprawie w toku jej rozpoznawania przez sądy I i II instancji.
Oddzielenie tej oceny od całokształtu dowodów, które stały się podstawą skazania,
czyniłoby ją nieracjonalną i w zasadzie oderwaną od realiów sprawy. A przecież
tylko na gruncie tych realiów i po wnikliwym skonfrontowaniu dowodów „nowych”
(zgłoszonych we wniosku o wznowienie postępowania) z dowodami dotychczas
występującymi, możliwe jest stwierdzenie, czy pierwsze z wymienionych nakazują
uznać z dużym prawdopodobieństwem ustalenia dokonane przez orzekające sądy
obu instancji za wadliwe. Ze wskazanej wyżej podstawy wznowienia wynika zatem,
że rozpoznanie wniosku o wznowienie z tego tytułu ogranicza się wyłącznie do
4
badania, czy rzeczywiście po uprawomocnieniu się wyroku skazującego ujawniły
się nowe fakty lub dowody, które wskazują na oczywistą ( graniczącą z pewnością)
lub co najmniej wysoce prawdopodobną błędność wyroku objętego wnioskiem.
W omawianej sprawie żadną miarą nie sposób przyjąć, aby przedstawione
we wniosku o wznowienie postępowania okoliczności rzeczywiście stanowiły „nowe
fakty i dowody nie znane przedtem sądowi”, wskazujące na to, że „skazany nie
popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze"(art.
540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k.).
W szczególności należy podnieść, że Sąd Okręgowy ustalił, a co w toku
całego dotychczasowego postępowania nie było kwestionowane, że po popełnieniu
przestępstwa na szkodę M. B., co nastąpiło w dniu 17 lipca 2004 r., „D. W. wyjechał
z Polski busem do Włoch, gdzie przebywała jego matka: dokładnej daty przyjazdu
syna nie umiała podać (określiła ją jako „około 22 lipca”, ale potem podała, że był u
niej trzy tygodnie do 23 sierpnia, co wskazuje na późniejszy przyjazd). Przebywał
we Włoszech około trzech tygodni, pracując tam. Pod koniec sierpnia wrócił do
Polski również busem”.
Sam skazany w toku zarówno postępowania przygotowawczego, jak i przed
Sądem pierwszej instancji, nie podnosił takiej okoliczności, aby w czasie
zarzucanych czynów przebywał poza granicami Polski. Co więcej, już w dnu 1
września 2004 r. przyznał się do zabójstwa J. B. oraz „jeszcze trzech zabójstw” w
S. Wyjaśnienia te skazany podtrzymał podczas przesłuchania przez prokuratora, a
następnie w toku wizji lokalnej i eksperymentu procesowego. Podał przy tym wiele
szczegółów dotyczących przedmiotowych zdarzeń oraz okoliczności popełnienia
tych czynów, o których przesłuchujący w tym czasie jeszcze w ogóle nie wiedzieli, a
które następnie dopiero w toku dalszych czynności zostały potwierdzone. Te
wyjaśnienia skazanego zostały potwierdzone innymi dowodami, a chociaż później
skazany nie przyznawał się do popełnienia zarzucanych mu czynów, to brak było
podstaw do uznania, że skazany początkowo sam siebie fałszywie, bo wbrew
prawdzie, obciążał. Obecność skazanego w czasie i w miejscu popełnionych
przestępstw, przynajmniej po części, potwierdzili przesłuchani w sprawie
świadkowie , a nawet zapis z kamery przemysłowej dworca PKP.
Dodatkowo należy zważyć również chociażby na czas i miejsce zatrzymania
skazanego (w dniu 1 września 2004 r. w S. o godz. 5.45), w bardzo krótkim czasie
5
po popełnieniu ostatniego z przypisanych jemu przestępstw. Jak wyjaśnił sam
skazany „mogło to być 15 minut przed moim zatrzymaniem” (k-197 v).
We wniesionej apelacji obrońca D. W. nie podnosił, aby skazany w czasie
przypisanych czynów przebywał poza S. i niemożliwym jest, aby tych przestępstw
się dopuścił. Także skazany w swoim piśmie zatytułowanym „apelacja” na taką
okoliczność się nie powoływał. Również z protokołu z rozprawy apelacyjnej, na
której byli obecni skazany i jego obrońca, nie wynika, by powyższa okoliczność
była podnoszona.
Podobnie też we wniesionej kasacji obrońca skazanego nie podnosił
okoliczności, o której mowa we wniosku o wznowienie postepowania, podobnie jak
nie czynił tego skazany we wniosku o ułaskawienie.
Z tego też względu, podniesione we wniosku obrońcy skazanego
okoliczności nie stanowią ani nowego faktu, ani dowodu, nieznanego przedtem
sądom, a które wskazywałyby, że skazany przypisanych przestępstw nie popełnił.
W istocie bowiem – jak wynika to z wywodów zawartych we wniosku o wznowienie
– Sąd Najwyższy miałby dopiero poszukiwać ewentualnych dowodów, które ten
wniosek by uzasadniały.
Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej postanowienia.
Orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania wznowieniowego oparto
na przepisie art. 624 § 1 k.p.k., a o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej skazanemu z urzędu rozstrzygnięto zgodnie z § 14 ust. 4 pkt 1; § 2 ust.
3 i § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U., Nr 163, poz.
1348, z późn. zm.).